Vì sao thủ phạm vụ khủng bố Lockerbie được thả tự do trước thời hạn?
Năm nay 57 tuổi và được chẩn đoán bị ung thư tuyến tiền liệt hồi năm ngoái và đã bước vào giai đoạn cuối chỉ còn sống được 3 tháng nữa, hôm 20/8 vừa qua, al-Megrahi đã được Bộ trưởng Tư pháp Scotland Kenny MacAskill chính thức công bố thả tự do và cho phép về Libya để chết sau khi đã thụ án 8 năm của bản án chung thân. "Tôi biết có rất nhiều cảm xúc đã phải kìm nén và nhiều người không đồng tình, nhưng quyết định đã được đưa ra" - Bộ trưởng MacAskill nói. Ông khẳng định quyết định này là của cá nhân ông, và rằng al-Megrahi được thả vì lý do nhân đạo, để có thể được chết ở
Tháng trước, chính quyền
Ngày 21/12-1988, chiếc máy bay Boeing 747-121 mang số hiệu N739PA của Hãng Hàng không Pan Am, Mỹ, đang thực hiện chuyến bay lịch trình vượt Đại Tây Dương từ London tới Sân bay Quốc tế John F. Kennedy đã bị thổi bay khi đang bay trên bầu trời Lockerbie, Scotland, Anh, sau khi một loại chất nổ plastic nặng khoảng 340-450g phát nổ ở khoang chứa hàng trước, gây ra một chuỗi sự kiện khởi đầu cho việc phá hủy nhanh chóng của máy bay. 270 người từ 21 quốc gia khác nhau đã bị thiệt mạng, kể cả 11 người ở dưới mặt đất. Với 189 hành khách thiệt mạng là người Mỹ, vụ đánh bom này là vụ tấn công khủng bố tệ hại nhất chống lại nước Mỹ cho đến vụ 11/9/2001.
Năm 2001, al-Megrahi bị kết án tù chung thân vì tội đặt bom khủng bố trên chuyến bay trên nhưng bản thân al-Megrahi, là cựu nhân viên tình báo của Libya, chưa bao giờ thừa nhận phạm tội. Đến năm 2003, một tòa án
Ngay tối ngày được trả tự do, al-Megrahi đã được đưa trở về
Việc trả tự do cho al-Megrahi và việc người này được đón tiếp nồng nhiệt ở quê nhà đã gây ra những phản ứng trái chiều ở Anh và Mỹ. Đặc biệt, báo chí và phe đối lập tại Anh tình nghi việc thả thủ phạm vụ khủng bố Lockerbie xuất phát từ quyền lợi kinh tế của Chính phủ Gordon Brown.
Abdelbasset Ali Al-Megrahi được trả tự do hôm 20/6 và được chào đón như người hùng tại Libya đã gây bất bình cho dư luận. |
Phát biểu trên Đài Truyền nhà nước Libya tối ngày 21/8, ông Seif al-Islam đã khẳng định rằng, trong mọi hợp đồng thương mại, dầu khí với Anh, việc trả tự do cho al-Megrahi bao giờ cũng nằm trên bàn nghị sự, ám chỉ rằng London mong muốn thủ phạm vụ Lockerbie được phóng thích để cải thiện quan hệ thương mại với Tripoli.
Chính phủ Anh ngay lập tức đã bác bỏ tuyên bố của ông Seif Al-Islam: "Không có bất cứ mối liên hệ nào giữa việc phóng thích Abdel Basset al-Megrahi với những hợp đồng thương mại giữa Anh và
Thế nhưng, báo chí Anh hôm 22/8 đã không che giấu thái độ bất mãn đối với cách xử lý của chính quyền
Tờ Daily Telegraph thì chú ý đến sự im lặng kỳ lạ của Thủ tướng Anh Gordon Brown trong vụ này, một thái độ nuôi dưỡng những tin đồn theo đó Thủ tướng Anh đã tán đồng việc trả tự do cho al-Megrahi, để bảo vệ quyền lợi của các tập đoàn dầu khí Anh ở Libya. Có tin cho rằng
Sáng ngày 23/8, phe đối lập tại Anh bắt đầu lên tiếng và đặt ra những nghi vấn lớn trước công luận về vai trò của Chính phủ Gordon Brown trong vụ việc này. Lãnh đạo phe đối lập bảo thủ David Cameron đã viết thư cho Thủ tướng Brown yêu cầu ông giải thích quan điểm của người đứng đầu Chính phủ Anh về việc trả tự do cho cựu nhân viên tình báo của Libya và cho rằng sự im lặng của ông là rất "đáng ngờ". Về phía mình, một phát ngôn viên của đảng Tự do dân chủ tại Anh cho rằng dường như đã có sự móc nối giữa
Cho đến nay, Thủ tướng Brown cũng như chính phủ của ông mới chỉ đưa rất ít bình luận liên quan tới vụ việc vì theo giới quan sát ông Brown đang nghỉ hè tại
Trong khi đó, tại Mỹ Tổng thống Barack Obama nói ông cảm thấy bị sốc mạnh trước việc al-Megrahi được đón mừng như vị anh hùng ở sân bay Tripoli. Tờ Washington Post cho rằng ông Obama sẽ xem xét lại quan hệ giữa Mỹ và
Nhiều gia đình nạn nhân vụ Lockerbie bày tỏ tức giận trước việc tù nhân này được phóng thích. Trước đó, Ngoại trưởng Hillary Clinton đã điện thoại cho ông MacAskill kêu gọi không thả al-Megrahi. 7 thượng nghị sĩ Mỹ cũng viết thư với thông điệp tương tự.
Thậm chí, Giám đốc Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI), Robert Mueller, người không có thói quen bình luận những quyết định của các thẩm phán, nhưng trong bức thư gửi Bộ trưởng Tư pháp Scotland MacAskill ngày 22/8 nói rõ ông cảm thấy không có lý do nào có thể biện minh cho quyết định thả tự do cho al-Megrahi, quyết định trên là gây tổn hại tới sự công bằng và đào sâu vào nỗi đau của gia đình các nạn nhân.
Hiệp hội gia đình các nạn nhân trong vụ khủng bố Lockerbie ngày 21/8 đã chuẩn bị một cuộc biểu tình nhằm phản đối chuyến thăm Mỹ vào ngày 23/9 tới của nhà lãnh đạo Gaddafi khi tới dự khóa họp của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc