Tình báo Anh theo dõi các nhà sử học từ trước Chiến tranh lạnh

MI-5 tích cực "thu gom" hàng trăm thông tin giao tiếp cá nhân của Eric Hobsbawm và Christopher Hill - 2 trong số những nhà sử học hàng đầu nước Anh đồng thời từng là thành viên của Đảng Cộng sản Anh (CPGB). Bộ hồ sơ - được tiết lộ hôm 24/10 từ Văn khố Quốc gia Anh (TNA) ở Kew, phía tây London - cho thấy ngay từ trước Chiến tranh lạnh, MI-5 đã bắt đầu một chiến dịch quy mô bí mật giám sát mọi hoạt động cá nhân cũng như nghề nghiệp của các thành viên (hoặc nghi ngờ là thành viên) CPGB.

Theo các tài liệu này, MI-5 bắt đầu thành lập hồ sơ cá nhân đối với nhà sử học Oxford nổi tiếng AJP Taylor, nhà văn Iris Murdoch và nhà luân lý học Mary Warnock sau khi họ cùng với Christopher Hill đồng ký tên vào một bức thư gửi đến tờ Tribune ngày 27/11/1959, bày tỏ sự ủng hộ cuộc tuần hành chống lại bom nguyên tử.

Một hồ sơ của MI-5 vẫn còn lưu giữ bản sao lá thư này. Vào 3 năm sau, tức tháng 10/1961, hồ sơ MI-5 ghi nhận Hill đã trở thành "người ủng hộ mạnh mẽ Chiến dịch giải trừ hạt nhân".

Eric Hobsbawm năm 1976.

Cách đây 5 năm, Hobsbawm - nhà sử học người Anh gốc Do Thái - yêu cầu được xem tập hồ sơ về ông nhưng chính quyền Anh đã từ chối. Hobsbawm mất năm 2012 lúc 95 tuổi và Hill qua đời năm 2003 lúc 91 tuổi. Nhiều đoạn ghi chép, hay thậm chí toàn bộ hồ sơ về hai học giả này được biên tập lại nhưng riêng bộ hồ sơ về Hobsbawm vẫn được "giữ lại tạm thời".

Trong hồ sơ bao gồm danh sách những cái tên và địa chỉ mà Hobsbawm và Hill có trao đổi thư từ. Điều đó cho thấy MI-5 thường xuyên đọc lén những bức thư này. Lúc đó, một trong những cộng tác viên đưa tin của MI-5 có mật danh là Ratcatcher (kẻ bắt chuột) bí mật ghi chép các số điện thoại và nội dung những cuộc họp của Hobsbawm và Hill.

MI-5 bắt đầu chú ý đến Hobsbawm từ năm 1942, khi đó ông cùng với 38 đồng nghiệp khác được tình báo Anh mô tả là "những thành viên tích cực của CPGB ở hạt Merseyside". Hobsbawm là một trong những nhà sử học được tôn trọng nhất nước Anh và từng được Thủ tướng Tony Blair trao tặng danh hiệu "Hội viên Danh dự" (Companion of Honour - CB) cao quý của nước này.

Hồ sơ mật về Eric Hobsbawm.

Các cuộc nghe lén điện thoại của MI-5 tiết lộ Hobsbawm và gia đình ông thân thiện với Alan Nunn May - nhà vật lý Anh bị ngồi tù sau khi khai nhận tội làm gián điệp cho Nga và được trả tự do năm 1952. Tuy nhiên, hoàn toàn không có bằng chứng nào trong hồ sơ cho thấy Hobsbawm hay Hill làm gián điệp cho Moskva hay người Nga quan tâm đến họ vì mục đích tình báo. Thậm chí, MI-5 còn theo dõi các mối quan hệ riêng tư của các mục tiêu. Ví dụ, Hobsbawm được tình báo Anh ghi nhận là vào năm 1952 ông có "những mâu thuẫn với người vợ đầu tiên" của mình.

Trong một báo cáo năm 1950, MI-5 tiết lộ người vợ đầu của Hill tên là Inez có quan hệ tình cảm với một  đảng viên của CPGB. Christopher Hill thực sự được  MI-5 “quan tâm ráo riết” khi ông đến thăm nước Nga năm 1935 lúc còn là sinh viên chưa tốt nghiệp.

Khi Hill trở về Anh, vào 1 năm sau, MI-5 nhận xét Hill "có dáng dấp của một người Cộng sản, nhưng khám xét hành lý của Hill thì không tìm thấy tài liệu mang nội dung chống đối nào cả". Hồ sơ mật còn cho biết khi Hill xin một việc làm trong tình báo quân đội thì lá đơn của ông bị từ chối.

Hồ sơ mật về Christopher Hill.

Không giống như Hill, nhà sử học Eric Hobsbawm gia nhập CPGB sau khi tốt nghiệp đại học và gắn bó với tổ chức này đến cuối đời. Với các chiến dịch nghe lén điện thoại, cài thiết bị nghe lén trong văn phòng, thu thập email và nhận thông tin từ mạng lưới cộng tác viên bí mật, MI-5 xây dựng được bức tranh chi tiết về đời sống chính trị và cá nhân của hai nhà sử học - từ sự yêu thích nhạc jazz của Hobsbawm cho đến việc Hill miễn cưỡng chu cấp tiền bạc cho tủ quần áo của người vợ!

Bộ sách lịch sử kinh tế gồm 3 cuốn về nguồn gốc chủ nghĩa tư bản của Eric Hobsbawm đã đưa ông vào hàng ngũ những nhà sử học Anh nổi tiếng nhất trong thế kỷ 20. Hobsbawm cũng là tác giả của những bài báo lý luận của tạp chí Marxism Today cho đến khi tờ này bị đình bản năm 1991.

Christopher Hill, giáo sư Balliol College của Đại học Oxford trong 13 năm, được đánh giá là chuyên gia thế giới về Cách mạng Anh thế kỷ 17. Những cuốn sách của Eric Hobsbawm, Christopher Hill và AJP Taylor được coi là sách gối đầu giường của nhiều thế hệ sinh viên Anh