Vì sao đương kim thủ tướng Zimbabwe bị mưu sát nhiều lần?

Cái chết của Đệ nhị phu nhân Susan Tsvangirai đang khiến dư luận trong và ngoài Zimbabwe đặt nhiều câu hỏi về nguyên nhân dẫn tới vụ tai nạn giao thông trên tuyến đường cao tốc Harare-Masvingo hôm 6/3 vừa qua. Dư luận Zimbabwe coi vụ tai nạn giao thông của Thủ tướng Morgan Richard Tsvangirai là một vụ ám sát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau.

Thứ nhất, mâu thuẫn cá nhân giữa Tổng thống Robert Mugabe và Thủ tướng Morgan Richard Tsvangirai vẫn đã, đang và sẽ tiếp tục diễn ra cho dù họ đã bắt tay thành lập chính phủ liên hiệp. Đảng Phong trào vì sự thay đổi dân chủ (đảng Phong trào Biến đổi vì Dân chủ - MDC) của ông Morgan Richard Tsvangirai không những nhận được sự tán đồng của nhiều người dân bản xứ, mà còn được Anh, Mỹ và một số nước châu Âu khác ủng hộ.

Tuy tuyên thệ nhậm chức lần thứ 6 liên tiếp (29/6/2008), nhưng Tổng thống Robert Mugabe lại nằm trong số 12 người phải đối mặt với lệnh trừng phạt của Liên Hiệp Quốc - bị phong tỏa tài sản và cấm đi lại vì bị các nhà lãnh đạo châu Phi và thế giới lên án “gian lận trong cuộc bầu cử”.

Ông Morgan Richard Tsvangirai từng phải rút khỏi cuộc bầu cử vòng hai (22/6/2008) sau khi có những cảnh báo về tình trạng bạo lực và ám sát từ những người ủng hộ chính phủ của Tổng thống Robert Mugabe. MDC cho biết, người của đảng ZANU-PF cầm quyền đã đánh đập những người ủng hộ ông Morgan Richard Tsvangirai, thậm chí còn đưa ra những cảnh báo “nghiêm khắc” nếu tiếp tục tham gia phe đối lập.

Ông Morgan Richard Tsvangirai từng bị bắt khi đang vận động cho vòng 2 cuộc bầu cử tổng thống diễn ra hôm 27/6/2008 vì bị cáo buộc “gây rối loạn trật tự công cộng”. Trước đó (4/6/2008), cảnh sát cũng đã bắt ông Morgan Richard Tsvangirai và 14 quan chức khác của MDC.

Được biết, ông Morgan Richard Tsvangirai đã giành thắng lợi trong cuộc bầu cử ngày 29/3/2008, nhưng kết quả này không được Tổng thống Robert Mugabe chấp nhận. Không những thế, cảnh sát còn bắt giữ ít nhất 5 quan chức bầu cử (8/4/2008) vì bị cáo buộc gian lận trong lúc kiểm phiếu cho Tổng thống Robert Mugabe.

Thứ hai, từng bị mưu sát và đe dọa ám sát nhiều lần. Thủ tướng Morgan Richard Tsvangirai cho rằng, tài xế chiếc xe tải đã cố ý lao vào chiếc Toyota Landcruiser chở vợ chồng ông. Lực lượng bảo vệ Thủ tướng Morgan Richard Tsvangirai đang bị điều tra vì không phản ứng kịp thời, ngăn chặn vụ tai nạn.

Theo phát ngôn viên James Maridadi của Thủ tướng Morgan Richard Tsvangirai cho biết, chiếc Toyota Landcruiser chở vợ chồng Thủ tướng Morgan Richard Tsvangirai đã bị lật tới 3 vòng sau khi va chạm với chiếc xe tải.

MDC nghi ngờ nguyên nhân chính gây nên vụ tai nạn dẫn tới cái chết của Đệ nhị phu nhân Susan Tsvangirai - ngoài việc yêu cầu chính phủ điều tra vụ tai nạn, họ cũng tiến hành điều tra độc lập theo cách của mình. Theo cảnh sát, đường cao tốc Harare-Masvingo là một trong những tuyến đường đông đúc và nguy hiểm nhất Zimbabwe - thường xuyên xảy ra tai nạn.

Hơn nữa, tay lái xe tải đã gây tai nạn khi đang điều khiển phương tiện trong trạng thái buồn ngủ - chiếc xe tải đã lấn sang làn đường khiến chiếc xe Toyota Landcruiser của Thủ tướng bị lộn 3 vòng. Chiếc xe tải gây tai nạn thuộc sở hữu của một tổ chức đối tác với Cơ quan Viện trợ Chính phủ Hoa Kỳ (USAID). Nhưng đơn vị chủ quản đã phủ nhận việc tài xế xe tải đã ngủ gật hay say rượu, gây ra tai nạn.

Có tin nói rằng, chiếc xe tải Nissan Diesel do Chinoona Mwanda, 35 tuổi điều khiển đã đâm vào một ụ đất trên đường, trước khi mất đà tông vào xe chở ông Tsvangirai đi ngược chiều. Chinoona Mwanda hoảng loạn tới mức có ý đồ tự sát khiến cảnh sát phải gia tăng bảo vệ.

Trước khi làm Thủ tướng, ông Morgan Richard Tsvangirai từng phải nằm viện sau khi bị người của Tổng thống Robert Mugabe đánh cho một trận thừa sống thiếu chết. Sau đó, ông Morgan Richard Tsvangirai còn suýt bị những người “lạ mặt” ném qua cửa sổ từ tầng 10 của một cao ốc. Ông Morgan Richard Tsvangirai đã quyết định trở về nước tham gia cuộc bầu cử tổng thống bất chấp những tin đồn về vụ ám sát do quân đội tiến hành.

Tờ Independent của Anh từng tiết lộ, nhân viên tình báo Zimbabwe đã phát động một chiến dịch bí mật nhằm hăm dọa và quấy rối 4.000 thành viên của MDC đang sống ở Anh. Đây được coi là nỗ lực nhằm buộc các đối thủ chính trị của Tổng thống Robert Mugabe phải im lặng và ngưng các hoạt động gây quỹ quan trọng cho MDC của thủ lĩnh Morgan Richard Tsvangirai. Chiến dịch bao gồm cả việc giám sát, đe dọa người thân của các thành viên MDC đang sống ở Zimbabwe.

Thứ ba, những mâu thuẫn khác. Ông Morgan Richard Tsvangirai mới nhậm chức Thủ tướng Zimbabwe cách đây một tháng (13/2) sau nhiều thăng trầm trên chính trường. Người của MDC cũng đang kiểm soát Quốc hội sau khi ông Lovemore Moyo giành được 110/210 phiếu trở thành Chủ tịch Quốc hội.

Ngay hôm Thủ tướng Morgan Richard Tsvangirai tuyên thệ nhậm chức (13/2), ông Roy Bennett, thủ quỹ của MDC, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp đã bị bắt tại sân bay Harare khi đang có chuyến công du tới Nam Phi.

Theo MDC, ông Roy Bennett bị cáo buộc rời đất nước mà không được phép. MDC cũng từng cáo buộc người của Tổng thống Robert Mugabe đã bắt cóc nhiều thành viên của họ. Theo thỏa thuận thành lập chính phủ chia sẻ quyền lực (ký tại Harare hôm 15/9/2008), Tổng thống Robert Mugabe tiếp tục nắm quân đội và bộ máy đặc vụ.

Theo thống kê, bộ máy mật vụ từng tiến hành nhiều “chiến dịch thanh lọc” khiến hàng vạn người chết và gần 600.000 người mất nhà cửa