Ai là hung thủ sát hại Tổng Biên tập Forbes ở Nga?

Thứ Ba, 22/06/2021, 22:09
Vụ ám sát nhà báo điều tra dũng cảm Paul Klebnikov - vị Tổng biên tập Forbes ấn bản tiếng Nga – đã 17 năm nay chưa tìm ra hung thủ và kẻ chủ mưu…

Chiều tối 9-7-2004, Paul Klebnikov đi từ tòa soạn ra phố Dokunin ở Moscow và hướng về ga metro. Đột nhiên một chiếc VAZ-2115 xịch tới. 

Từ cửa xe mở sẵn, tên sát thủ nhả 9 viên đạn, và 4 viên đã trúng mục tiêu: Klebnikov bị thương ở bụng và ngực nhưng vẫn giữ được ý thức và cố gọi điện. 

Ông nhờ khách qua đường đưa mình về trụ sở và được đón bởi hai nhân viên của tuần báo Newsweek (cũng thuê tòa soạn ở tòa nhà ấy). Được đưa ngay vào bệnh viện thành phố số 20, nhưng khi thang máy đang chạy thì ông tắt thở.

Trước khi chết, Klebnikov còn kịp mô tả tên sát thủ: đó là một người đàn ông cao tầm tầm, tóc đen cắt ngắn, tuổi chừng 35. Những dấu hiệu đó đối với nhà điều tra là quá ít…

…Paul Klebnikov sinh ra và lớn lên tại New York trong một gia đình người Nga sang Mỹ theo làn sóng di cư đầu tiên. Ông tốt nghiệp Đại học California - Berkeley năm 1984 theo chuyên ngành chính trị học, nhận bằng thạc sĩ năm 1985, bằng tiến sĩ khoa học năm 1991 ở Học viện Kinh tế và Chính trị London. 

Sở hữu 5 thứ tiếng Nga, Anh, Pháp, Italy, Đức, ông làm cho tạp chí Mỹ Forbes từ năm 1989, phân tích công việc của những tập đoàn khác nhau trên thế giới. Luôn đau đáu về cội rễ của mình, ông đã có 15 năm làm việc với Nga và đề nghị gọi mình là Pavel. 

Đầu năm 2004, để lại ở Mỹ người vợ và ba người con, ông đến Moscow với tư cách Tổng biên tập Forbes vừa khai trương ở Nga rồi đã kịp cho ra 4 số tạp chí (các tháng 4, 5, 6, 7-2004).

Nhà báo Paul Klebnikov.

Trong số 5-2004, Forbes đưa danh sách 100 người Nga giàu nhất làm vang dội cả nước. Ngoài ra Klebnikov còn nổi tiếng về bài báo Godfather of the Kremlin? (Bố già của điện Kremlin?) đăng trên Forbes cuối năm 1996, lên án nhà tài phiệt Nga Bris Berezovsky về tội tham nhũng, rửa tiền, quan hệ với bọn mafia Chechnya và thuê ám sát nhiều người. 

Klebnikov cáo buộc Berezovsky thuộc số tội phạm ghê gớm nhất thập niên 1990, là người tổ chức vụ ám sát nhà báo Tổng giám đốc Kênh truyền hình ORT Vladislav Listyev. 

Bài báo đó ông chuẩn bị mất nửa năm, sau khi đăng, Boris Berezovsky kiện Forbes ra tòa án Anh (vì để xét xử tại Nga nếu ông ta thắng sẽ không được công nhận ở quy mô quốc tế, nếu xét xử ở Mỹ, ông ta sẽ phải có đủ chứng cứ để bác bỏ từng chi tiết do Klevnikov đưa ra). 

Có một vài tờ đưa tin rằng tòa án Anh thừa nhận “Berezovsky kiện đúng, buộc Forbes phải xin lỗi trước nhà tài phiệt và chi trả lệ phí cho tòa cỡ 250 nghìn USD”, nhưng sự thật hoàn toàn không phải thế.

Như để chứng minh lẽ phải về mình, trên cơ sở các bài báo ở Forbes, năm 2000 Klebnikov cho xuất bản cuốn sách Bố già của Kremlin: Boris Berezovsky và vụ cướp bóc nước Nga (tên sách đã không còn dấu hỏi) mà nhà tài phiệt trong sách đã không kiện cáo gì được.

…Năm 2003, Klebnikov cho ra cuốn Trò chuyện với tên man rợ, nói về cuộc trò chuyện của nhà báo với Khozh-Ahmed Noukhayev, một tên tội phạm hình sự cộm cán, đồng thời là chỉ huy chiến trường ở Chechnya.

Trong thời gian làm việc cho tập Bố già của điện Kremlin, Paul Klebnikov đã tìm đến cộng đồng người Chechnya ở Moscow thập niên 1990 để lấy tài liệu về vai trò của người Chechnya trong quản lý hãng buôn bán ô tô «LogoVAZ» do Boris Berezovsky làm chủ tịch và đến Baku làm quen với Khozh Ahmed Noukhayev. Hai người đã bàn đến những câu chuyện hết sức chi tiết kéo dài vài ngày liền, sau đó còn duy trì liên lạc qua điện thoại.

Do đã ghi âm được hơn 20 tiếng đồng hồ cuộc trò chuyện với Noukhayev cho nên Klebnikov quyết định làm thành một cuốn sách, không hề chỉnh sửa văn chương, để người đọc cảm nhận được rằng đúng là nhà báo đang nói chuyện với một tên man rợ. 

Klebnikov lý giải rằng một con người ít học vấn, từng ngồi tù nhiều năm và nói chung là có lối sống tướng cướp như Khozh Ahmed Noukhayev là một nhân cách hết sức không bình thường, có một thế giới quan thật lý thú, hắn ta đúng là ca ngợi lối sống phạm pháp của mình và thậm chí còn đưa ra cả một triết lý cho hành động ăn cướp. 

Klebnikov đưa ra nhiều câu hỏi về những vấn đề nóng bỏng cho Noukhayev khi ấy đang cấp tiền cho quân ly khai Chechnya. Với người đối thoại cỡ như thế, từng câu hỏi đều có thể nguy hiểm cho tính mạng, nhưng Klebnikov đã thể hiện mình như một người phỏng vấn xuất sắc. 

Điều tra tại hiện trường vụ ám sát.

…Ngay sau vụ ám sát Klebnikov, cơ quan điều tra đã tiến hành công việc rất tích cực và đạt được những thành công nhất định. Cảnh sát đã tìm thấy chiếc xe của sát thủ mang biển số được lấy cắp từ chiếc xe khác và các nhà điều tra đã nhanh chóng khoanh vùng đối tượng: một trong số khả nghi hồi năm 2006 đã từng phải hầu tòa, còn người tổ chức vụ giết nhà báo được xác định là Khozh-Ahmed Noukhayev, nhân vật có cuộc trò chuyện với nạn nhân mà Klebnikov đã in thành sách.

Bởi vì vụ việc ám sát nhà báo Paul Klebnikov được xử kín, nên phía luật sư bảo vệ Klebnikov lên tiếng phàn nàn rằng có nhiều vi phạm trong quá trình xét xử, Viện Công tố và Bộ Ngoại giao Nga không chịu chia sẻ bất cứ một thông tin nào cho họ. 

Phiên tòa đã khép lại mà không có lời giải trước câu hỏi về số phận kẻ đã thuê giết Klebnikov là nhân vật đối tượng hình sự cộm cán Khozh Ahmed Noukhayev: về hắn đã không có bất cứ một tin tức gì từ mùa Xuân năm 2004.

Theo một giả thuyết thì Noukhayev đã chết vài tháng rồi mới xảy ra vụ ám sát Klebnikov. Vào cuối năm 2003, dường như hắn đã bí mật đến Chechnya và thuyết phục được tên chỉ huy chiến trường Ruslan Gelayev chuyển quân qua Dagestan và tập kết tại Gruzia nhưng hợp quân của họ đã bị các đơn vị công lực cô lập và ngày 28 tháng 2 thì Gelayev bị tiêu diệt. 

Người ta đồ chừng Noukhayev cũng chết trong dịp ấy: luận chứng gián tiếp khẳng định sự kiện này là từ bấy đến nay, những tờ báo ở Chechnya do Noukhayev tài trợ đã không ra được nữa. Kết quả là ở ghế bị can chỉ có 3 người: Kazbek Dukuzov, Musa Vakhaev và Fail Sadretdinov. Cả ba người này, theo kết quả điều tra, đều là thuộc hạ của Noukhayev.

Nhưng đến năm 2006, tòa án thành phố Moscow lại kết luận ba người này vô tội. Tháng 11 năm đó Tòa án Tối cao chấp nhận kháng nghị của Viện Công tố tối cao Liên bang Nga và bãi bỏ án cũ, đồng thời chuyển hồ sơ cho Tòa án thành phố Moscow xem xét lại, nhưng việc làm đó cũng chẳng mang lại kết quả. 

Đến thời điểm đó, Êàzbek Dukuzov và Ìusa Vakhaev đã kịp trốn thoát, còn Fail Sadretdinov (nghề nghiệp là một công chứng viên) thì được tuyên bố hoàn toàn trắng án trong “vụ việc Klebnikov”. 

Về sau, trên cơ sở kết luận đó của tòa Moscow, thông qua Tòa án châu Âu về quyền con người, Sadretdinov nhận được tiền bồi thường cỡ 3 nghìn euro. Quả thực, ở thời điểm hiện nay, Sadretdinov đang bị truy nã quốc tế về một vụ gian lận 250 triệu ruble.

Paul Klebnikov với cuốn Bố già của điện Kremlin.

Ngay khi đặt giả thiết là tên cộm cán Noukhayev đã chết thật trong những chiến dịch truy quét của cơ quan đặc nhiệm và bảo vệ pháp luật thì cũng không nên loại trừ nguyên nhân còn một ai đó nữa muốn giết Klebnikov vì đã công bố cuốn sách Trò chuyện với tên man rợ – ấn phẩm này hoàn toàn có thể đã làm nhục một ai đó có thế lực tại Moscow, và họ quyết định trả thù tác giả.

Klebnikov cũng có thể trở nên “chướng tai gai mắt” đối với ai đó trong “danh sách Forbes” ấn bản tiếng Nga: ông xếp hạng những nhà tài phiệt giàu có của nước Nga đồng thời ém bóng đen nghi ngờ vào không những chính họ, mà cả thân thích của họ nữa. 

Ví dụ: rất nhiều người đã bất ngờ khi thấy ông xếp bà Elena Baturina vào vị trí thứ 35 trong danh sách với tài sản 1,1 tỷ USD và ngay lập tức có rất nhiều câu hỏi không chỉ về bà mà còn về chồng bà – Thị trưởng Moskva Yuri Luzhkov. 

Cho nên cũng không loại trừ rằng có những người đã quyết định trả thù Klebnikov vì đã đưa họ vào danh sách, hay họ “cẩn thận” đề phòng mình sẽ bị đưa vào danh sách đó trong những năm sau nên quyết định khử ông…

Tên tội phạm cộm cán Khozh-Ahmed Noukhayev.

Trong vụ ám sát nhà báo Paul Klebnikov còn có giả thiết thứ 3: rất có thể nhà báo bị giết vì những tư liệu mà ông sắp sửa công bố. Ngày 25-6-2004, chỉ vài ngày trước khi Klebnikov bị ám sát, Yan Sergunin - vị Phó thủ tướng nước Cộng hòa Chechnya – đã bị giết ngay tại trung tâm Moscow. 

Là người đứng đầu bộ máy chính phủ nước này trong giai đoạn 2001-2002, Sergunin tiếp xúc với Klebnikov, người đang tiến hành điều tra vụ bớt xén tiền của ngân khố nhà nước trích ra cho việc phục hồi Chechnya. Nhưng nhà báo đã không thể hoàn tất cuộc điều tra này.

Cuối cùng, cũng không nên quên rằng chính Paul Klebnikov là người đầu tiên đã hình thành nên những thắc mắc nhằm vào vị tỷ phú “vạn năng” Bris Berezovsky. 

Bài của Klebnikov đăng trên Forbes đã đặt cột mốc đầu tiên mở ra hàng loạt quy kết vi phạm pháp luật của Berezovsky tiếp theo trên các phương tiện truyền thông cũng như trong khuôn khổ các cuộc điều tra hoạt động của ông ta ở trong và ngoài nước. Nhưng nhà tài phiệt đâu có thắng được Klebnikov tại tòa. 

Không ngoại trừ rằng sau đó ông ta nghĩ đến việc tiêu diệt đối thủ về thể phách. Liệu có kiểm tra giả thiết này được không, vì năm 2013, Boris Berezovsky đã treo cổ trong căn nhà mình ở London. 

Cuộc điều tra về cái chết của nhà báo Paul Klebnikov đã vài lần được tái khởi động để tiếp tục truy tìm những nghi can. Tháng 11-2017, tên Magomed Dukuzov, 39 tuổi bị bắt tại Kiev. 

Cơ quan bảo vệ pháp luật Ukraina nghi hắn nằm trong tổ chức tội phạm chuyên tống tiền các doanh nhân và là nghi can trong “vụ Klebnikov” nên đã giao hắn cùng 21 tên nữa cho bên Nga, nhưng cho đến giờ hắn vẫn không thừa nhận…

Kẻ thực sự là người đứng sau vụ ám sát nhà báo Paul Klebnikov vẫn còn chưa lộ diện…

Đăng Bẩy (theo Lenta.ru)
.
.