Điệp viên hai mang hoàn hảo và vụ tử nạn đầy uẩn khúc

Ashraf Marwan - người được biết đến là con rể Tổng thống Ai Cập Abdu Nase'r,  từng được tin dùng, bổ nhiệm làm Bộ trưởng Không bộ, rồi thư ký thông tin của phủ Tổng thống và cuối cùng là cố vấn chính trị - an ninh dưới thời Tổng thống Anwa'r Sadat (trên ANTG đã có bài về nhân vật vốn được coi là "điệp viên hai mang hoàn hảo" này, đây là một trong số ít người thân cận nhất của Tổng thống Ai Cập có sứ mệnh đặc biệt bí mật trong quá trình hình thành và triển khai kế hoạch chuẩn bị Chiến tranh Tháng Mười năm 1973, nhằm giành lại bán đảo Sinai đã bị Israel chiếm đóng từ chiến tranh 1967).

Tuy nhiên, sau khi cuộc chiến kết thúc, Marwan được chuyển khỏi phủ Tổng thống, làm Chủ tịch Hội đồng Công nghiệp hóa  Arập cho đến khi nghỉ hưu vào năm 1979. Từ đó, Marwan định cư tại London, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh.

Ở Ai Cập, hầu như không một ai nhắc tới Ashraf Marwan nữa, cho đến khi ông này đột ngột qua đời vào năm 2007.

"Một thành công vĩ đại" của tình báo Israel

Tại Israel thì nhân vật điệp viên "Babel" đã xuất hiện trong cuốn hồi ký của cựu Giám đốc Tình báo quân đội Israel- Ili Zaira xuất bản năm 1993. Cuốn hồi ký này chưa tiết lộ danh tính thật của "Babel" là Ashraf Marwan, nhưng những tình tiết về điệp vụ tầm cỡ chiến lược này trong cuộc chiến tranh năm 1973 đã lần đầu tiên đưa ra công luận một sự kiện gây tranh cãi trong cộng đồng tình báo Israel.

Có lẽ cũng vì tính nhạy cảm của vụ việc này, nhất là nội dung vụ việc khi được đào bới theo nhiều hướng có thể ảnh hưởng tiêu cực nghiêm trọng đến quan hệ vốn tốt đẹp giữa Israel với chính quyền Ai Cập do Hosni Mubarak làm Tổng thống, nên nhân vật "Babel" không được phía Israel đề cập tới nữa.

Cuối năm 2002, một cuốn sách nhan đề "Lịch sử Israel" được xuất bản tại London. Tác giả là nhà sử học, một cựu sĩ quan quân đội Israel - Aharon Brigman. Trong chương 5 của cuốn sách, chuyên đề về chiến tranh tháng 10/1973, tác giả đã nêu ra những thông tin chưa từng có về một điệp vụ hết sức phức tạp diễn ra trong thời gian từ năm 1967 đến 1973. Nhân vật chính của điệp vụ này cũng vẫn là "Babel" (tên thật chưa được tiết lộ).

Tháng 5/2010, trong số tài liệu tối mật của Chính phủ Israel được phép giải mật có những hồ sơ liên quan đến chiến tranh tháng 10/1973 mà một trong những nội dung gây chú ý nhất liên quan đến nhân vật "Babel". Đến đây, danh tính Ashraf Marwan với nhân thân đầy đủ lần đầu tiên được tiết lộ.

Chính khách Ai Cập trong tang lễ Marwan (từ phải qua: Gamal Mubarak, Sa'ed Zada…).

Theo các tài liệu được giải mật này, đánh giá chính thức cho rằng Marwan thực sự là một điệp viên của Israel chứ không phải là một phương tiện được tình báo Ai Cập dùng để đánh lừa tình báo Israel. Họ đánh giá "Babel" đã "phục vụ rất trung thành" cho Israel và việc sử dụng "Babel" là "một thành công vĩ đại trong lịch sử tình báo thế giới nói chung và với Israel nói riêng".

Đầu năm 2011, Giáo sư Ori Bar Yusef (giảng viên Đại học Haifa- Israel) đã cho xuất bản quyển sách tựa đề "Chúa đất Ashraf Marwan - Mossad và sự bất ngờ ngày Sám hối". Đầu sách này được xuất bản lần thứ hai vào trung tuần tháng vừa qua đã bổ sung thêm những  thông tin mà lần xuất bản trước đây chưa có.

Cuốn sách này khẳng định Marwan vẫn là gián điệp của Israel suốt 3 thập niên, từ chiến tranh tháng 10/1973, chứ không phải là một "gián điệp hai mang" như nhận xét của cựu Giám đốc tình báo quân đội Israel - Ili Zaira đưa ra trong cuốn sách xuất bản năm 1993.

"Một người yêu nước trung thành với tổ quốc Ai Cập"

Trong cuốn sách xuất bản năm 2002, tác giả Aharon Brigman trích dẫn đánh giá của Đại tướng Saad Deen Shatli - Tổng tham mưu trưởng quân đội Ai Cập trong chiến tranh 1973, khi ông này trả lời phỏng vấn vào năm 1998 - kỷ niệm 25 năm sau cuộc chiến.

Đó là: "Kế hoạch chiến tranh của Ai Cập chỉ trong phạm vi vượt sang bán đảo Sinai, tiến sâu vài chục cây số, rồi lập phòng tuyến ở đó để đảm bảo trong tầm bảo vệ của vũ khí phòng không Ai Cập. Tuy nhiên, khi bị Ai Cập gây bất ngờ chiến lược, quân đội Israel tại Sinai tháo chạy quá xa về phía đông…". Chắc hẳn, chuyện "gây bất ngờ chiến lược" nói trên ám chỉ vai trò của Ashraf Marwan.

Thái độ của Nhà nước Ai Cập chỉ được thể hiện rõ ràng khi Marwan bất ngờ tử nạn tại London ngày 2/6/2007, vì “bị rơi” từ ban công căn hộ của mình. Khi ấy, "vấn đề Marwan" lại nổi lên ngay tại Ai Cập, bởi trước đó đã có nhiều thông tin từ phía Israel coi ông này như một điệp viên huyền thoại phục vụ đắc lực cho Israel. Tổng thống Hosni Mubarak khi ấy đã quyết định đưa thi hài Marwan từ London về Cairo để tổ chức một lễ tang trọng thể. Quyết định này không thể dành cho Marwan nếu ông bị Nhà nước Ai Cập coi là gián điệp cho Israel.

Đám tang Marwan đã được cử hành trọng thể tại Cairo ngày 1/7 năm ấy. Quan tài được phủ quốc kỳ Ai Cập. Đứng đầu các chính khách dự đám tang là Gamal Mubarak - con trưởng của Tổng thống Mubarak cùng Sa'ed Zada- thư ký cao cấp của Phủ Tổng thống (thay mặt Tổng thống Mubarak đi dự Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Liên minh châu Phi-AU).

Trong các chính khách cao cấp khác còn có Chủ tịch Quốc hội - Tiến sĩ Ahmed Fat'hi Surou'r, Chủ tịch Hội đồng Shura - Safwat Shareef và nhiều người khác. Quả phụ Muna Jamal Abdu Nase'r cùng 2 con trai (Jamal và Ahmed) của người quá cố cũng có mặt. Hàng ngàn người đã đến tiễn đưa Marwan tới nơi an nghỉ cuối cùng. Thi hài Marwan được mai táng trong khu vực nghĩa trang của gia đình cố Tổng thống Abdu Nase'r.

Tối ngày 1/7/2007, trong buổi tiếp chủ bút các báo Ai Cập sau khi dự Hội nghị thượng đỉnh AU (tại Akra - thủ đô Gana) trở về, Tổng thống Mubarak phát biểu: "Tôi hoàn toàn không hoài nghi lòng yêu nước của Tiến sĩ Ashraf Marwan. Tôi biết rất chi tiết từng việc cụ thể mà ông đã làm cho tổ quốc của ông. Ông hoàn toàn không phải là một gián điệp cho bất cứ phía nào".

Hãng thông tấn chính thức của Ai Cập ASA phát tin ngày 2/7 về lời phát biểu của Tổng thống Mubarak: "Ashraf Marwan là một người yêu nước trung thành với tổ quốc của mình. Ông đã làm những công việc yêu nước mà chưa đến lúc công bố. Nhưng ông ấy thực sự là một người Ai Cập yêu nước và hoàn toàn không làm gián điệp cho bất cứ phía nào".

Mubarak coi những thông tin về việc "Marwan đã cung cấp tin cho Israel về thời điểm nổ ra chiến tranh năm 1973 là hoàn toàn không có cơ sở". Tổng thống Ai Cập khi ấy khẳng định: "Không một ai được biết "giờ G" của cuộc chiến ngoài cố Tổng thống Sadat, Bộ trưởng Quốc phòng, Tổng tham mưu trưởng quân đội và Tư lệnh các binh đoàn chủ công trong chiến tranh".

Mubarak nhân danh Tư lệnh Không quân Ai Cập trong chiến tranh 1973 nói rằng, ngày 5/10 năm ấy, ông đã trao cho các tư lệnh không quân dưới quyền một phong bì và ra lệnh chỉ được mở phong bì này vào sáng ngày 6/10. Phong bì ấy đựng toàn bộ các chỉ thị, mệnh lệnh và thời điểm chiến tranh, cùng những yêu cầu chiến đấu của lực lượng không quân và các mục tiêu không kích đã xác định trước.

Mubarak nói: "Yếu tố bất ngờ là rất quan trọng đưa đến thắng lợi ngay từ ngày đầu của cuộc chiến. Trong ngày ấy, không quân Ai Cập xuất kích từ các sân bay khác nhau trong toàn quốc, oanh tạc các sở chỉ huy quân đội Israel nằm sâu trong bán đảo Sinai, mở đường cho thắng lợi. Khi ấy, Israel hiểu rằng họ đã bị đánh lừa chiến lược, không biết đúng thời điểm xảy ra chiến tranh".

Vụ tử nạn nhiều uẩn khúc

Ngày 27/6/2007, Ashraf Marwan đã bị tử vong tức thì khi "rơi" từ ban công căn hộ sang trọng của ông trên tầng cao tòa nhà Stuwart Tower thuộc Sant James Park ở trung tâm London xuống đất.

Lãnh sự Ai Cập tại Anh quốc - Mahmoud Abu Dunya đã yêu cầu nhà chức trách Anh sớm hoàn tất cả thủ tục cần thiết để có thể chuyển thi hài Ashraf Marwan về Cairo mai táng. Ông này cũng đề nghị giới truyền thông đừng vội bình luận gì về việc này, bởi còn chờ báo cáo kết luận của pháp y và cơ quan hữu trách.

Các nguồn tin gần gũi với Marwan, khi ấy là Chủ tịch cộng đồng người Ai Cập tại London, nói ông này đang chuẩn bị đến dự một cuộc họp với giới doanh nghiệp. Ông ra ban công để nhìn xuống xem có người nào đang chờ mình ở phía dưới tòa nhà. Có mặt cùng Marwan trong căn hộ khi ấy là người đầu bếp và người quản gia. Bà Muna Abdu Nase'r - vợ ông vắng mặt vì đang ở Liban. Hai con trai của ông là Jamal và Ahmed cũng đang ở Cairo.

Được biết Marwan bị bệnh tiểu đường từ lâu. Ông mới sang Mỹ điều trị khoảng một tháng. Tuy sức khỏe không tốt lắm, nhưng Marwan vẫn làm việc đều đặn. Theo các doanh nhân Ai Cập gần gũi với Marwan thì ông này dự định sẽ viết hồi ký và dường như đã bắt tay vào việc ấy.

Báo Ediot Ahronot của Israel cho rằng, cái chết của Marwan "có nhiều bí ẩn". Theo báo này, từ năm 2003, Marwan đã lo ngại cho cuộc sống của mình, bởi một nhà sử học Israel đã tung ra những chi tiết cho rằng Marwan từng là một điệp viên của tình báo Israel hồi chiến tranh năm 1973.

Theo tờ báo này, tác giả cuốn sách "Lịch sử Israel" là ông Aharon Brigman đã nói với bản báo rằng, đêm trước khi chết, Marwan đã gọi điện thoại cho ông ta và để lại trong máy ghi âm 3 tin nhắn. Sau đó, Brigman đã gọi lại cho Marwan để hỏi thăm sức khỏe. Marwan nói với Brigman rằng ông ta bình thường, chỉ hơi đau đầu. "Sau đó, chúng tôi hẹn gặp nhau vào tối ngày mai. Nhưng cuộc gặp ấy đã không thể xảy ra nữa".

Brigman nói: Tờ Maaref của Israel còn bình luận - Marwan từng là gián điệp hai mang và đã gây cho chúng ta thất bại trong chiến tranh 1973. Dù Marwan chết vì lý do gì, thì việc này cũng để lại một vết đen vấy bẩn lịch sử bộ máy tình báo của Israel, bởi ông ta đã đánh lừa được bộ máy tình báo ấy và biến nó thành một trò cười.

Kiểu chết của Marwan khiến người ta liên tưởng đến một số trường hợp "rơi từ ban công xuống" từng xảy ra với một số nhân vật Ai Cập đã chọn London làm nơi ẩn náu sau khi nhận những lời đe dọa khác nhau đến sự an toàn tính mệnh của họ ở bên ngoài nước Anh.

Trước Marwan đã có nữ nghệ sĩ Ai Cập Sa'ad Hosni và Đại tá Laythi Nasef - Tư lệnh Đội Vệ binh cộng hòa của cố Tổng thống Anwar Sadat. Ông này cũng được Cảnh sát Anh bất ngờ phát hiện đã chết sau khi "rơi từ ban công" căn hộ ở tầng thứ 11 của cao ốc Stuwart Tower ở phía tây London hồi thập niên 70 của thế kỷ trước.

Còn nữ nghệ sĩ danh tiếng Sa'ad Hosni thì không phải là một chính trị gia. Bà cũng "rơi từ ban công" căn hộ ở tầng thứ 6 của cao ốc Stuwart Tower, nơi mà ông Laythi đã "rơi" trước đó vài năm. Người ta nói rằng trước khi chết, bà Sa'ad sắp viết hồi ký và định sẽ phanh phui nhiều bí mật trong những mối quan hệ với các quan chức cỡ bự thời cố Tổng thống Abdu Nase'r.

Một số nhân vật nổi tiếng khác của Ai Cập sống lưu vong ở London đã bị ám sát chết, như Đại tá Ali Shafeeq Safwat - trợ lý đặc biệt của Thống chế Abdu al-Hakeem Ame'r và là người biết nhiều bí mật của vị thống chế này. Nhưng cho tới nay, chưa có thủ phạm nào của các vụ ám sát ấy được nhận diện.

Một nguồn tin từ gia đình cố Tổng thống Abdu Nase'r tiết lộ với báo Asharq al-Awsat xuất bản bằng tiếng  Arập tại London: Marwan đã tự tử bằng cách nhảy từ lầu cao xuống đất, do "chịu nhiều áp lực". Theo nguồn tin này, thời gian qua Marwan không liên hệ với các thành viên gia đình cố Tổng thống Abdu Nase'r cũng như người thân của ông ta tại Ai Cập.

Phó chủ tịch Liên đoàn Cộng đồng Ai Cập ở nước ngoài - ông Mustafa Rajab cũng tỏ ra hoài nghi về bản chất của sự việc. Theo ông, Marwan đã thông báo với một số người gần gũi rằng ông ta "đang lo sợ một cái gì đó sắp xảy đến".

Một nghị sĩ độc lập - ông Mustafa Bakri đòi Quốc hội Ai Cập cử một nhóm sang London tham gia điều tra nguyên nhân cái chết đầy bí ẩn của Marwan. Mặt khác, ông này yêu cầu Bộ Ngoại giao Ai Cập phải trả lời những thông tin của Israel nói rằng Marwan là "gián điệp nhị trùng cho cả Israel và Ai Cập"