Mỹ: Cảnh báo bụi phóng xạ trong trường học
Tri-City High School là một trường trung học phổ thông điểm của Sở Giáo dục bang Illinois đặt tại thành phố Chicago thơ mộng. Ban giám hiệu đặc biệt chú trọng đến môn hóa, nhất là một số hóa chất phục vụ cho hạt nhân. Tất nhiên là trường làm theo chỉ đạo của sở, sở làm theo lệnh của Bộ Giáo dục.
Luật pháp Mỹ có một số quy định về an ninh quốc gia mà duy chỉ có vài nhân vật cao cấp có quyền được biết và đòi hỏi được biết mà thôi. Vì thế nên sau khi nhận chỉ thị từ cấp trên, Ban giám hiệu trường chỉ có việc cho tiến hành mà thôi, giấu biệt không tiết lộ với ai, kể cả các giáo viên thường dùng phóng xạ để tiến hành các thí nghiệm.
Xuất phát từ báo The New York Times, lâu nay dư luận Mỹ nói chung và tại Illinois nói riêng, đã râm ran về scandal Cục Điều tra liên bang (FBI) đã theo dõi tin đồn về việc “có một số trường học tại Mỹ bí mật sử dụng chất phóng xạ ở mức độ nhẹ vào những thí nghiệm về phóng xạ”. Chỉ biết thế thôi, còn cụ thể là chất gì và số lượng bao nhiêu thì nhất thời các điệp viên FBI được cấp trên phân công theo dõi, chưa thể nắm một cách tường tận. Tin đồn thì cứ đồn và điệp viên FBI được phân công làm thì cũng cứ làm.
Cho đến ngày 20/11/2006, Cảnh sát Anh thông báo tin động trời: cựu điệp viên Liên Xô KGB Alexander Litvinenko bị đầu độc bằng chất phóng xạ, sau đó được xác định là polonium 210 - một chất nguy hiểm vốn được sử dụng trong những nhà máy hạt nhân tầm cỡ, FBI mới sực tỉnh, khẩn trương lo xúc tiến điều tra việc những trường học Mỹ bí mật dùng phóng xạ trong những thí nghiệm.
Không chỉ có giới chức an ninh mà những giáo viên hiện đang giảng dạy tại những trường học “có tin đồn là đã sử dụng phóng xạ” cũng xôn xao cả lên. Nhất là những giáo viên dạy hóa tại Trường Tri-City High School. Kẻ thì sợ, người thì không tin rằng hiện có chất phóng xạ tại trường mình. Ai có quan tâm thì để mắt tìm kiếm tại phòng thí nghiệm, kho bãi và cả những nơi nghi ngờ có cất giấu.
Và việc làm đó đã có kết quả: hôm 30/11/2006, giáo viên Randy Dwyer, sau khi tìm kiếm tại phòng thí nghiệm đã phát hiện mấy thùng giấy niêm phong, mở ra xem kỹ thì đó là những ống thuốc chứa hóa chất, về sau biết được đó là chất phóng xạ cesium 137.
Việc phát hiện ra chất phóng xạ cesium 137 gây xôn xao dư luận đầu tiên tại Chicago sau đó lan rộng ra khắp Illinois và cả nước Mỹ. Biết mọi việc không thể giấu giếm được nữa, Ban giám hiệu đành phải thông báo cho FBI, cả Cơ quan Tình báo trung ương (CIA) lẫn Bộ An ninh nội địa. Sau khi hay tin, Bộ trưởng John Negroponte lập tức thông báo mọi việc với Nhà Trắng và xin chỉ thị của Cố vấn An ninh Nhà Trắng.
Theo Sandra West - Giáo sư về hạt nhân tại Trường đại học Tây - Nam Texas, thì chất phóng xạ cesium duy nhất chỉ có một nơi có là Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos đặt tại bang New Mexico - nơi từ xưa tới nay được coi là bất khả xâm phạm với những hàng rào hiện hữu bằng kẽm gai, tường chắn và hàng rào điện tử. Vậy thì tại sao lại xuất hiện ở bên ngoài, mà lại là tại trường trung học?
Câu trả lời chỉ có từ phía các cơ quan an ninh. Theo dư luận, thì chất này vốn đã được các chuyên gia về hạt nhân và phóng xạ tại Los Alamos chế tạo thành công từ năm 1960, sau đó được bí mật cấp phát hạn chế cho một số ít phòng thí nghiệm địa phương và trường học điểm để sử dụng trong các phản ứng hóa học cùng với những hóa chất khác.
Sau khi thí điểm thành công, bắt đầu từ năm 1999, chất này được cho thí nghiệm mở rộng (nhưng cũng chỉ bó hẹp trong một số trường học mà giới chức an ninh thấy cần thiết) tại Connecticut, Colorado, Vermont...
Ngày 24/11/2006, vì nhiễm chất phóng xạ polonium 210 quá nặng nên Litvinenko đã qua đời trong bệnh viện ởLondon. Tuy chất cesium 137 không nguy hiểm bằng polonium 210 nhưng nếu sử dụng rộng rãi và sử dụng nhiều, không loại trừ nó là mầm mống của các loại bệnh tật, trong đó có ung thư nên sau khi vụ việc được phanh phui tại Tri-City High School, Bộ trưởng An ninh nội địa Negroponte đã nhanh chóng thành lập đội đặc nhiệm gồm CIA, FBI, cảnh sát, an ninh lẫn tình báo tiến hành điều tra với xuất phát điểm từ Ban giám hiệu của trường để tìm hiểu cặn kẽ vấn đề hiện đang gây sốc cho học sinh, phụ huynh học sinh và dân chúng Mỹ.
Ai đã ra lệnh đưa chất phóng xạ cesium 137 vào trong trường học và đưa vào để làm gì, tại sao phải làm thế? Câu trả lời chính xác còn phải chờ. Hoặc giả vin vào lý do an ninh quốc gia phải bảo mật, có thể scandal này sẽ bị “chìm xuồng”?
