Một nhà khoa học bị FBI truy nã vì đánh cắp bí mật thương mại

Wang Hongwei - 45 tuổi, mang 2 quốc tịch Trung Quốc và Canada - hiện có thể đang lẩn trốn ở Canada nhưng Mỹ không có thỏa thuận dẫn độ với nước này. Giống ngô biến đổi gene được Monsanto và Pioneer nghiên cứu phát triển trong nhiều năm với chi phí hàng triệu USD và đã được cấp bằng sáng chế.

Wang Hongwei tốt nghiệp thạc sĩ Công nghệ dược phẩm Đại học Montreal, Canada, đã bỏ việc ở Công ty Uman Pharma Inc. và biến mất sau khi Tòa án bang Iowa của Mỹ buộc tội đánh cắp bí mật thương mại cùng với 5 người Trung Quốc khác vào tháng 12/2013 - bao gồm Li Shaoming, Giám đốc điều hành công ty ngô giống Kings Nower Seed thuộc Tập đoàn DBN Group của Trung Quốc đặt trụ sở tại Bắc Kinh cùng với Mo Hailong hay còn gọi là Robert Mo (đã bị bắt giữ tại Miami), Wang Lei, Ye Jian và Lin Young.

Do không có thỏa thuận dẫn độ tội phạm với Canada cũng như Trung Quốc cho nên chính quyền Mỹ gặp rất nhiều khó khăn để bắt giữ những đối tượng này.

Theo cáo trạng của tòa án và công tố viên liên bang Nicholas Klinefeldt ở Iowa, từ tháng 4/2011 đến tháng 12/2012, nhóm đối tượng người Trung Quốc đã đánh cắp ngô giống đã có bằng sáng chế trên các cánh đồng ở các bang Iowa, Indiana và Illinois; trong đó Wang Hongwei là kẻ duy nhất không có mối quan hệ với Công ty Kings Nower Seed ở Bắc Kinh.

Theo Klinefeldt, số ngô giống bị đánh cắp có giá trị ít nhất 30 triệu USD đối với nhà sản xuất Mỹ. Theo đó, được biết cơ quan điều tra liên bang nhận được tin báo vào mùa xuân 2011 khi lãnh đạo một công ty ngô giống tình cờ bắt gặp đối tượng người Trung Quốc tên là Mo Hailong cùng với vài người khác xắn quần lội xuống cánh đồng ngô ở bang Iowa.

Mo cho biết, đang trên đường đến dự một cuộc họp nông nghiệp nhưng khi lãnh đạo công ty ngô giống Mỹ gọi điện thoại liên hệ thì số người này vội vàng lên xe bỏ đi. Ngay sau đó, vụ việc "số người Trung Quốc có hành vi đáng nghi ngờ tại cánh đồng ngô giống" được Công ty Monsanto trình báo đến Cảnh sát hạt Polk và cơ quan chức năng đã xác định trong số người đó có Giám đốc Công ty ngô giống Bắc Kinh Li Shaoming.

Năm 2012, FBI bắt đầu chiến dịch theo dõi Mo Hailong tại các vùng nông thôn bang Indiana và Illinois. Sau khi có trong tay lệnh của tòa án, đặc vụ FBI tiến hành khám xét 5 chiếc hộp được Mo gửi tại văn phòng công ty chuyển phát nhanh FedEx ở Illinois để chuẩn bị đưa lên tàu đến Hồng Kông và phát hiện 42 túi chứa ngô giống có dán nhãn.

FBI cũng bí mật lắp đặt thiết bị theo dõi GPS và máy ghi âm trong chiếc ôtô thuê được sử dụng cùng 2 nghi can khác là Ye Jian và Lin Yong. Cả hai đối tượng này cũng bị phát hiện lái xe vòng quanh các cánh đồng thuộc hai công ty Monsanto và Pioneer và dừng lại lấy cắp bông ngô.

Một cánh đồng ngô của Monsanto.

Cáo trạng Tòa án Iowa cũng chứa đựng bản sao ghi âm cuộc nói chuyện giữa Ye Jian và Lin Yong cho thấy họ đã biết về sự theo dõi của FBI. Riêng đối tượng Wang Hongwei bị FBI quan tâm đặc biệt từ tháng 9/2012 tại một cánh đồng ngô ở bang Illinois.

Một hôm, đặc vụ FBI phát hiện Wang và 4 người Trung Quốc khác chở những chiếc hộp đến nhà để xe trong khu vực cánh đồng. Ngày hôm sau, cả 5 người lái xe đến sân bay O'Hare ở Chicago. Sau đó, 2 người đàn ông đặt vé bay đến Trung Quốc, trong khi Wang bay đến Burlington. Khám xét hành lý của hành khách bay đến Trung Quốc, hải quan phát hiện hàng trăm bao thuốc xì gà nhãn hiệu Manila giấu ngô giống được cho vào những chiếc hộp to.

Sau đó, đặc vụ FBI nhanh chóng bám theo Wang Hongwei khi đối tượng này đang lái xe sang tỉnh Quebec của Canada. Lục soát chiếc xe của Wang, cảnh sát tìm thấy 44 chiếc túi giấu dưới ghế ngồi và cả trong hành lý mang theo, trong đó mỗi túi chứa 20 bao thuốc xì gà Manila đựng ngô giống. Cảnh sát cũng tìm thấy cuốn sổ ghi chép các tọa độ GPS và camera kỹ thuật số chứa hàng trăm hình ảnh về các cánh đồng ngô cũng như các cơ sở sản xuất ngô giống.

Sau một cuộc thẩm vấn sơ bộ, Wang Hongwei được thả ra nhưng số ngô giống được FBI giữ lại. Cơ quan điều tra tin rằng, các đối tượng người Trung Quốc sử dụng các tọa độ GPS để định vị các cánh đồng thử nghiệm giống ngô biến đổi gene của Monsanto và Pioneer. FBI hiện đang tiến hành điều tra các "nội gián tiềm tàng" bên trong hai công ty hạt giống Mỹ. Ở Montreal, những đồng nghiệp của Wang Hongwei không tin người này là gián điệp đánh cắp bí mật thương mại của Mỹ.

Rafik Naccache, đồng nghiệp của Wang Hongwei, cho biết: "Tôi nhận thấy Wang là người rất đàng hoàng". Còn Mihaela Ungur, người từng học chung với Wang Hongwei ở Đại học Montreal, thì nhận định Wang là người sống lặng lẽ và tế nhị. Alain Hubert, lãnh đạo quản lý Uman Pharma, khẳng định Wang Hongwei đã không còn làm việc ở công ty và từ chối bình luận về người này