“Thanh kiếm vàng” Thế vận hội 1968 lập công, chuộc tội

Trong thời kỳ Chiến tranh lạnh, có nhiều trường hợp ly kỳ của các điệp viên cả từ hai phía XHCN và TBCN, nhưng trường hợp của điệp viên nội gián người Ba Lan Jerzy Pawlowski là đặc biệt và thu hút sự quan tâm của mọi người hơn cả.

Jerzy Pawlowski sinh ngày 25/10/1932 tại thủ đô Warsaw của Ba Lan trong một gia đình có gốc gác quý tộc từ thế kỷ XIX. Thừa hưởng nỗi đam mê môn đấu kiếm từ người cha, nên mới 16 tuổi, Pawlowski đã trở thành vận động viên môn đấu kiếm đầy triển vọng của Ba Lan.

Năm 1954, Pawlowski là vận động viên quân đội tham gia Giải đấu kiếm trẻ thế giới tổ chức tại thủ đô Warsaw và đoạt được huy chương bạc. Tại Thế vận hội mùa hè năm 1956 tổ chức ở thành phố Melbourne của Australia, Pawlowski cũng đoạt huy chương bạc môn đấu kiếm với thành tích chuyên môn vượt trên cả các vận động viên tên tuổi của Pháp, Italia, Hungary, Liên Xô.

Tại các kỳ Thế vận hội mùa hè tiếp theo tổ chức ở thành phố Roma của Italia năm 1960, thành phố Tokyo của Nhật năm 1964, Pawlowski đều đoạt Huy chương Bạc và đỉnh cao sự nghiệp thể thao quốc tế của Pawlowski là sự kiện đoạt được Huy chương Vàng môn đấu kiếm tại Thế vận hội mùa hè năm 1968 tổ chức tại Mexico City của Mexico.

Với thành tích này, Pawlowski được tôn vinh như là người hùng dân tộc và là vận động viên thể thao lớn nhất mọi thời đại của Ba Lan.

Pawlowski từng được nhà lãnh đạo Ba Lan Edward Gierek trao tặng nhiều huân chương và được tháp tùng ông trong những chuyến công du đến nhiều quốc gia XHCN anh em. Pawlowski cũng từng được nhà lãnh đạo Liên Xô Leonid Brejnev tiếp và tặng thưởng Huân chương Hữu nghị giữa các dân tộc.

Tuy là sĩ quan quân đội tại ngũ nhưng ít ai ngờ rằng Pawlowski là một nhân viên của Cơ quan Tình báo Ba Lan. Người ta không biết nguyên do nào khiến Pawlowski được tình báo Ba Lan tuyển dụng nhưng chỉ biết rằng vào năm 1973 khi Chính phủ Ba Lan cho phát hành cuốn sách của Pawlowski có tựa đề “Gánh nặng của tấm huy chương vàng Thế vận hội”, Pawlowski đã là sĩ quan tình báo mang quân hàm trung tá.

Nhưng chỉ 2 năm sau, vào ngày 24/4/1975, Pawlowski bất ngờ bị bắt giữ về tội làm điệp viên nội gián và đến ngày 8/4/1976, một tòa án quân sự đặc biệt ở thủ đô Warsaw đã tuyên phạt Pawlowski 25 năm tù giam về tội làm điệp viên nội gián cho một cơ quan tình báo nước ngoài.

Vụ bắt giữ và kết án Pawlowski được dư luận quan tâm với câu hỏi đặt ra, tại sao một nhân vật được xem là người hùng của quốc gia như Pawlowski lại can tâm phản bội tổ quốc để làm điệp viên nội gián cho tình báo nước ngoài?

Năm 1964, khi tham dự Thế vận hội mùa hè tổ chức tại thủ đô Tokyo của Nhật, một điệp viên của Cơ quan Tình báo trung ương Mỹ (CIA) đội lốt thành viên Đội đấu kiếm Mỹ đã tìm cách tiếp cận và đề nghị Pawlowski làm việc cho tình báo Mỹ với những quyền lợi đặc biệt và thù lao hậu hĩnh.

Do không nhận được phản hồi từ Pawlowski nên đến Giải vô địch đấu kiếm thế giới tổ chức tại thành phố Madrid của Tây Ban Nha vào năm 1966, CIA lại tìm cách tiếp cận để tuyển mộ Pawlowski và lần này họ đã thành công.

Được đặt cho biệt danh Thanh kiếm vàng, Pawlowski bắt đầu con đường phản bội tổ quốc bằng việc thu thập những thông tin tình báo, quốc phòng quan trọng để chuyển giao cho CIA.

Lợi dụng danh nghĩa người hùng quốc gia được ưu tiên cho đến tham quan những địa điểm nhạy cảm, Pawlowski đã lén ghi hình, thu  thập thông tin để chuyển giao cho tình báo Mỹ.

Để nhận tài liệu và chuyển chỉ thị cho Pawlowski, CIA đã thành lập hẳn một đường dây điệp báo có đầu mối đặt tại Sứ quán Mỹ ở thủ đô Vienne của Áo và cài người đưa và nhận tin, tài liệu đến thủ đô Warsaw của Ba Lan.

Việc đoạt được Huy chương Vàng môn đấu kiếm tại Thế vận hội Mexico 1968 càng làm chắc thêm vỏ bọc hoạt động nội gián của Pawlowski và đồng thời củng cố lòng tin của CIA về chất lượng các thông tin tình báo được điệp viên nội gián Pawlowski cung cấp.

Năm 1973, phản gián Ba Lan bắt đầu nghi vấn về vấn đề chi tiêu tiền bạc của Pawlowski. Tại thủ đô Warsaw, ngoài một căn hộ do nhà nước cấp, Pawlowski còn sở hữu một căn biệt thự vườn ở ngoại ô cùng 2 chiếc xe hơi Mercedes đời mới nhất. Pawlowski khai báo là tất cả những tài sản này đều được mua sắm từ những món tiền thưởng nhận được trên đấu trường quốc tế. Thực chất đây là những số tiền mà CIA đã trả công cho Pawlowski.

Thế nhưng cũng phải đợi đến tháng 12/1974, khi phản gián Ba Lan phá vỡ được một đường dây điệp báo của CIA trên lãnh thổ Ba Lan có dính dáng đến Pawlowski thì hành vi nội gián của Pawlowski mới lộ dần.

Vào ngày 24/4/1975, sau khi thu thập đầy đủ chứng cớ, phản gián Ba Lan tiến hành bắt giữ Pawlowski trước khi điệp viên nội gián này định đào thoát đến Áo. Bị thẩm vấn, Pawlowski thú nhận đã hoạt động nội gián cho CIA từ năm 1966 cho đến khi bị bắt giữ.

Vào ngày 8/4/1976, một tòa án quân sự đặc biệt ở thủ đô Warsaw đã tuyên phạt tử hình Pawlowski về tội phản bội tổ quốc và làm việc cho tình báo nước ngoài. Nhưng để chiếu cố công lao đóng góp cho sự nghiệp thể thao quốc gia, cuối cùng Pawlowski phải chịu án phạt 25 năm tù giam và 10 năm thử thách. Tất cả các danh hiệu mà Pawlowski đoạt hay nhận được đều bị tước bỏ, tất cả các tài sản của Pawlowski đều bị tịch biên.

Vào năm 1984, CIA đề nghị trao đổi 4 điệp viên nằm vùng của Ba Lan và Liên Xô bị giam giữ tại Mỹ để đổi lấy Pawlowski.

Thế nhưng đến ngày 12/10/1984, khi diễn ra cuộc trao đổi trên cầu Glienicke nằm giữa phần Đông và Tây thành phố Berlin, Pawlowski bất ngờ xin ở lại Ba Lan mà không đến Mỹ để lập công chuộc tội. Vì hành động này, Pawlowski chỉ thụ án thêm 2 năm rồi được trả tự do. Từ đó Pawlowski chuyên tâm đào tạo các vận động viên đấu kiếm cho Ba Lan.

Năm 1990, khi chế độ XHCN ở Ba Lan sụp đổ, một lần nữa ông lại từ chối đề nghị được ưu tiên định cư tại Mỹ của CIA.

Vào những năm tháng cuối đời, Pawlowski viết sách, vẽ, làm cố vấn môn đấu kiếm cho ngành thể thao Ba Lan và qua đời tại thủ đô Warsaw vào ngày 11/1/2005 ở tuổi 72