Cựu Tổng thống Bờ Biển Ngà đối mặt với tội danh giết người và cưỡng hiếp

Ông Gbagbo, 66 tuổi, đã bị giam giữ tại Hague vào sáng sớm ngày 30/11/2011 sau khi được đưa đến từ Bờ Biển Ngà. Ông này là cựu nguyên thủ quốc gia đầu tiên bị ICC giam giữ để đưa ra xét xử ở Hague kể từ khi cơ quan này được thành lập vào năm 2002.

ICC đã điều tra trong suốt 4 tháng xảy ra xung đột tại Bờ Biển Ngà - bắt đầu từ khi ông Gbagbo từ chối trao quyền lực lại cho ông Alassane Ouattara trong kỳ bầu cử hồi tháng 12/2010. Theo ICC, các cáo buộc liên quan tới những sự kiện xảy ra từ ngày 16/12/2010 và ngày 12/4/2011. Các công tố viên cho biết, khoảng 3.000 người thiệt mạng do bạo lực xảy giữa 2 phe và các tội ác khác liên quan tới bạo lực tình dục.

Theo ICC, những tội mà ông Gbagbo bị cáo buộc "đã được thực hiện theo một chính sách tổ chức và cũng được phổ biến rộng rãi, có hệ thống như họ đã cam kết trên một khoảng thời gian kéo dài, trên diện rộng, và theo một mô hình tương tự". Ông Gbagbo dự kiến sẽ bị đưa ra xét xử sơ bộ tại tòa án trong thời gian tới.

Trước khi được thuyên chuyển tới Hague, ông Gbagbo từng bị quản thúc tại gia ở Korhogo (phía bắc Bờ Biển Ngà) từ tháng 4/2011 khi ông này bị lật đổ với sự giúp đỡ của Liên Hiệp Quốc và lực lượng Pháp đã thực hiện các cuộc không kích. Luis Moreno-Ocampo, Công tố viên trưởng ICC, đã viếng thăm Bờ Biển Ngà hồi giữa tháng 10 theo yêu cầu điều tra. Theo Luis Moreno-Ocampo, cuộc điều tra của ông sẽ không thiên vị và sẽ tập trung vào 6 nhân vật có liên quan với nhiều cáo buộc nhất.

Một tuyên bố trên Đài truyền hình quốc qua Bờ Biển Ngà - được ký bởi Simplice Kouadio, công tố viên nhà nước - cho biết ICC đã công bố lệnh bắt giữ đối với ông Gbagbo từ tuần trước. Lệnh bắt giữ này bí mật ban hành và ông Gbagbo nhận được trát với sự chứng kiến của luật sư riêng. Việc thuyên chuyển ông Gbagbo diễn ra trong thời điểm khá nhạy cảm ở Bờ Biển Ngà - chỉ còn 2 tuần nữa là tới ngày bầu cử hợp pháp ở nước này.

Các nhóm nhân quyền ủng hộ lệnh bắt giữ của ICC, nhưng lên tiếng cảnh báo rằng tuy lực lượng của ông Gbagbo đã khởi sự bạo lực, nhưng cả hai phe đều có liên quan tới hố sâu tội ác tại Bờ Biển Ngà. Elise Keppler, thuộc Cơ quan giám sát nhân quyền, cho biết: "Nạn nhân bị ngược đãi bởi lực lượng trung thành với Tổng thống Ouattara cũng xứng đáng bị công lý trừng phạt”.

Ông Luis Moreno-Ocampo tuyên bố trong một phát biểu rằng, ông Gbagbo sẽ không phải là người cuối cùng bị đưa ra xét xử. Ông nói: "Nạn nhân người Bờ Biển Ngà sẽ thấy công lý dành cho những tội ác ghê tởm: ông Gbagbo là người đầu tiên bị đưa ra trước công lý và sẽ còn nhiều kẻ khác nữa". Mặc dù Bờ Biển Ngà không là một trong những quốc gia thành viên nằm trong tầm quản lý của ICC nhưng nước này đã chịu pháp chế của ICC.

Ông Gbagbo hiện cũng đang bị các quan chức tư pháp Bờ Biển Ngà điều tra về nhiều tội liên quan tới kinh tế. Cựu tổng thống Gbagbo từng bị cáo buộc cướp có vũ trang và biển thủ. Được biết, ông Gbagbo tại vị Tổng thống Bờ Biển Ngà suốt 10 năm trong thời gian đất nước này gần như bị chia năm xẻ bảy vì nội chiến