Trùm sát nhân dưới chế độ Apartheid thoát tội như thế nào?

Trong suốt tuần đầu của tháng 5/2000, thẩm phán Willie Hartzenberg của Tòa án tối cao Pretoria, Nam Phi đã nghe lời nhận tội của Johan Theron, một cựu sĩ quan thông tin dưới thời Apartheid (phân biệt chủng tộc). Người đàn ông 57 tuổi này đã thừa nhận trước tòa án có liên quan đến cái chết của 200 tù nhân chính trị chống lại chính quyền từ năm 1979 đến 1987.

Theo Theron, việc xử tử hàng trăm tù nhân là một giải pháp nhằm giải quyết tình trạng tù nhân ngày càng gia tăng trong các nhà tù quân sự. Hắn thừa nhận trước tòa rằng, đó là ý tưởng mà hắn đề nghị lên cấp trên năm 1979. Theron đã sử dụng các biện pháp khác nhau để hành quyết tù nhân như thiêu, đánh đập, đầu độc, bóp cổ...

Một trong những vụ Theron tham gia giết hại tù nhân dã man nhất diễn ra vào năm 1983 tại Kwazulu-Natal. Theron đã treo 3 tù nhân trên một thân cây và bôi chất độc vào da của họ để thử nghiệm tác hại của loại chất độc này, do bác sĩ Wouter Basson cung cấp.

Johan Theron.

Tuy nhiên, 3 tù nhân này không chết nên Theron quyết định kết liễu cuộc đời 3 tù nhân này bằng cách tiêm chất độc cho 3 tù nhân đó trước khi ném họ xuống biển cách xa bờ khoảng 100 dặm. Hắn còn thừa nhận trước tòa án rằng, hàng trăm tù nhân đã được hắn kết liễu theo cách này.

Những lời thú tội của Theron là bằng chứng quan trọng trong phiên tòa xét xử bác sĩ Wouter Basson về những tội ác chống lại con người. Bác sĩ Basson không chỉ bị buộc tội đã cung cấp chất độc dùng để giết hại những tù nhân chống lại chế độ Apartheid mà còn bị buộc tội trực tiếp điều hành các vụ tàn sát bằng thuốc độc.

Tháng 10/1999, Chris Pessarra, một sĩ quan người Pháp đã nghỉ hưu, khẳng định rằng, ông đã chứng kiến cảnh Basson tiêm chất độc vào bụng những tù nhân chính trị trong một chuyến bay qua lãnh thổ Mozambique. 5 nạn nhân là lính du kích quân giải phóng quốc gia Zimbabwe.

Dự án bờ biển

Nam Phi bắt đầu phát triển vũ khí hóa học từ khi Chiến tranh thế giới lần thứ 1. Trong Chiến tranh thế giới lần thứ 2, Nam Phi vẫn ngấm ngầm theo đuổi chương trình vũ khí sinh học và hóa học để bảo vệ đất nước khỏi sự đe dọa của chủ nghĩa phát xít. Chiến tranh thế giới lần thứ 2 kết thúc, Bộ Quốc phòng Nam Phi vẫn tiếp tục nghiên cứu và phát triển chương trình vũ khí hóa học và sinh học nhưng trên quy mô nhỏ hơn.

Cuộc nổi dậy của người da đen tại thành phố lớn Johannesburg vào năm 1976 và cuộc chiến tại Zimbabwe từ năm 1976 đến 1979 đã gây ra những căng thẳng chính trị trong nội bộ Nam Phi. Chính những căng thẳng đó đã thúc giục Thủ tướng P.W.Botha yêu cầu lực lượng an ninh phải có biện pháp đối phó. Đáp ứng lời kêu gọi đó, một chương trình vũ khí hóa học và sinh học bí mật được Bộ Quốc phòng triển khai vào tháng 4/1981, mang mật danh “Dự án bờ biển”.

Vào thời điểm đó, Wouter Basson, 30 tuổi, là một bác sĩ chuyên khoa cho Thủ tướng Botha, sau đó được chuyển đến làm việc tại một đơn vị y tế quân sự của Bộ Quốc phòng. Nhiệm vụ đầu tiên của Basson là đi sang các nước phương Tây để thu thập những thông tin về khả năng chiến tranh vũ khí sinh học và hóa học của các nước khác và bắt liên lạc với giới y học thế giới với mục đích tình báo.

Theo Basson, các chương trình chiến tranh vũ khí sinh học và hóa học của các nước phương Tây không chỉ phục vụ bảo vệ mà còn phục vụ tấn công. Để bắt kịp với xu thế này, Bộ Quốc phòng Nam Phi quyết định tăng tốc “Dự án bờ biển”. Basson được bổ nhiệm làm giám đốc của “Dự án bờ biển”.

Nhằm đảm bảo bí mật cho chương trình, Basson đã cho thành lập 4 công ty bình phong là Công ty Delta, Công ty Nghiên cứu thí nghiệm Roodeplaat, Công ty Protechnik và Infadel. Phần lớn những nghiên cứu và phát triển của chương trình này được dùng để ám sát các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự chống lại chế độ Apartheid. Hai chiến dịch đẫm máu nhất là “Chiến dịch đọ kiếm” và “Chiến dịch con hàu” đã gây ra cái chết của hàng trăm tù binh quân sự, trong đó xác nhiều nạn nhân bị ném xuống biển.--PageBreak--

Năm 1989, Frank Chikane, Tổng thư ký Hội đồng Nhà thờ Nam Phi và là một người hoạt động chống chế độ Apartheid bị ám sát. Quần áo của Chikane ướt sũng chất độc thần kinh, được nghi là sản xuất tại một trong 4 công ty bình phong của Basson.

Theo kết quả điều tra sau này của Ủy ban Hòa giải châu Phi, Basson là người trực tiếp tham gia âm mưu ám sát này. Ngoài ra, Basson được cho là người đạo diễn âm mưu ám sát Bộ trưởng Tư pháp Dullah Omar.

Phiên tòa xét xử Basson

Tháng 1/1993, sau một cuộc điều tra của chính phủ trên những chương trình bí mật của Nam Phi, “Dự án bờ biển” bị chững lại. Thậm chí tháng 3/1993, Basson bị cách chức giám đốc chương trình. Đến năm 1995, sau khi chế độ Apartheid bị xóa bỏ, Ủy ban Hòa giải châu Phi được thành lập để điều tra những tội phạm của chế độ Apartheid.

Theo kết quả cuộc điều tra này, Basson liên quan đến rất nhiều cuộc tàn sát của chế độ Apartheid. Tháng 1/1997, Basson bị bắt giữ tại Pretoria khi đang tàng trữ 1.000 viên ecstasy và những tài liệu mật liên quan đến “Dự án bờ biển”.

Ngày 4/10/1999, Tòa án tối cao Pretoria chính thức mở phiên tòa xét xử tên tội phạm chiến tranh Wouter Basson. Theo bản cáo trạng dài 270 trang, Basson, với bí danh “bác sĩ tử thần”, bị buộc 67 tội danh từ lừa đảo, ăn cắp, tàng trữ và buôn thuốc phiện cho đến giết người và âm mưu giết người.

Tuy nhiên, sau một tuần xét xử, thẩm phán Willie Hartzenberg đã bác bỏ 6 tội danh quan trọng, đó là 4 tội danh âm mưu giết người và 2 tội danh giết người. Những tội danh này bị bác bỏ vì thẩm phán cho rằng, các tòa án Nam Phi không cho phép truy tố những tội danh ở trên nước khác. Mặt khác, Basson được hưởng quyền ân xá của Namibia.

Trong những tháng xét xử sau đó, nhiều nhân chứng đã ra trước tòa làm chứng chống lại Basson, gồm cả Theron và Pessarra. Tuy nhiên, thẩm phán Hartzenberg không chấp nhận lời làm chứng của họ. Sau hơn một năm kể từ ngày bắt đầu phiên tòa xét xử Basson, những tội danh chống lại hắn giảm từ 67 xuống còn 46.

Ngày 11/4/2002, thẩm phán chủ toạ phiên tòa phán quyết rằng, tất cả 46 tội danh còn lại của Basson được bãi bỏ.

Basson được tự do. Ông ta đã bắt đầu hành nghề bác sĩ phẫu thuật tim và dự định viết sách về chiến tranh sinh học và hóa học. Tuy nhiên, kế hoạch đó của Basson còn phải chờ kết quả phiên tòa phúc thẩm. Hơn nữa, có nhiều nguồn tin cho rằng, đang có những kế hoạch xét xử lại Basson tại những nước châu Phi khác có liên quan đến hoạt động của hắn trong “Dự án bờ biển”. Vụ án chống lại Basson chưa thể kết thúc