“Tội” của công binh Mỹ trong trận lụt lịch sử ở New Orleans

Đây có thể xem là một thắng lợi cho những nguyên đơn đã mất nhiều năm đi kiện, mở ra khả năng cư dân thành phố New Orleans có thể nhận được hàng tỉ USD tiền đền bù. Theo các nguyên đơn này, hơn 80% diện tích New Orleans bị ngập là do con người gây ra. Phán quyết dày 189 trang của thẩm phán  Stanwood Duval viết: "Sự vô trách nhiệm và yếu kém của Công binh Mỹ đã đưa tới hậu quả mất mát lớn về con người và tài sản không thể lường hết". Ít nhất đã có 1.800 người thiệt mạng do trận lụt ở thành phố này.

Thẩm phán Duval khẳng định rằng, chính thất bại trong việc mở cửa "đã khiến con kênh phình lên gấp 2 đến 3 lần so với độ rộng trong thiết kế" và "đã tạo ra những đợt sóng tấn công vô cùng mạnh mẽ vào mặt tiền của đê". Đây là lần đầu tiên một tòa án Mỹ buộc chính quyền liên bang phải chịu trách nhiệm trực tiếp về một phần thiệt hại gây ra bởi cơn bão Katrina.

Cũng theo phán quyết, điều đáng nói là ngay từ năm 1988, Công binh Mỹ thừa nhận sự nguy hiểm của vùng vịnh sông Mississippi, nơi có con kênh Mississippi - Vịnh Mexico (Mississippi River-Gulf Outlet, viết tắt là MRGO) có thể đe dọa tính mạng của nhiều người dân khu vực lân cận, trong đó có thành phố New Orleans. Hơn thế nữa, ngay khi có thông tin dự báo về cơn bão Katrina, lẽ ra họ đã có đủ thời gian gia cố các con đê để ngăn chặn thảm họa. Phán quyết của tòa án còn cho rằng, Công binh Mỹ đã gây lãng phí hàng triệu USD chi phí bảo vệ đê điều.

80% thành phố New Orleans bị ngập có phần trách nhiệm của Công binh Mỹ.

Với phán quyết này, bước đầu chỉ có 3 nguyên đơn đó là 2 hộ dân và 1 doanh nghiệp được bồi thường tổng cộng 720.000 USD. Tuy nhiên, đây có thể là "khúc dạo đầu" cho 100.000 đơn kiện khác. Thị trưởng New Orleans thì cho rằng: Đây là cơ hội để người dân thành phố này nhận được tiền đền bù thỏa đáng. Bà Dwan Robert, 48 tuổi, cư dân New Orleans cho biết, bà  theo gót những nguyên đơn đầu tiên kiện Chính phủ Mỹ. Nhà của bà bị ngập tới trần không còn thứ gì có thể sử dụng được.

Phán quyết của Tòa án liên bang Mỹ được cho là sẽ ảnh hưởng sâu rộng tới chính sách kiểm soát lũ của chính phủ và là đòn trực diện nhắm vào nhiều vụ từ bỏ trách nhiệm của chính phủ. Robert Bea, một giáo sư cơ khí điều trần trước phiên tòa cho rằng: "Từ lâu người dân Mỹ cứ ngỡ là mình được bảo vệ an toàn từ các bao cát tạm bợ, mà người ta gọi đó là đê". Người dân Mỹ còn cho rằng vụ này đánh thẳng vào uy tín của Công binh Mỹ, đặc biệt tại New Orleans, nơi họ có nhiều quyền lực và uy danh.

Trong số những nguyên đơn đầu tiên được tòa tuyên buộc Công binh Mỹ phải bồi thường có bà Tanya Smith, 36 tuổi, một nữ y tá, với số tiền đền bù là 317.000 USD. Tanya Smith trong cơn bão đã cùng với 2 con trai đi lánh nạn hơn 2 năm trong một căn hộ vì nhà bà đã bị sập trong trận lũ. Bà nói: "Đó là một căn nhà khiêm tốn, nhưng là nhà của tôi. Bạn không bao giờ tin rằng có thể thắng kiện Công binh Mỹ".

Cần chú ý là chỉ những người sống trong khu vực kênh MRGO mới có thể kiện đòi đền bù như 4 trường hợp đầu tiên. Những người còn lại thì tiếp tục chờ đợi trong thất vọng vì tiền trợ cấp của chính phủ họ chưa nhận được hoặc đến quá chậm. Những người khác, như anh Louis Banks đã nhận được 60.000 USD tiền trợ cấp của liên bang, cho biết, số tiền đó không đủ để xây lại căn nhà của anh bị lũ cuốn trôi.

Chính phủ liên bang Mỹ, người thuê công binh đảm trách bảo vệ đê MRGO đang muốn kháng án. Thế nhưng, theo luật sư của các nguyên đơn, với phán quyết trên, họ đang có một vũ khí vô cùng lợi hại trong tay. Họ cho rằng giờ đây, trách nhiệm đã rõ ràng, vấn đề không còn phải bàn cãi về trách nhiệm pháp lý nữa mà nên tập trung vào việc thương lượng tiền đền bù. Luật sư của cư dân New Orleans cho rằng Chính phủ Mỹ nên đền bù cho toàn bộ người dân thành phố này, bỏ tiền xây dựng lại cơ sở hạ tầng của New Orleans, khôi phục đất trồng ở nhiều khu vực và trên hết là nên xem lại hợp đồng với Công binh Mỹ.

Các nghị sĩ cũng kêu gọi Chính phủ Mỹ có hành động kịp thời. Thượng nghị sĩ (TNS) đảng Dân chủ bang Loiusiana Mary Landreiu kêu gọi Tổng thống Obama "sử dụng phán quyết này như một cơ hội để tránh những thiệt hại về người và của trong tương lai. Chúng ta không thể tiếp tục chờ cho đến một thất bại khác lúc đó mới nhìn nhận sai lầm".

Theo bà, Công binh Mỹ cũng đừng nên lạm dụng vị thế của mình là cơ quan duy nhất bảo vệ  các cộng đồng dân cư ven biển. TNS đảng Dân chủ bang Wisconsin, ông Russ Feingold và TNS đảng Cộng hòa bang Arizona, ông John McCain ra tuyên bố chung cho rằng: "Đây là bằng chứng rõ ràng để Công binh Mỹ cải tổ khẩn cấp. Những người dân Mỹ đóng thuế không thể chờ đợi thêm một thảm họa nữa như bão Katrina trong khi chúng ta có thể cải thiện độ an toàn và an ninh của các công trình do Công binh Mỹ quản lý".

Nhiều nghị sĩ khác thì cho rằng, phán quyết của tòa án còn có thể tác động tới cả bang Loiusiana và các bang khác là nơi có nhiều nguy cơ bị con người làm trầm trọng thêm hậu quả thiên tai