Thân phận điệp viên hai mang của nhà văn Arthur Ransome

Thứ Năm, 10/12/2009, 18:35
Ở Anh, Arthur Ransome nổi tiếng với 12 cuốn sách dành cho thiếu nhi, bán được hàng triệu bản trong thập niên 30 của thế kỷ trước, tương đương với  tác giả JK Rowling ngày nay. Nhưng còn một Ransome thứ hai là người ủng hộ mạnh mẽ cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga. Ransome cũng bị nghi ngờ từng cộng tác với Cheka tiền thân của Tình báo Liên Xô (KGB).

Ngoài ra, Ransome cũng có tên trong bảng lương của MI-6 với mật danh là điệp viên S76. Các điệp viên Anh đã nhanh chóng cảnh báo với Bộ Quốc phòng Anh về sự việc Ransome "hoàn toàn nằm trong tay của người Bolshevisk". MI-6 vẫn cứ tuyển dụng Ransome ở Stockholm bởi vì họ nhận thức được rằng chẳng có ai hiểu biết tường tận về các lãnh đạo của nước Nga Xôviết hơn Ransome. Đó là những bí mật tiết lộ trong cuốn sách mới xuất bản ở Anh. "Người Anh cuối cùng: đời sống hai mặt của Arthur Ransome" của tác giả Roland Chambers. Tuy nhiên, gia đình của Arthur Ransome  đã chính thức bác bỏ tuyên bố của Roland Chambers và nói rằng sự tiết lộ đó "hoàn toàn không có gì là thật".

Theo tác giả Roland Chambers, Ransome đến nước Nga lần đầu tiên vào năm 1913, lúc mới 29 tuổi, với ý định thu thập tài liệu để sáng tác truyện cho thiếu nhi, nhưng sau đó làm việc cho tờ báo Daily News ở London. Ransome nhanh chóng được người Nga tin cậy và làm bạn với nhiều lãnh đạo cao cấp của  chính quyền Xôviết như Lenin, Karl Radek và Trotsky. Chính thư ký riêng của Trotsky là Evgenia Shelepina trở thành vợ của Ransome năm 1924.

Chamber viết trong cuốn sách: "Ông Ransome là điệp viên hai mang, được người Anh trả lương để cung cấp báo cáo cho họ và còn tiết lộ chính sách của Anh với Cheka". Cuốn sách của Chambers cũng tiết lộ chị vợ của Ransome là Iroide từng làm việc cho Staline năm 1928. Về phần mình, Christina Hardyment - người quản lý di sản văn chương của Arthur Ransome và Phó chủ tịch Hội Arthur Ransome, cũng không tin nhà văn là điệp viên cho cả hai phía Anh và Nga.

Tác phẩm "Old Peter's Russian Tales" của Ransome.
Năm 1918, khi Ransome cùng với vợ rời Nga bay sang Thụy Điển, một điệp viên MI-6 ở Stockholm đã báo cáo cho Bộ Ngoại giao Anh về vai trò điệp viên cho Nga của nhà văn. Năm 1927, tức 10 năm trước khi Ransome được loại khỏi "danh sách đen" của MI-5, cơ quan tình báo này viết: "Khó mà đánh giá cảm xúc của thật của Ransome, nhưng dường như rõ ràng ông đã phục vụ tốt cho chúng ta. Nhưng đồng thời vẫn có sự nghi ngờ Ransome làm việc cho Bolshevisk". Dù sao cũng không có bằng chứng cho thấy Ransome từng cung cấp thông tin nhạy cảm về nước Anh cho người Nga.

Arthur Mitchell Ransome sinh ngày 18/1/1884 và mất ngày 3/6/1967 ở Leeds, Anh. Cha ông là giáo sư lịch sử và văn học hiện đại ở Đại học Leeds, chết vì bệnh lao phổi khi cậu bé Arthur Ransome mới lên 13 tuổi. Ransome thừa hưởng từ cha tình yêu sâu sắc miền quê nước Anh, đặc biệt với những ngọn đồi ở vùng Lake District, nơi gia đình ông thường đến nghỉ hè hàng năm và cũng là nguồn cảm hứng cho nhà văn viết cuốn "Swallows and Amazons".

Sau khi quyết định đi theo con đường văn chương, Ransome bỏ học môn hóa học ở Đại học Yorkshire sau 1 năm học tập và chuyển sang làm việc cho một nhà xuất bản ở London, rồi cuối cùng ông ký được hợp đồng cho cuốn sách đầu tiên của mình. Năm 1909, Ransome cưới người vợ đầu tiên là Ivy Walker và có một cô con gái tên là Tabitha, nhưng cuộc hôn nhân không được thành công.  Ransome ủng hộ nhiệt tình cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga và viết nhiều bài  báo xúc động về người Bolshevisk. Nhưng còn một lý do khác nữa khiến Ransome yêu nước Nga mới. Đó là cô gái Evgenia Shelepina mà Ransome gặp bên ngoài văn phòng của Trotsky năm 1917 khi ông đang xin dấu kiểm duyệt cho một trong những bài báo của mình và sau đó hai người nhanh chóng phải lòng nhau.

Do bị nghi ngờ là điệp viên của Nga, nên khi đến Thụy Điển năm 1918, ông đã bị cơ quan tình báo nước này bắt giữ và thẩm vấn. Sau khi trở về Anh năm 1924 cùng với Evgenia, Ransome đảm trách nhiều công việc, chủ yếu phụ trách những vấn đề về nước ngoài, cho tờ Guardian ở London. Tháng 3/2005, Văn khố quốc gia Anh tiết lộ 2 tập hồ sơ của MI-5 cho biết Arthur Ransome từng là điệp viên Anh ở Nga trong những năm đầu tiên của Cách mạng Tháng Mười.

Tờ báo New York Times của Mỹ gọi Arthur Ransome là "cái loa của người Bolshevisk" và in những bài báo của ông luôn kèm theo lời cảnh báo. Ở Mỹ, danh tính của Ransome thường được nhắc đến trong cuộc điều tra của Thượng viện Mỹ về sự ủng hộ Bolshevisk. Sự tiết lộ thân phận điệp viên hai mang của Ransome đã gây nên những phản ứng khác nhau từ những độc giả yêu mến nhà văn.

Trong sự nghiệp văn chương của mình, Arthur Ransome nổi tiếng với nhiều thể tài: thơ, tiểu thuyết, tiểu luận, tiểu sử, truyện thiếu nhi. Arthur Ransome được tôn vinh tại nhiều quốc gia. Đại học Durham trao tặng Ransome bằng Tiến sĩ văn chương vinh dự. Ransome cũng giành được Huy chương Carnegia cao quý cho văn học thiếu nhi. Sách của Ransome cũng được dịch ra nhiều thứ tiếng, đặc biệt nổi tiếng ở Nhật Bản và Tiệp Khắc cũ.

Năm 1987, Câu lạc bộ Arthur Ransome được thành lập ở Nhật Bản và năm 1990, Hội Arthur Ransome ra đời ở Anh với thành viên từ khắp nơi trên toàn thế giới. Thậm chí nhà du hành vũ trụ của Tiệp Khắc cũ Antonin Mrkos đã đặt tên một tiểu hành tinh là "6440 Ransome". Sau khi qua đời, Ransome và Evgenia được chôn cất trong khu đất của nhà thờ Thánh Paul ở Rusland, nam Lake District

Trần Thanh Phong (tổng hợp)
.
.