Lãnh đạo tình báo Syria dính líu đến âm mưu đảo chính

Thông tin về vụ bắt giữ Ali Mamlouk là dấu hiệu cho thấy sự thất bại trong cuộc chiến chống lại phe nổi dậy của Tổng thống Bashar al-Assad. Tổng thống Al-Assad cũng đang cố gắng duy trì sự đoàn kết trong nội các của mình trước tình trạng đấu đá lẫn nhau ngày càng tăng.

Ngay trước khi có thông tin Ali Mamlouk bị bắt giữ, mạng lưới các cơ quan tình báo giúp duy trì quyền lực cho chế độ Syria trong suốt 40 năm qua đã có dấu hiệu rối loạn qua sự kiện 2 lãnh đạo bị giết chết và cách chức.

Tướng Ali Mamlouk, Giám đốc NSB.

Tháng 4 vừa qua, Rustun Ghazaleh - Giám đốc Cục Tình báo chính trị Syria (PSD) - chết trong bệnh viện sau khi bị những người trung thành với tướng Rafiq Shehadeh (lãnh đạo tình báo quân sự) tấn công gây trọng thương. Tiếp đó, đến lượt tướng Rafiq Shehadeh cũng bị sa thải.

Nguyên do dẫn đến xung đột của một số nhân vật trong nội các Tổng thống Al-Assad là vai trò quá lớn của Tehran - đồng minh trong khu vực của Damascus - trong cuộc nội chiến tại nước này,  họ lo sợ bị mất quyền lực.

Tướng Ali Mamlouk bị cho là ngấm ngầm tiếp xúc với các chính quyền thù địch và các cựu quan chức Syria sống lưu vong sau khi phe nổi dậy thắng thế ở phía bắc nước này và quân đội chính phủ bị mất quyền kiểm soát hai thành phố Idlib và Jisr al-Shughour vào tay liên minh Hồi giáo bao gồm Jabhat al-Nusra (một nhánh của Al-Qaeda ở Syria).

Một nguồn tin giấu tên ở Damascus tiết lộ với tờ The Daily Telegraph: "Ali Mamlouk bí mật tiếp xúc với tình báo Thổ Nhĩ Kỳ qua một người trung gian". Mamlouk cũng được cho là sử dụng một doanh nhân ở thành phố Aleppo làm trung gian để gặp gỡ Rifaat al-Assad - chú ruột của Tổng thống Bashar al-Assad - đang sống lưu vong ở nước ngoài sau khi bị buộc tội âm mưu đảo chính ở Syria vào thập niên 80 thế kỷ trước. Nguồn tin khẳng định rằng giới lãnh đạo quân đội Syria đặc biệt quan tâm đến việc Rifaat al-Assad trở về nước này.

Rustun Ghazaleh - Giám đốc PSD.

Theo nguồn tin trên, phần đông các cố vấn tại Dinh Tổng thống hiện nay đều là người Iran. Ali Mamlouk rất căm ghét việc trao nhiều quyền hành cho người Iran và nghĩ rằng cần có sự thay đổi". Rustun Ghazaleh cùng chia sẻ quan điểm với Mamlouk về vấn đề Iran.

Giống như Mamlouk, Ghazaleh - sinh ra trong gia đình Hồi giáo dòng Sunni - chống đối việc trao nhiều quyền lực cho giới quan chức Vệ binh Cách mạng Iran (IRGC) cũng như tổ chức Hezbollah. Issam al-Reis - người phát ngôn cho phe nổi dậy Mặt trận miền Nam và chiến đấu gần ngôi làng Derra quê hương của Ghazaleh - cho biết thông tin khai thác từ số binh sĩ chính phủ bị bắt giữ cho thấy Ghazaleh rất ghét người Iran.

Issam al-Reis nói: "Ghazaleh than phiền ông và lính của ông bị đối xử rất tệ, còn người Iran và chiến binh của họ tự cho là thủ lĩnh".

Tướng tình báo quân đội Rafiq Shehadeh bắt giữ 2 người cháu của Ghazaleh ở ngôi làng Derra với cớ là họ từ chối chiến đấu dưới quyền chỉ huy của người Iran. Sau đó, Ghazaleh đích thân đến trụ sở Cơ quan Tình báo quân đội của Shehadeh đòi thả người nhưng đã bị nhân viên của Shehadeh đánh đập đến tổn thương não và qua đời ngày 24/4 vừa qua.

Tổng thống Bashar al-Assad chỉ định Ali Mamlouk ngồi ghế Giám đốc NSB thay thế tướng Hisham Ikhtiar bị giết chết trong một vụ đánh bom vào trụ sở NSB ngày 18/7/2012. Vụ đánh bom trên làm thiệt mạng Thứ trưởng Quốc phòng Assef Shawkat (em rể của Tổng thống Al-Assad), Bộ trưởng Quốc phòng Daoud Rajiha và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Hassan Turkomani.

Ali Mamlouk sinh năm 1946 và cũng xuất thân từ gia đình Hồi giáo Sunni như Rustun Ghazaleh thiệt mạng. Về lý thuyết, NSB phối hợp với các cơ quan tình báo khác của Syria và có nhiệm vụ cố vấn cho ông Basharal-Assad, nhưng trong khi thực tế mỗi cơ quan đều có quyền tự trị rất cao.

Từ năm 2005 đến 2012, Mamlouk lãnh đạo Tổng cục An ninh Syria (GSD) sau một thời gian giữ chức Phó giám đốc Cơ quan Tình báo Không quân của Syria.

Tướng Hisham Ikhtiar, người tiền nhiệm Ali Mamlouk.

Năm 2010, theo một tài liệu mật của chính quyền Mỹ bị rò rỉ, Ali Mamlouk bàn luận về những nỗ lực tăng cường hợp tác giữa Damascus và Washington về cuộc chiến chống khủng bố với giới chức ngoại giao Mỹ.

Tháng 4/2011, Washington quyết định trừng phạt Ali Mamlouk do có đơn tố cáo ông vi phạm nhân quyền khi sử dụng bạo lực chống dân thường. NSB bị buộc tội trấn áp những người bất đồng quan điểm, do thám công dân và tàn sát người chống đối chế độ Damascus ở làng Derra.

Washington tuyên bố Mamlouk nhận được sự hỗ trợ công nghệ và phân tích tình báo từ Bộ An ninh và Tình báo Iran (MOIS) để triển khai chương trình giám sát các cuộc giao tiếp của những người chống đối chính quyền Damascus. Một tháng sau, Liên minh châu Âu cũng áp đặt lệnh trừng phạt Mamlouk vì lý do tương tự.