Zapata Oil - Công ty dầu khí bí mật của CIA

Công ty Dầu khí Zapata (Zapata Oil) được thành lập vào năm 1953 bởi một nhóm doanh nhân gồm George H. Bush, người sau này trở thành Giám đốc CIA vào năm 1976 và trở thành Tổng thống Mỹ vào năm 1988, John Overbey, Hugh Liedtke và Thomas Devine. Tất cả đều là thành viên cốt cán của một hội kín có tên gọi Skull & Bones (Đầu lâu & Xương sọ) của Đại học Yale. Zapata Oil có trụ sở đặt tại thành phố Houston, bang Texas. Từ năm 1954, Zapata Oil tiến hành các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí trên vùng biển Caribbean, Vịnh Mexico và dọc theo bờ biển các quốc gia Trung Mỹ.

Tuy nhiên, chỉ sau 5 năm thành lập, Zapata Oil đã trở thành một công ty của CIA kể từ khi bắt tay khai thác mỏ dầu nằm tại vùng biển Isabella của Cuba vào năm 1958. Theo một tài liệu mà CIA cho công bố vào tháng 7/2008, CIA đã chi cho George H.  Bush tổng cộng 18,5 triệu USD mua lại cổ phần của John Overbey, Hugh Liedtke và Thomas Devine để trở thành chủ sở hữu của Zapata Oil. Còn theo tướng về hưu Russell Brown, từng phụ trách hoạt động tình báo của CIA tại Trung Mỹ thì George H. Bush đã được CIA tuyển dụng vào năm 1954, chỉ 4 năm trước khi Zapata Oil lọt vào tay của CIA.

Không chỉ hoạt động kinh tài cho CIA mà Zapata Oil còn tham gia nhiều chiến dịch lật đổ chính quyền một số quốc gia Trung Mỹ. Vào tháng 7/1959, khi chính quyền của nhà độc tài Fulgencios Batista bị lật đổ bởi Fidel Castro, Chính phủ Mỹ ra lệnh cho CIA triển khai các hoạt động chống phá quyết liệt. Đến năm 1961, CIA quyết định tổ chức một chiến dịch lật đổ chính quyền cách mạng non trẻ của Cuba có tên gọi Mongoose mà theo tài liệu được CIA công bố vào tháng 7/2008 thì chiến dịch này còn có một tên gọi khác là điệp vụ Zapata. Theo đó, Zapata Oil sẽ chi tiền cho hoạt động của một đơn vị đặc biệt có tên gọi Lực lượng đặc nhiệm Cuba do Tracy Barne, chỉ huy CIA tại Venezuela phụ trách. Hỗ trợ cho Barne là George H. Bush và Jack Crichton.

Chính George H. Bush là người đã tìm mua 2 con tàu Barbara J và Houston từ Công ty Vận chuyển hàng hải Garcia Line do Alfredo Garci, một người Cuba lưu vong làm chủ tịch rồi đưa đến một căn cứ hải quân Mỹ ở bang Bắc Carolina để tân trang thành tàu vận chuyển quân phản động đổ bộ lên Vịnh Con Heo của Cuba vào tháng 4/1961 gây nên sự kiện Vịnh Con Heo lịch sử. Và khi chiến dịch Mongoose gặp thất bại, CIA đã ra lệnh cho Zapata Oil phải hủy hết các tài liệu, hồ sơ liên quan đến CIA và Zapata Oil nhằm tránh  cuộc điều tra của một ủy ban đặc biệt của Quốc hội Mỹ.

Một dàn khoan dầu khí của công ty Zapata Oil tại vịnh Mexico được CIA sử dụng làm điểm trung chuyển ma tuý vào lãnh thổ Mỹ.

Cuối tháng 6/1972, sau khi xảy ra vụ tai tiếng Watergate, CIA đã ra lệnh cho Zapata Oil tẩy trắng một số tiền lên đến 200.000 USD mà Nhà Trắng bí mật chi cho việc nghe lén thông tin nội bộ về hoạt động bầu cử tại văn phòng đảng Dân chủ đặt tại tòa nhà Watergate ở thủ đô Washington. Có tất cả 5 nhân viên CIA bị truy tố vì liên quan đến vụ tẩy tiền tại Zapata Oil là Howard Hunt, Frank Sturgis, Eugenio Martinez, Virgilio Gonzalez và Bernard Barker.

Tuy nhiên, người phụ trách việc tẩy tiền là George H. Bush không biết vì lý do gì lại không bị truy tố, ngược lại vào năm 1976 còn được bổ nhiệm vào chức vụ Giám đốc CIA. Người thay thế cho George H. Bush vào chức vụ Chủ tịch Zapata Oil là Donald Gregg, phụ trách hoạt động của CIA tại Puerto Rico.

Dưới sự điều hành của Gregg, Zapata Oil phát triển thêm các chi nhánh tại hầu hết các quốc gia Trung Mỹ nhằm hỗ trợ cho hoạt động của CIA tại khu vực này. Năm 1979, khi chế độ độc tài thân Mỹ của Anastasio Somoza tại Nicaragua bị lật đổ bởi Lực lượng cách mạng Sandinista, CIA đã phát động một cuộc chiến tranh đặc biệt tại quốc gia Trung Mỹ này để cố lật đổ chính quyền cách mạng thông qua việc thành lập và bảo trợ cho hoạt động của một tổ chức vũ trang phản động có tên gọi Contra.

Ngoài việc chuyển những khoản tiền bí mật lên đến vài chục triệu USD để mua vũ khí và tài trợ cho hoạt động của tổ chức Contra từ nhiều tài khoản của Zapata Oil, CIA còn tổ chức buôn lậu ma túy từ Colombia bằng việc sử dụng các cơ sở khai thác dầu khí của Zapata Oil làm điểm trung chuyển ma túy vào bên trong lãnh thổ Mỹ để tiêu thụ. Trong cuốn sách "Chiến dịch Whale Watch" của mình, Michael Maholy, cựu điệp viên CIA đã tiết lộ như thế.

CIA bắt đầu bỏ rơi Zapata Oil vào năm 1989 khi hoạt động của công ty dầu khí này không còn hiệu quả, nhất là khi Chính phủ Mỹ lúc đó lại quan tâm đến việc lật đổ chế độ XHCN ở Đông Âu hơn là gây rối tại các quốc gia Trung Mỹ. Một yếu tố khác càng khiến CIA quyết định bỏ rơi Zapata Oil vì công ty này bị thua lỗ đến 250 triệu USD trong năm tài chính 1991-1992 và đứng trước nguy cơ bị điều tra bởi Bộ Tư pháp Mỹ vì có dính dáng đến một vài giao dịch tài chính bất hợp pháp.

Nhưng cũng phải đợi đến năm 1993, khi chính thức trở thành người đứng đầu nước Mỹ, việc làm đầu tiên của Tổng thống Bill Clinton là ra lệnh cho Giám đốc CIA lúc đó là James Woolsey giải thể ngay các công ty bình phong hoạt động không hiệu quả mà nếu cố tình kéo dài sẽ gây ra nhiều tai tiếng. Một trong những công ty bình phong nằm trong danh sách bị giải thể là Zapata Oil. Công ty này chính thức bị giải thể vào tháng 11/1993, đúng 40 năm sau khi được thành lập