Mỹ: Bí mật cài thiết bị gián điệp ở Afghanistan sau khi rút quân

Những thiết bị cảm biến trên mặt đất, hay UGS, giúp Lầu Năm Góc tiếp tục duy trì sự "hiện diện vô hình" ở Afghanistan sau khi Mỹ rút quân khỏi nước này. Matt Plyburn - Giám đốc điều hành của Lockheed Martin, nhà thầu quốc phòng lớn nhất thế giới - giải thích, mạng lưới UGS có thể giám sát cả một ngôi làng mà không cần sự có mặt của các thiết bị lắp đặt công khai trên đường. Quân đội Mỹ đã triển khai khoảng 10.000 UGS ở Afghanistan và Iraq, tạo thành những vành đai xung quanh các tiền đồn quân sự và giám sát thường xuyên những vùng xa xôi.

Trung tá Matt Russel là người chịu trách nhiệm giám sát việc triển khai các UGS của quân đội Mỹ. Theo Matt Russel, các UGS trước kia tương đối to lớn và thô kệch, và chỉ có khả năng hoạt động hạn chế trong vòng nhiều ngày hay nhiều tuần. Nhưng các mẫu UGS mới được thiết kế nhỏ gọn và tiêu thụ năng lượng ít hơn rất nhiều, giúp chúng hoạt động được nhiều tháng thậm chí nhiều năm.

UGS của Loekheed Martin không chỉ được sử dụng ở Afghanistan. Lực lượng tuần tra biên giới và hải quan Mỹ hiện đang sử dụng hơn 7.500 UGS trên vùng biên giới Mexico để phát hiện dân nhập cư trái phép vào Mỹ.

Các UGS tinh tế nhất hiện đang được thử nghiệm tại phòng thí nghiệm của Loekheed ở Norfolk, bang Virginia. Nhà điều hành Plyburn cho biết trong tương lai UGS có thể được sử dụng để giám sát an ninh biên giới hay thậm chí triển khai quanh các trụ sở công ty lớn. Vào đầu năm 2011, giới tướng lĩnh ở Afghanistan đề nghị cung cấp ngay các thiết bị cảm biến tốt hơn; và đáp lại Lầu Năm Góc cho vận chuyển khoảng 1.500 UGS đến các vùng chiến sự.

Theo Russel, các UGS lúc đó dễ chôn giấu, phát hiện được các dấu bánh xe hay dấu chân trong thời gian khoảng 3 tháng và là công cụ gián điệp hoàn hảo cho những vùng thung lũng xa xôi ở miền Đông Afghanistan. Sau khi bắt được tín hiệu, UGS sẽ truyền thông tin đến khí cầu gián điệp và cuối cùng cảnh báo được chuyển về trung tâm chỉ huy và kiểm soát qua vệ tinh. Thậm chí tín hiệu cũng có thể được gửi dưới dạng thông điệp như Twitter đến điện thoại di động hay máy tính bảng của một sĩ quan tình báo.

Khi không phát hiện được điều gì, các UGS sẽ tự động tắt nguồn để tiết kiệm nhiên liệu, nhờ đó chúng hoạt động được nhiều tuần khi chôn dưới lòng đất.

Ngoài ra, UGS cũng được giấu trong những tảng đá có trang bị tấm pin mặt trời thu nhỏ. Và chỉ một lần sạc nhanh, UGS có thể hoạt động suốt đêm. Plyburn cho biết, pin của UGS (với kích thước cỡ con tem bưu điện) sạc được 80.000 lần, so với chu kỳ chỉ vào khoảng vài trăm lần của pin lithium-ion thông thường. Plyburn cho rằng, quân đội rất quan tâm thiết bị cảm biến có giá tương đối rẻ này - chỉ vào khoảng 1.000 USD một bộ cảm biến.

UGS của Lockheed Martin được giấu trong tảng đá.

Lockheed Martin không là công ty duy nhất tuyên bố các UGS của họ hoạt động liên tục trong nhiều năm. Bộ chỉ huy chiến dịch đặc biệt Mỹ đã ký hợp đồng sản xuất UGS trị giá ít nhất 12 triệu USD với công ty nhỏ hơn - Camgian Microsystems, đặt trụ sở ở Starksville, Mississippi. Giám đốc điều hành Công ty Gary Butler là người đã trải qua nhiều năm phát triển các vi mạch năng lượng cực thấp cho DARPA (Cơ quan Nghiên cứu và phát triển trực thuộc Bộ Quốc phòng Mỹ) và được cấp bằng sáng chế độc quyền UGS thế hệ mới nhất vào tháng 3/2012.

Khác với thiết bị truyền tín hiệu cảnh báo qua từng trạm của Lockheed, UGS của Gary Butler được thiết kế gửi tín hiệu trực tiếp đến vệ tinh - nhờ đó cảm biến của ông có ưu điểm tăng tốc đường truyền và tiết kiệm năng lượng tiêu thụ tối đa. Không chỉ dò được địa chấn và âm thanh như cảm biến của Lockheed, UGS của Butler được trang bị hệ thống radar tự lái và sử dụng thuật toán xử lý mục tiêu di động. Điều đó có nghĩa là UGS của Butler phát hiện được người và xe cộ đang di chuyển, thay vì chỉ dò thấy dấu chân hay dấu giày.

Theo Butler, UGS của Camgian Microsystems trang bị hệ thống pin năng lượng mặt trời rất mạnh, với 500.000 lần sạc giúp thiết bị có tuổi thọ từ "10 đến 20 năm"! Do UGS nhỏ gọn và dễ sử dụng nên chúng dễ dàng được bố trí tại những khu vực khó tiếp cận nhờ máy bay không người lái. Edward Carapezza, người giám sát chương trình nghiên cứu UGS của Mỹ trong suốt hơn hai thập niên và hiện đang làm việc cho nhà thầu quốc phòng General Atomics, cho biết trong thời gian qua những chiếc máy bay không người lái (drone) đã thả UGS xuống những khu vực của đối phương để theo dõi mọi di chuyển quân hay vị trí của chiến binh.

Patty Shafer, Giám đốc điều hành Công ty Textron, cho biết, ngoài Afghanistan quân đội Mỹ hiện đang sử dụng UGS tại một quốc gia Trung Đông khác. Các UGS "MicroObserver" của nhà thầu quốc phòng Textron có hai loại. Loại nhỏ - dài 7,6cm và cân nặng hơn 500g - có tuổi thọ khoảng 1 tháng. Loại lớn hơn - cân nặng hơn 2kg - được chôn dưới đất và có khả năng thu thập thông tin tình báo trong hơn 2 năm. UGS của Textron có thể phát hiện và mô tả nhân dạng một người cách xa 100m, nhưng với xe cộ thì dò được ở khoảng cách xa hơn 3 lần