Tham vọng trong cơn khát dầu mỏ

Hiệp hội Báo chí điều tra quốc tế đưa ra con số: gần 22.000 doanh nghiệp đầu tư ở nước ngoài có trụ sở chính ở đại lục Trung Quốc và Hồng Kông bị quan chức Trung Quốc hoặc thân nhân của họ lũng đoạn.

Tập đoàn Pricewaterhouse Cooper (chuyên về tư vấn, kiểm toán), Tập đoàn tài chính đa quốc gia UBS (trụ sở chính ở Zurich và Basel thuộc Thụy Sĩ), các ngân hàng phương Tây khác và doanh nghiệp kiểm toán đóng vai trò quan trọng là làm trung gian "giúp đỡ" khách hàng Trung Quốc thành lập quỹ ủy thác, các công ty ở quần đảo Virgin thuộc Anh, Samoa, và mọi trung tâm điều hành doanh nghiệp đầu tư ở nước ngoài thường do những "bàn tay quyền lực ngầm" ở Trung Quốc nắm giữ.

Dựa vào ảnh hưởng quyền lực, thân nhân quan chức cấp cao Trung Quốc thường "nặn" ra các công ty có vốn đầu tư ra nước ngoài. Theo một vài con số ước tính, kể từ năm 2000 đến nay có khoảng 1-4 tỉ USD trong khối tài sản do người thân của giới cầm quyền Trung Quốc mất "dấu vết" trong nước và được "rửa" ở nước ngoài.

Quần đảo Virgin (Anh) - "thiên đường rửa tiền".

Tư liệu tiết lộ con trai của một cựu quan chức cao cấp đã thành lập Công ty tư vấn tài chính Trend Gold nhờ sự giúp đỡ từ Văn phòng Ngân hàng Credit Suisse ở Hồng Kông vào năm 2006. Được du học kinh tế ở Mỹ, nên “đại công tử” này có kiến thức vững chắc về kinh tế tư bản, do đó người này đã đồng sáng lập một tập đoàn vốn đầu tư tư nhân và năm 2012 trở thành chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Công nghệ truyền thông Vệ tinh Trung Quốc - một doanh nghiệp vốn nhà nước Trung Quốc có tham vọng trở thành nhà điều hành vệ tinh lớn nhất châu Á.

Tư liệu cũng làm sáng tỏ vai trò trước đây trong một vụ bê bối có liên quan đến Lily Chang, một "đại tiểu thư". Thời báo New York từng có bài điều tra: JPMorgan  đã phải "lót tay" Công ty tư vấn Fullmark do Lily điều hành khoản tiền trị giá 1,8 triệu USD phí tư vấn. Chồng của "đại tiểu thư" Lily Chang là Liu Chunhang từng làm chuyên viên cấp cao về tài chính cho Morgan Stanley, đã giúp vợ thành lập Công ty tư vấn Fullmark vào năm 2004 đồng thời đứng tên làm giám đốc kiêm cổ đông chính cho đến năm 2006. Cũng trong năm này, nhờ hậu thuẫn mạnh, Liu Chunhang đã trở thành công chức chính phủ điều hành hệ thống ngân hàng Trung Quốc.

Kinh tế  Trung Quốc đã nhanh chóng thay da đổi thịt kể từ khi nước này lần đầu tiên đưa doanh nghiệp ra nước ngoài vào những năm 1990. Trung Quốc tận dụng nguồn vốn, lợi nhuận cả trong và ngoài nước để quay vòng vốn lưu động, tuy nhiên nhược điểm ở chỗ: quá phụ thuộc vào nguồn tài nguyên nước ngoài.

Những người bảo vệ cho chính sách thúc đẩy doanh nghiệp Trung Quốc ra nước ngoài kinh doanh cho rằng, khối doanh nghiệp ngoài nước đã giúp tăng trưởng nền kinh tế Trung Quốc. Mặc dù vậy, vẫn có bằng chứng cho thấy nhiều doanh nghiệp và người Trung Quốc làm ăn ở nước ngoài dính đến hoạt động kinh doanh bất hợp pháp hoặc phạm tội hình sự, đặc biệt là tham nhũng ngày càng tăng.

Tháng 9/2013, Zhang Shuguang, nguyên Tổng giám đốc một công ty đường sắt Trung Quốc phải nhận tội hình sự vì "rút ruột" 2,8 tỉ USD cho vào tài khoản của mình ở nước ngoài. Một báo cáo nội bộ Chính phủ Trung Quốc cũng cho biết, Zhang đã dùng nhiều thủ đoạn để "hô biến" 120 tỉ USD ra khỏi Trung Quốc kể từ giữa những năm 1980 cho đến khi bị bắt, trong đó có hàng tỉ USD được rửa ở quần đảo Virgin.

Trước đó, năm 2011, Song Jun, nguyên lãnh đạo cấp cao Tập đoàn Cosco phải hầu tòa vì biển thủ 6 triệu USD, nhận hối lộ 1 triệu USD từ một đối tác Đài Loan, thành lập doanh nghiệp ma ở Anh hoạt động bất chính, lừa đảo cả đồng hương Trung Quốc. Tuy nhiên, nạn tham nhũng nghiêm trọng nhất của Trung Quốc nằm trong ngành công nghiệp dầu khí - nơi những giếng, giàn khoan dầu là "bầu sữa ngọt" cho quan chức cấp cao cùng thân nhân đua nhau hút cạn để làm giàu và củng cố vững chắc quyền lực. 

Theo tư liệu của Hiệp hội Báo chí điều tra quốc tế, 3 tập đoàn dầu khí vốn Nhà nước Trung Quốc được xếp là một trong những tập đoàn lớn nhất thế giới, tuy nhiên có quan hệ mờ ám với hàng chục công ty ở châu Âu, đặc biệt ở Anh. Vì vậy cuộc chiến quyền lực và làm giàu trong nội bộ lãnh đạo Trung Quốc quyết liệt nhất là thông qua đường ống dẫn dầu.

Nguyên Phó chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Trung Quốc Li Hualin đã bị sa thải vào tháng 8/2013 sau khi bị điều tra về hành vi "vi phạm nghiêm trọng kỷ luật", đây là cách nói tránh từ phạm tội tham nhũng của Chính phủ Trung Quốc. Li Hualin cũng đồng thời là giám đốc 2 công ty ở Virgin (Anh), đã có công giúp nhiều quan chức và thân nhân rửa hàng trăm tỉ USD qua những thùng dầu. Tuy nhiên, người ta nghi ngờ rằng vì để lộ bí mật và cố kiện đối thủ là Tập đoàn Dầu khí và Hóa chất Trung Quốc (Sinopec) nên người này phải "hứng chịu hậu quả".

Hiệp hội Báo chí điều tra quốc tế đã tìm được nhiều tư liệu cho thấy ngành công nghiệp dầu khí Trung Quốc đang khủng hoảng trầm trọng vì nạn tham nhũng, cho nên chuyện trốn thuế không có gì lạ. Hiệp hội Báo chí điều tra quốc tế đã nêu đích danh tên các tập đoàn dầu khí Trung Quốc dính đến tham nhũng gồm: Tập đoàn Dầu khí và Hóa chất Trung Quốc (Sinopec), Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (PetroChina), Tổng công ty Dầu khí Hải Dương - CNOOC) - doanh nghiệp đang hạ đặt giàn khoan bất hợp pháp Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. 

Cựu lãnh đạo an ninh quốc gia Chu Vĩnh Khang đã từng có 30 năm công tác trong ngành công nghiệp dầu khí trước khi trở thành một trong những nhân vật được xem là "bất khả xâm phạm". Tuy đã rời quan trường nhưng Chu Vĩnh Khang vẫn còn rất nhiều ảnh hưởng trong nền công nghiệp dầu khí nội địa Trung Quốc. Một cuộc triệt phá tham nhũng được triển khai vào năm ngoái đã hạ được nhiều mục tiêu là đồng nghiệp và những nhân vật chính trị thân tín với Chu Vĩnh Khang từng có những năm tháng làm việc cùng nhau ở Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc.

Có ít nhất 5 giám đốc điều hành Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc bị sa thải, bao gồm Phó chủ tịch Li Hualin, nhân vật từng có thời gian làm thư ký cho Chu Vĩnh Khang. Nguyên chủ tịch Jiang Jiemin cũng bị "mất ghế" ở chính phủ. Tổng giám đốc của hai công ty con trực thuộc Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc dính vào lao lý.

Vụ điều tra Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc hiện đang ở giai đoạn đầu và chưa có thông tin nào nêu ra liệu khối doanh nghiệp đầu tư ở nước ngoài có liên quan đến tham nhũng