Vụ "xác heo chết ở Bình Phước": Coi thường luật và hủy hoại môi trường

• Công ty nông sản Việt Phước vứt heo chết và xả thải trực tiếp ra sông Sài Gòn
• Một công ty Đài Loan vứt hàng trăm heo chết ra sông Sài Gòn

Nhiều ngư dân cho biết, trước khi xuất hiện cá chết, họ ngửi thấy có mùi hôi thối từ nước sông bốc lên. Kiểm tra, Công an xã Minh Tâm phát hiện mùi hôi thối bốc ra từ Công ty TNHH Nông sản Việt Phước (Công ty Việt Phước). Phối hợp với địa chính – môi trường, Công an xã Minh Tâm và các cơ quan chức năng, Phòng Cảnh sát môi trường (PC49, Công an Bình Phước) đã tiến hành xác minh, kiểm tra Công ty Việt Phước, rà soát và lấy mẫu nước tại khu vực phát hiện cá chết, điều tra nguyên nhân để làm căn cứ xử lý.

Đến ngày 18-7, PC49, Công an tỉnh Bình Phước đã chính thức có báo cáo về tình hình cá chết trên đoạn sông Sài Gòn chảy qua địa phận huyện Hớn Quản và heo chết tại Công ty Việt Phước. Báo cáo này  cho biết, năm 2009, UBND tỉnh đã phê duyệt, chấp thuận cho Việt Phước đầu tư xây dựng trang trại chăn nuôi heo với quy mô 27.000 nhưng hiện tại số heo Việt Phước đang nuôi chỉ hơn 10.000 con. Trung bình mỗi ngày có khoảng 10 con bị chết.

Heo chết được vứt xuống hố, lấp cành cây và rắc vôi bột sơ sài.

Những ngày vừa qua, theo ông Li Kuo Hui, Tổng Giám đốc Công ty Việt phước, do lò đốt xác bị hư hỏng, cộng với trời mưa nhiều nên không thể tiêu hủy kịp số heo chết hằng ngày, nên công ty đã… vứt xác heo chết ra môi trường trên phần đất của công ty, gần bờ sông Sài Gòn.

Xác heo chết phân hủy, bốc mùi rất hôi thối, khó chịu. Ngày 13-7, PC49 đã cử trinh sát nắm tình hình về việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các nguồn nước thải xả ra sông Sài Gòn của Công ty Việt Phước. Ngày 14-7, PC49 phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra Công ty Việt Phước, phối hợp với Công ty cổ phần tư vấn môi trường Sài Gòn thu mẫu, phân tích giám định 1 mẫu nước thải tại vị trí sau hệ thống xử lý nước thải, trước khi thải ra môi trường và 2 mẫu nước mặt trên sông Sài Gòn để đánh giá nguyên nhân, ảnh hưởng của việc xả nước thải ra sông Sài Gòn.

Đoàn kiểm tra còn yêu cầu Công ty Việt Phước phải báo ngay cho cơ quan thú y và cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý, phòng chống dịch bệnh theo đúng quy định về thú y khi có heo chết, không được tự ý chôn lấp mất vệ sinh, hay đổ xác heo chết ra môi trường, làm ảnh hưởng đến đời sống người dân xung quanh. Đoàn kiểm tra còn yêu cầu công ty nhanh chóng sửa chữa lò đốt xác heo, tìm biện pháp chôn lấp, tiêu hủy số heo đã chết đúng quy chuẩn môi trường để khắc phục hậu quả.

Ông Li Kuo Hui bên lò tiêu hủy heo đã được sửa chữa.

Về nguyên nhân cá chết, PC49 nhận định, nguồn xả thải từ các trang trại chăn nuôi heo đều có vị trí nằm dưới vị trí phát hiện cá chết trên sông Sài Gòn, trong khi các ngư dân lại phát hiện cá chết hàng loạt trôi từ hướng thượng nguồn sông Sài Gòn chảy về, nên khả năng cá chết do nước thải chăn nuôi heo xả ra sông Sài Gòn là rất khó xảy ra.

Theo PC49, phía trên Công ty Việt Phước còn có một số công ty nằm cạnh suối Ru có khả năng xả thải ra sông Sài Gòn, gồm: Công ty CP Việt Sing (chế biến mủ cao su), Công ty TNHH TMSX Wusons (chế biến tinh bột mì), Công ty TNHH Japfa Comfeed Long An (nay là Cty TNHH di truyền giống Japfa Hypor (chăn nuôi heo), Công ty TNHH chăn nuôi Tân Tiến Phát (chăn nuôi heo).

Trong số này chỉ có Công ty Việt Phước xả thải trực tiếp ra sông Sài Gòn. Do vậy, hiện tượng cá chết ngày 6-7, theo một số ngư dân có kinh nghiệm, rất có thể do một loại thuốc cá đơn hồng tính từ thượng nguồn sông Sài Gòn trôi về?

Việt Phước có “oan” không?

Xác minh làm rõ nguyên nhân cá chết, Phòng PC49 phát hiện việc Công ty Việt Phước vứt xác heo chết ra môi trường, bốc mùi hôi thối gây ô nhiễm nghiêm trọng. Sự việc được các cơ quan truyền thông phản ánh tích cực. Có thông tin cho rằng Công ty Việt Phước vứt hàng trăm xác heo chết xuống sông.

Tuy nhiên, đại diện của Việt Phước cho rằng công ty của ông không thả xác heo chết trôi sông, mà chỉ vứt xác heo chết ra phần đất của công ty, sát bên rãnh thoát nước thải trong khi chờ khắc phục, sửa chữa lò đốt.

Heo chết vứt đầy bên rãnh nước thải của các phân trại.

Bà Nguyễn Thị Quý, Chủ Tịch UBD xã Minh Tâm cho biết, Sở Tài nguyên Môi trường, PC49, Sở Thú y cùng các đơn vị nghiệp vụ cũng nhanh chóng vào cuộc điều tra. Liên tiếp 2 ngày 19 và 20-7, các đơn vị trên đã về làm việc trực tiếp với Công ty Việt Phước.

Nguyên nhân heo chết đã được làm rõ. Công ty Việt Phước đã khắc phục hậu quả bằng cách rắc vôi bột, đào hố, đổ đất chôn số heo chết đang bị phân hủy dưới sự giám sát của chính quyền địa phương và cơ quan thú y. Công ty Việt Phước cũng nhanh chóng sửa chữa lò tiêu hủy.

Với thông tin Việt Phước vứt hàng trăm xác heo chết xuống sông, ông Trần Văn Hiểu, Trưởng Công an xã khẳng định là không đúng. Ông là người trực tiếp đi tìm hiểu nguyên nhân vụ việc, chính ông cùng cán bộ Công ty Việt Phước, phóng viên vào kiểm tra hiện trường, không có chuyện công ty này vứt xác heo xuống sông. Họ có dùng xe để chở heo chết vứt cạnh rãnh dẫn nước thải của các phân trại về nơi xử lý nước thải chung sau đó mới xả ra môi trường, cách sông Sài Gòn khoảng 300m.

Ông cho rằng, vị trí “tập kết” heo chết nằm cách xa sông, cây cối lại rậm rạp nên xác heo không thể trôi xuống sông được. Sai phạm của công ty là thay vì xử lý số heo chết bằng cách chôn lấp hoặc đốt lại đem vứt trực tiếp ra môi trường. Sự việc kéo dài mà không có biện pháp khắc phục kịp thời nên mới xảy ra chuyện.

Ông Trưởng Công an xã còn sốt sắng dẫn chúng tôi tới Công ty Việt Phước để tìm hiểu biết sự thật. Cùng đi có Chủ tịch và Trưởng Công an xã Minh Tâm. Tiếp chúng tôi, ông Li Kuo Hui cho rằng công ty của ông ở vào tình thế bắt buộc nên đã xử lý sai nhưng không vứt xác heo chết xuống sông.

Một khu nuôi heo của Công ty Việt Phước.

Khi chúng tôi hỏi sao không đào hố chôn hoặc thuê đơn vị khác xử lý, hay thông báo với chính quyền địa phương, cơ quan thú y tìm biện pháp khắc phục, tránh dịch bệnh lây lan, ô nhiễm môi trường... thì Li Kuo Hui lặng im. Ông Li cũng dẫn chúng tôi vào khu chăn nuôi, lò đốt, hố chôn heo chết. Rõ ràng, việc khắc phục hậu quả chỉ làm qua loa đối phó nên mùi hôi thối vẫn nồng nặc.

Trang trại rộng 77ha, đi tới đâu cũng thấy nhân viên của công ty đứng sẵn, nhưng hỏi gì họ cũng bảo không biết, cứ hỏi quản lý, mà quản lý chỉ biết nói tiếng… Đài Loan. Nơi đây giống như một “vương quốc” riêng, đất rộng nên  công ty đã tùy tiện vứt heo chết không qua xử lý đúng quy trình. Muốn kiểm tra, chính quyền địa phương phải lập đoàn, thông báo trước, nên rất khó phát hiện sai phạm.

Chi cục thú y, trạm chăn nuôi, thú y huyện Hớn Quản, UBND xã Minh Tâm kết luận: Từ ngày 1-7 đến 11-7-2016, tại Việt Phước có 204 con heo chết. Nguyên nhân gồm do cắn nhau, heo mẹ đè, đẻ khó và một số bệnh thông thường. Về công tác phòng chống dịch bệnh: cơ sở chưa có nhà sát trùng tại cổng trại và hố sát trùng tại cửa chuồng nuôi, công nhân ra vào trại và khu vực chăn nuôi không thay quần áo, vệ sinh, tiêu độc khử trùng, phương tiện vận chuyển ra vào trại cũng không được kiểm soát chặt chẽ.

Cơ sở cho rằng đã thực hiện tiêm phòng đầy đủ cho heo. Tuy nhiên tại thời điểm kiểm tra cơ sở không xuất trình được quy trình tiêm tiêm phòng và sổ theo dõi tiêm phòng (do giám đốc đi vắng chưa cung cấp được).

Công ty này cũng từng có “tiền án” vi phạm luật bảo vệ môi trường. Tháng 6-2015, Công ty Việt Phước đã từng bị Chủ tịch UBND tỉnh Bình Phước xử phạt hành chính hơn 300 triệu đồng vì hành vi này.