Người con gái bí ẩn của Albert Einstein
Cho đến nay, người ta chỉ mới biết đến sự tồn tại của Lieserl Einstein-Maric, con gái của Albert Einstein và Mileva Maric, người vợ đầu tiên của ông, qua các công trình nghiên cứu của nhà sử học người Mỹ Robert Schulmann, Giám đốc Tổ chức Đề án về tài liệu của Einstein - chuyên gia về Einstein và là nhà vật lý làm việc tại Đại học Harvard.
Ngoài ra còn có công bố về Lieserl Einstein-Maric của nhà văn và là nhà nghiên cứu người Mỹ Michele Zackheim trong cuốn sách có tựa đề “Einstein’s Daughter: The Search for Lieserl (Con gái của Einstein: Cuộc truy tìm Lieserl).
Trong các công trình nghiên cứu của mình được tổng hợp từ bộ sưu tập tài liệu về Einstein xuất hiện vào năm 1987 sau hơn 30 năm nhà bác học Einstein qua đời, nhà sử học Robert Schulmann khẳng định rằng mối quan hệ giữa Einstein và một nữ sinh viên vật lý lớn hơn nhiều tuổi tên Mileva Maric đã cho ra đời một cô con gái vào ngày 4/2/1902 và được đặt tên là Lieserl Einstein-Maric.
Cả Einstein và Mileva đều không tiết lộ với bất cứ ai về chuyện này, cả với những người bạn thân thiết nhất của hai người. Để giấu biệt đứa con, Mileva đã cho Lieserl làm con nuôi của người bạn gái tên Helena Savic. Từ đó, Lieserl được nuôi dạy bởi Helena Savic dưới cái tên Zorka Savic.
Theo những tài liệu mà nhà sử học Schulmann thu thập được về gia đình Savic, Lieserl đã bị mù mắt vào năm 2 tuổi sau một cơn sốt ban đỏ và sống cùng khuyết tật này cho đến khi qua đời vào năm 1990 tại một ngôi làng nhỏ ở Serbia. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giả thuyết liên quan đến người con gái bí mật của Einstein.
Trong khi đó, các công trình nghiên cứu về sự tồn tại của Lieserl Einstein-Maric của nhà văn và là nhà nghiên cứu người Mỹ Michele Zackheim được khẳng định trong trong cuốn sách “Einstein’s Daughter: The Search for Lieserl” đã đưa ra một giả thuyết cũng gây tranh cãi không kém.
Khi biết cậu con trai Albert Einstein của mình quan hệ với Mileva Maric, một nữ sinh viên khác tôn giáo mà lại nhiều tuổi hơn và thuộc giai cấp nghèo hèn ở vùng Balkans, bà Pauline, mẹ của Einstein tỏ ra thất vọng. Tuy nhiên, Einstein vẫn quyết định tự chọn cuộc sống độc lập cũng hệt như cách mà ông thực hiện trong việc nghiên cứu khoa học. Và thế cuộc tình lãng mạn giữa Einstein và Mileva vẫn diễn ra.
Chuyện về cô con gái của Einstein sẽ vẫn còn là một bí mật nếu vào năm 1987 không xảy ra một sự kiện, đó là việc xuất hiện bộ sưu tập tài liệu về Einstein. Tuy nhiên, người ta vẫn không biết gì hơn và sự tồn tại của Lieserl với nhiều câu hỏi được đặt ra.
Tại sao Einstein và Mileva lại không đưa con gái mình đến Thụy Sĩ sau khi hai người chính thức kết hôn và hợp thức hóa mối quan hệ? Có phải Lieserl được cho làm con nuôi như theo giả thuyết của Schulmann? Lieserl còn sống hay đã chết?
Nhà nghiên cứu Michele Zackheim cho rằng mình đã vén mở được sự thật về người con gái bí mật của Einstein được trình bày trong cuốn sách “Einstein’s Daughter” của mình. Theo Zackheim, Lieserl đã bị chứng thiểu năng hồi còn bé.
Mileva đã không cho Lieserl làm con nuôi hay gửi vào cô nhi viện mà tiếp tục gửi ở nhà của cha mẹ ở vùng Vojvodina của
Công bố của Zackheim trong cuốn sách của bà đã tạo ra nhiều dư luận khác nhau. Zackheim cho biết mình bắt đầu theo đuổi vụ điều tra tông tích của Lieserl từ khi phát hiện rằng Einstein - một thần tượng của mình - từng có một đứa con rơi. Xin tài trợ và vay mượn khắp nơi, Zackheim thực hiện một cuộc điều tra kéo dài suốt 5 năm từ Thụy Sĩ, Đức, Anh, Hungary và đặc biệt là tại Serbia.
Ngay khi cuộc nội chiến tại Nam Tư vẫn đang diễn ra ác liệt vào giữa thập niên 90, bà cũng tìm cách đến Vojvodina, thăm dò, tìm kiếm thân nhân và hỏi cả những tu sĩ Chính thống giáo. Người ta đã cung cấp cho Zackheim nhiều tài liệu. Zackheim cũng đã loại trừ nhiều phụ nữ tự nhận là con gái của Einstein, trong đó có một nữ diễn viên điện ảnh Đức.
Cuối cùng, Zackheim tìm thấy bức thư mà Einstein gửi cho Mileva vào năm 1903, trong đó có đoạn: “Anh rất tiếc vì những gì đã xảy ra cho Lieserl. Sốt ban đỏ thường để lại những hậu quả kéo dài”.
Ngoài ra, Zackheim còn chú ý về tiết lộ của một hậu duệ của Mileva tại thị trấn Kac của
Được xuất bản vào năm 2000, cuốn sách “Einstein’s Daughter: The search for Lieserl” của Zackheim đã gây nhiều tranh cãi. Trong khi Giáo sư Lewis Pyenson, tác giả cuốn “The Young Einstein”, cho rằng giả thuyết của Zackheim có thể chấp nhận được thì nhà sử học Robert Schulmann lại tỏ vẻ hoài nghi. Một chuyên gia về Einstein khác là Gerald Holton, một nhà khoa học giảng dạy tại Đại học Harvard, cũng bác bỏ giả thuyết của Zackheim là phi thực tế.
Cho đến nay, thực hư về người con gái tên Lieserl của Einstein vẫn còn là một bí ẩn đến nỗi trong Bách khoa Toàn thư thế giới Britanica và Bách khoa Toàn thư điện tử Wikipedia, ngày chết của Lieserl vẫn còn để trống
