Cần tăng mức hình phạt tội buôn bán phụ nữ trẻ em
Vạch mặt kẻ buôn người
Tôi gặp Nguyễn Thị Thủy tại nhà tạm giữ Công an thị xã Cao Bằng đúng 1 tháng sau khi Thủy bị Phòng CSĐT tội phạm về TTXH (PC14) Cao Bằng bắt khẩn cấp vì tội mua bán trẻ em.
Năm nay mới 20 tuổi, dáng thấp bé, gương mặt lì lợm tới vô cảm nên dù chưa đi tù lần nào, nhưng Thủy khá thản nhiên, trả lời ráo hoảnh những câu hỏi của chúng tôi và chẳng thèm tỏ ra ăn năn về tội lỗi của mình. Chỉ tới khi nghe bị can này trình bày “lý lịch trích ngang”, tôi mới hiểu vì sao Thủy có thể vô cảm như vậy.
Mẹ mất sớm, rồi tới lượt bố đi tù 10 năm vì tội buôn bán ma túy, 4 anh em Thủy ở với bà nội và cứ thế lớn lên trong cảnh sống tự do chẳng có ai giáo dục.
Học hết lớp 3 Thủy bỏ học, theo cô ra chợ bán phở rồi từng lang bạt sang Trung Quốc “chơi với bạn làm nghề mát xa”, anh trai và hai đứa em cũng chẳng đứa nào học hết tiểu học.
Sau bố, đến lượt anh trai đi tù vì ma túy và mới chết trong trại vì nhiễm HIV khi mới 25 tuổi; đứa em út hiện đang ở trường giáo dưỡng; Thủy bị bắt, bây giờ chỉ còn 1 đứa em kế cũng mới đi tù về vì tội tiêu thụ xe máy gian...
Đêm 24 rạng 25/6/2008, Thủy đã cưỡng ép cháu Th., 15 tuổi, ở huyện Hòa An (Cao Bằng) đưa sang Trung Quốc bán. Sau khi bị bắt, Thủy khai rằng thông qua một phụ nữ tên là Hạt ở Hạ Lang (Cao Bằng), Thủy đã đưa cháu sang nhà một người dân Trung Quốc tên là Quắn để làm gái mại dâm. Không những thế, ngoài Th., trước đó Thủy đã đưa 3 phụ nữ khác sang Trung Quốc bán.
Tuy nhiên, khi nghe tôi hỏi vì sao lại lừa em gái mới 15 tuổi mang đi bán, Thủy chối bay và bảo rằng chỉ đưa các em sang Trung Quốc... để làm thuê ở quán cơm thôi. Theo lời Thủy thì do đã chơi với nhau từ trước nên khi biết em gái này muốn tìm việc làm và nhờ tìm hộ việc làm nên Thủy mới “giúp”. Khi tôi hỏi đưa sang có được ông Quắn trả công không, Thủy nói mỗi lần đưa được người sang, ông ta cho 1 triệu “tiền đi xe”...
Tuy nhiên, đây chỉ là 1 trong 15 vụ án buôn bán PNTE bị PC14 Cao Bằng triệt phá từ năm 2007 tới nay. Thượng tá Trần Minh Hồng, Trưởng phòng PC14, cho biết tại Cao Bằng, hoạt động của tội phạm buôn bán PNTE diễn ra ở hầu hết 13 huyện, thị trong tỉnh.
Ngoài ra, do đặc thù Cao Bằng là tỉnh biên giới nên còn có các đường dây buôn bán PNTE liên tỉnh, xuyên quốc gia cũng chọn đây là điểm để đưa người qua biên giới. Đối tượng phạm tội hầu hết đều có quá trình quan hệ, làm ăn với đối tượng người Trung Quốc.
Một số đối tượng phụ nữ người Việt Nam sang Trung Quốc lấy chồng hoặc bị lừa gạt buôn bán sang Trung Quốc có cuộc sống gia đình ổn định đã quay trở lại Việt Nam lừa gạt phụ nữ, thậm chí cả người thân để đưa đi bán cho các nhà chứa hoặc những người có nhu cầu lấy vợ bất hợp pháp. Một số đối tượng hoạt động đơn lẻ, nhưng phần lớn các đối tượng tạo dựng thành ổ nhóm hoạt động trên nhiều tỉnh, thành phố để lừa gạt phụ nữ. Đặc biệt nếu những kẻ này câu kết với các đối tượng hình sự, truy nã thì mức độ phạm tội thường có quy mô lớn, hoạt động liều lĩnh.
Năm 2005, PC14 Cao Bằng đã triệt phá đường dây buôn người xuyên quốc gia do tên Lê Quốc Dũng, 30 tuổi ở thị trấn Bến Xung, huyện Như Thanh (Thanh Hóa) cầm đầu và bắt giữ 12 tên.
Từ tháng 2/2004 tới tháng 3/2005, Dũng cùng đồng bọn đã tổ chức đi nhiều tỉnh, lừa gạt phụ nữ là các nhân viên nhà hàng hoặc lân la đến nhà người quen có hoàn cảnh khó khăn để lừa gạt. Chỉ trong hơn 1 năm, băng buôn người này đã lừa bán tới 47 PNTE sang Trung Quốc bán vào các nhà hàng để làm gái mại dâm.
 |
| Tiếp nhận phụ nữ bị buôn bán trở về tại cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh). |
Nhưng Cao Bằng chỉ là một trong những điểm nóng ở phía Bắc về vấn nạn buôn bán PNTE. Tại Quảng Ninh, chỉ trong 6 tháng đầu năm nay, Công an Quảng Ninh đã khám phá 17 vụ, bắt 27 đối tượng, trong đó có 4 vụ, bắt 6 đối tượng, đưa 6 bé trai sơ sinh dưới 1 tháng tuổi sang Trung Quốc. Ngay tại Hà Nội, đầu năm nay Công an thành phố đã triệt phá đường dây gồm 7 đối tượng đã lừa bán tới 40 trẻ sơ sinh sang Trung Quốc...
Nếu như ở phía Bắc, các nạn nhân của buôn bán PNTE chủ yếu bị bán sang Trung Quốc thì ở các tỉnh phía
Theo nhận định của Ban Chỉ đạo 130/CP tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2008, tình hình buôn bán PNTE ra nước ngoài dưới nhiều hình thức vẫn diễn biến phức tạp, tính chất, quy mô và thủ đoạn hoạt động tội phạm ngày càng tinh vi xảo quyệt, có tổ chức chặt chẽ và xuyên quốc gia.
Đặc biệt nghiêm trọng, bọn tội phạm triệt để lợi dụng phát triển công nghệ thông tin, thông qua Internet, chat, game online để lừa học sinh, sinh viên bán ra nước ngoài ngày càng tăng. Đồng thời, trong nội địa bọn tội phạm dụ dỗ, lừa gạt một số PNTE để bán vào các nhà hàng, các động mại dâm thuộc vùng giáp ranh theo tuyến quốc lộ, các bãi tắm, khu du lịch trong nước để bóc lột tình dục... --PageBreak--
Phòng chống buôn bán PNTE: đến lúc phải sửa đổi, bổ Sung luật
Theo thống kê của Ban Chỉ đạo 130/CP, 6 tháng đầu năm 2008, cả nước đã xảy ra 190 vụ buôn bán PNTE với 360 đối tượng, lừa bán 430 nạn nhân. Hai trong số rất nhiều nguyên nhân chính khiến PNTE bị buôn bán là:
Do trình độ học vấn và nhận thức của một số PNTE thấp kém, nhất là vùng nông thôn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa nên dễ bị tội phạm lừa gạt. Trong khi đó công tác tuyên truyền cho người dân nâng cao nhận thức pháp luật, thủ đoạn của tội phạm buôn bán PNTE còn nhiều hạn chế, vì vậy đối tượng có nguy cơ cao thiếu ý thức cảnh giác, nhẹ dạ nên dễ bị lừa gạt.
Nhiều PNTE có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, không có việc làm, cuộc sống gia đình éo le; một số PNTE muốn làm giàu nhanh nên dễ dàng bị lừa.
Nguyên nhân thứ 2 là công tác quản lý hộ khẩu, tạm vắng, quản lý khách sạn, nhà nghỉ, quán trọ... còn nhiều sơ hở; các chính sách pháp luật chưa hoàn chỉnh tạo kẽ hở cho bọn tội phạm hoạt động như xuất khẩu lao động, môi giới hôn nhân, cho nhận con nuôi rồi bị lừa bán ra nước ngoài.
Để chống lại tội phạm buôn bán PNTE, Chính phủ đã thành lập Ban Chỉ đạo chương trình quốc gia về phòng chống tội phạm, trong đó có tội phạm buôn bán PNTE. Các Bộ Công an, Quốc phòng, Ngoại giao, LĐ-TB&XH đã ban hành Thông tư liên tịch về hướng dẫn trình tự, thủ tục xác minh, tiếp nhận PNTE là công dân Việt Nam bị buôn bán từ nước ngoài trở về.
Là những người trực tiếp đấu tranh với loại tội phạm này, Thượng tá Trần Minh Hồng, Trưởng phòng PC14 Công an Cao Bằng và Trung tá Lê Văn Lương, Phó phòng PC14 Công an TP Cần Thơ, cùng có chung quan điểm cho rằng để đấu tranh có hiệu quả với tội phạm buôn bán người thì ngoài lực lượng Công an, rất cần có sự cùng vào cuộc của các ban, ngành, đoàn thể để đẩy mạnh công tác phòng ngừa xã hội bằng tuyên truyền, lồng ghép các chương trình phòng chống buôn bán PNTE với các chương trình liên quan đến cuộc sống hàng ngày như xóa đói giảm nghèo, vay vốn tạo việc làm, phòng chống HIV... cho các trường hợp có nguy cơ cao bị buôn bán như nghèo, thất học...
Thực tế trong thời gian qua, để hỗ trợ cho những nạn nhân bị buôn bán trở về tái hòa nhập cộng đồng, ở nhiều địa phương, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) đã có nhiều mô hình hoạt động khá hiệu quả. Như tại Cao Bằng, Vĩnh Long... Hội LHPN tỉnh đã kết hợp với tổ chức Action Aid hỗ trợ cho các chị em trở về được vay vốn với lãi suất ưu đãi để phát triển sản xuất.
Tại An Giang, từ năm 2004, Tổ chức IOM thông qua Hội LHPN đã hỗ trợ vốn để Hội tổ chức tiếp nhận các chị em bị buôn bán trở về, chữa bệnh, dạy nghề và cho vay vốn sản xuất, buôn bán,... với cách làm này không chỉ giúp chị em xóa được mặc cảm, có việc làm, có thu nhập ổn định, tự tin trong cuộc sống và không ít người trong số ấy đã tìm được hạnh phúc vì gặp được những người đồng cảm.
Còn tại Cần Thơ, Tổ chức Afesip cũng thông qua Hội LHPN thành phố để xây dựng trung tâm tiếp nhận hỗ trợ PNTE gặp khó khăn. Tại trung tâm này, sau khi tiếp nhận những PNTE bị buôn bán trở về, trong thời gian 18 tháng, các nạn nhân sẽ được trung tâm nuôi ăn, ở miễn phí, khám chữa bệnh và dạy nghề tùy theo khả năng và hỗ trợ vốn để tự làm ăn.
Theo bà Phan Thị Hồng Nhung, Chủ tịch Hội LHPN TP Cần Thơ, trong 3 năm qua, trung tâm đã tiếp nhận và dạy nghề cho 68 PNTE và mô hình này đang phát huy hiệu quả.
Cùng với phòng ngừa xã hội thì công tác đấu tranh, triệt phá các đường dây buôn bán PNTE luôn được các lực lượng chuyên trách là công an, biên phòng làm quyết liệt. Là cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo 130/CP, Bộ Công an cũng đã tham mưu Chính phủ chỉ đạo các địa phương đẩy mạnh thực hiện công tác phòng chống buôn bán PNTE; tham mưu Ban Chỉ đạo 130/CP ra kế hoạch chỉ đạo toàn quốc về tổng kiểm tra, rà soát tội phạm và các đối tượng khác có liên quan đến hoạt động buôn bán PNTE từ năm 1998 đến 2008.
Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng cũng chỉ đạo lực lượng Biên phòng mở đợt cao điểm đấu tranh chống tội phạm buôn bán PNTE trên các tuyến biên giới...
Trong lĩnh vực hợp tác quốc tế, từ năm 2005, Việt
Tuy nhiên, hiện nay với các lực lượng trực tiếp điều tra, xử lý các vụ án buôn bán PNTE đang gặp không ít khó khăn.
Là người trực tiếp điều tra nhiều vụ án buôn bán PNTE, Thượng tá Trần Minh Hồng, Trưởng phòng PC14 Cao Bằng, cho rằng hiện nay loại tội phạm này đang diễn biến phức tạp nhưng Luật Hình sự áp dụng với loại tội phạm này hình phạt còn nhẹ nên chưa đủ sức răn đe. Buôn bán PNTE là vấn đề nghiêm trọng, ngang với các tội cướp, hiếp, giết người.
Tuy nhiên, với những hành vi chuẩn bị cướp, hiếp, giết đã có thể khởi tố nhưng buôn bán PNTE lại phải có hậu quả, tức là nạn nhân đã bị bán ra nước ngoài. Ở phía Bắc, phần lớn các nạn nhân bị bán sang Trung Quốc, trong khi đó công tác hợp tác quốc tế về phòng chống tội phạm buôn bán PNTE còn nhiều hạn chế, đặc biệt là thiếu các hiệp định tương trợ, hành lang pháp lý trong phòng chống tội phạm nên khó trong việc phối hợp, trao đổi thông tin, hỗ trợ xác minh, truy bắt, dẫn độ tội phạm; nếu có phối hợp, trao đổi thông tin, truy bắt tội phạm phần lớn theo tính chất vụ việc, chuyên án chứ chưa có quy chế phối hợp thường xuyên.
Để khắc phục những bất cập trên, tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm 2008, Ban Chỉ đạo 130/CP đã xác định một trong những công tác trọng tâm 6 tháng cuối năm là:
Thứ nhất, tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội phê duyệt Công ước và Nghị định thư Liên Hiệp Quốc về phòng, chống buôn bán người. Sửa đổi bổ sung Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng Hình sự, phần có liên quan đến đấu tranh xử lý tội phạm buôn bán PNTE. Nghiên cứu triển khai đề án xây dựng Luật phòng, chống buôn bán người.
Thứ hai, xây dựng dự thảo Hiệp định song phương Việt Nam - Trung Quốc về phòng chống buôn bán người, kế hoạch thực hiện Hiệp định song phương Việt Nam - Thái Lan; tiến hành khảo sát tình hình buôn bán PNTE trên tuyến biên giới Việt Nam - Lào, đề xuất xây dựng Hiệp định song phương Việt Nam - Lào; duy trì giao ban thường niên Việt Nam - Campuchia, Việt Nam - Trung Quốc về phối hợp phòng, chống buôn bán người
