Đồng tiền quyền năng một cõi

Ánh vàng ngạo nghễ

Cuối tuần qua, tổ chức khủng bố tàn bạo nhất thế giới này đã công bố kế hoạch khôi phục hệ thống tiền tệ cổ xưa là đồng dinar vàng và bạc như một cách "cống hiến hoàn toàn cho Thượng đế". Tổ chức IS đang tìm cách thiết lập một nhà nước hoàn toàn tự cung tự cấp, và các sản phẩm từ dầu mỏ sẽ đóng một vai trò quan trọng để thực hiện kế hoạch này. Hiện vẫn chưa rõ tổ chức này sẽ làm thế nào để thu thập đủ lượng kim loại quý nhằm đảm bảo cho đồng tiền riêng của mình có mặt rộng rãi trên thị trường và chưa ai biết được tỷ lệ quy đổi của đồng tiền mới này so với hệ thống tiền tệ hiện hành tại một số quốc gia Hồi giáo sẽ như thế nào, nhưng những nhân vật hàng đầu của "bộ tài chính" của IS cố tình để lọt ra ngoài thông tin rằng, hệ thống tiền tệ của họ bước đầu sẽ gồm 7 đồng tiền gồm 2 vàng, 3 bạc và 2 đồng. Những đồng tiền này được đúc dựa trên nguyên bản các đồng dinar từng được lưu thông vào thế kỷ thứ VII sau Công nguyên.

Nếu trên các đồng tiền cổ hình tròn, một mặt được khắc một thông điệp nào đó của Hồi giáo, mặt còn lại khắc danh tính vị vua hoặc niên đại đúc tiền thì một trong số 2 đồng vàng sắp xuất hiện sẽ có hình 7 bông lúa mì ở một mặt và bản đồ thế giới ở mặt kia. Đồng tiền bằng bạc sẽ có 3 loại: một loại có biểu tượng ngọn giáo và chiếc khiên, một loại có hình ngọn tháp và loại thứ ba có hình nhà thờ Hồi giáo Al-Aqsa, một trong những thánh địa của người Hồi giáo. Với hai đồng tiền bằng đồng, một đồng sẽ khắc hình vầng trăng lưỡi liềm và đồng còn lại sẽ có hình cây cọ. Theo các chuyên gia tài chính, đồng dinar nguyên thủy đúc hoàn toàn bằng vàng, nặng khoảng 4,3gr. Đồng bạc được gọi là dirham, nặng khoảng 3gr. Nếu quy đổi theo giá trị các kim loại quý thì đồng tiền vàng có giá trị cao nhất sẽ tương đương khoảng 694 USD, trong khi đồng tiền đồng có giá trị nhỏ nhất sẽ tương đương 7 cent.

Ảnh mô phỏng một loạt đồng tiền IS sắp cho đúc.

Để thực sự thoát khỏi "hệ thống kinh tế toàn cầu của ma quỷ", tổ chức này sẽ đẩy mạnh chiến tranh, chiếm đóng nhiều vùng đất hơn để dùng số chiến lợi phẩm là vũ khí, tài nguyên cướp, chiếm được từ "kẻ thù ngoại đạo" biến thành vàng và đồng phục vụ quy trình đúc tiền. Đây có lẽ không phải là một vấn đề với IS, vì tổ chức này được cho là kiếm được tới 2 triệu USD mỗi ngày nhờ bán các sản phẩm dầu tinh chế từ các nhà máy thuộc quyền kiểm soát của mình ở miền Bắc Syria và Iraq, cũng như thường xuyên nhận được nguồn viện trợ từ nhiều tổ chức cực đoan Vùng Vịnh. Đó là chưa kể đến việc mỗi tháng IS thu về tới gần 8 triệu USD qua việc "làm luật" các doanh nghiệp địa phương, cũng như kiếm được hàng triệu USD từ buôn bán các cổ vật có được do cướp bóc. Chỉ trong một năm qua, tổ chức này ước tính đã thu được hơn 62 triệu USD từ việc bắt cóc con tin, nghĩa là ước tính tiền chuộc cho mỗi con tin lên đến gần 5 triệu USD.

Đồng dinar của các quốc gia Hồi giáo

Đầu thế kỷ thứ VII, người Arập chưa dùng đến tiền. Trong các bộ lạc du canh du cư, lạc đà là vật phẩm biểu trưng cho sự giàu có, phương thức dùng hàng đổi hàng là cách trao đổi các loại hàng hóa có giá trị tương đương. Tiền vàng của triều Byzantine và tiền bạc của các thương gia từ thành Ba Tư chỉ dùng trong các trung tâm mua bán sầm uất như La Mecque và Médine. Trong những năm từ 636-655, những cuộc xâm lăng đầu tiên của người Arập giành được đế chế của Byzantine, các vùng Syria, Palestine và Ai Cập ở phía tây, tiêu diệt đế chế Sassadine của Ba Tư ở phía đông đã thu được khối lượng lớn chiến lợi phẩm là các loại vũ khí chiến đấu cùng bát, đĩa, đồ trang sức… bằng vàng bạc lẫn tiền đúc.

Những đồng dinar vàng cổ được tìm thấy tại Israel.

Cũng trong thế kỷ này, những đồng dinar vàng của các Calip (vua Ai Cập) triều Fatimid được khắp Trung Đông, đặc biệt là các nhà buôn Syria vô cùng ưa chuộng, đến nỗi những vương quốc Kitô giáo do các đạo binh Thập tự quân thiết lập tại Palestine phải cho đúc những đồng tiền vàng mô phỏng đồng dinar. Lúc đầu chúng mang hình dáng thô kệch, nhưng càng ngày càng được chế tác tinh xảo và cuối cùng giống hệt đồng dinar của các Calip đến nỗi năm 1925, khâm mạng Giáo hoàng tháp tùng Vua Pháp Louis IX trong cuộc Thập tự chinh khi phát hiện đã vô cùng kinh ngạc và dọa sẽ rút phép thông công những kẻ dám đúc tiền tôn vinh Thánh Allah. Nhưng nhà cầm quyền sau khi nhận thấy giá trị cùng lực hấp dẫn của đồng dinar trong các cuộc giao thương ở vùng đất này nên họ quyết định thay bằng một loại tiền đúc có hình dáng gần giống đồng dinar, điểm khác biệt là trên đồng tiền khắc hình cây thánh giá và dòng chữ bằng tiếng Arập tôn vinh... Chúa Jesus cùng Ba ngôi Chúa trời.

Năm 696, Vua Abd-el-Malidk đã thiết lập trong toàn đế chế hệ thống tiền tệ thống nhất. Đối với những cuộc mua bán trao đổi lớn, người ta dùng đồng dinar vàng. Đồng dirhem bạc dùng để trả lương và nộp thuế, còn đồng fed bằng đồng dùng trong mua bán lặt vặt hàng ngày.

Thật ra, cho đến nay vẫn còn nhiều nước vùng Trung Đông sử dụng đồng dinar, giá trị nhất là đồng dinar của Kuwait, nhưng giá trị đến mấy thì những đồng tiền này vẫn được đúc từ hợp kim. Theo nội dung một bản tin của Hãng tin tài chính Bloomberg đăng tải vào đầu tháng 8 vừa qua, những đồng tiền vàng được tìm thấy trong một lâu đài thời Thập tự chinh tại Israel đã cho thấy cách lưu thông tiền tệ cách đây khoảng 1.000 năm. Hơn 100 đồng tiền vàng được tìm thấy tại lâu đài Arsur, gồm hầu hết là những đồng dinar. Arsur từng là trung tâm mua bán, trao đổi các sản phẩm công và nông nghiệp từ năm 1241 cho đến khi bị tàn phá 24 năm sau đó. Việc hiệp sĩ thánh chiến dùng các đồng tiền vàng do người Ai Cập thời bấy giờ đúc cho thấy các hiệp sĩ thánh chiến châu Âu, vốn quen sử dụng đồng tiền bằng bạc mỏng trong trao đổi, mua bán, đã nhanh chóng thích nghi với loại tiền tệ của Trung Đông.

Nhà độc tài Gaddafi phải trả giá do tham vọng biến đồng dinar thành đồng tiền chung của châu Phi?

Vào tháng 2/2011, nhà độc tài Gaddafi của Lybia đã chuyển 3 tỉ USD cho một nhà môi giới ở London để mua cổ phiếu. Tin này khá trùng khớp với việc các nhà môi giới chứng khoán và các nhà quản lý quỹ đầu tư ghi nhận có một sự gia tăng đột biến các nguồn tiền mặt đến từ Bắc Phi và Trung Đông từ cuối năm 2010. Nhật báo Daily Telegraph của Anh còn đăng tải một bài điều tra mang nội dung: Trong tay ông Gaddafi lúc bấy giờ sở hữu khối tài sản, chủ yếu ở London, trị giá khoảng 20 tỉ bảng Anh. Con số 3 tỉ USD không phải là số tiền lớn đối với nhà độc tài Gaddafi, từng trị vì đất nước Libya giàu dầu mỏ trong hơn 4 thập niên. Theo ước tính của nhiều nhà phân tích, tài sản của ông Gaddafi vào khoảng 75-80 tỉ USD, cao hơn nhiều so với 60 tỉ USD của gia đình Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak. Để đánh giá số tài sản mà gia đình Gaddafi tích lũy được trong thời gian nắm trong tay toàn quyền sinh sát, cần nhắc lại rằng Libya trước khi xảy ra nội chiến xuất khẩu tới 1,6 triệu thùng dầu mỗi ngày.

Theo tiết lộ của mạng WikiLeaks, các tài khoản bí mật của Libya ở một số ngân hàng Mỹ có tổng giá trị lên tới 32 tỉ USD và ở các ngân hàng châu Âu vào khoảng 7 tỉ USD. Theo các bức điện tín mật của Sứ quán Mỹ ở Tripoli mà WikiLeaks "moi" được, Cơ quan Đầu tư Libya (LIA - một công cụ đầu tư của gia đình Gaddafi và các cộng sự thân cận) hiện đang nắm giữ tới 32 tỉ USD và gửi tại nhiều ngân hàng Mỹ, "mỗi ngân hàng quản lý 330-500 triệu USD".

Ngoài việc đầu tư vào các tổ chức tài chính, LIA cũng tích lũy được số tài sản trị giá tới 70 tỉ USD, trong đó có cổ phần bluechip ở châu Âu. Ví dụ như LIA sở hữu 2,6% cổ phần của UniCredit (Italy) trị giá 1,3 tỉ USD và 2,01% cổ phần của Tập đoàn Hàng không vũ trụ Finmeccanica (tương đương 105 triệu USD) và 7,5% cổ phần của CLB Juventus (tương đương 17,5 triệu USD). Liên minh Quốc tế chống tội phạm chiến tranh (ICAWC) tại Pháp cho hay tài sản của ông Gaddafi tính đến cuối năm 2010 đã là 80 tỉ USD, không kể số tài sản khoảng 30 tỉ USD của Đệ nhất phu nhân Safia Farkash. Một số nguồn tin đáng tin cậy tiết lộ bà Safia có số tài sản trị giá khoảng 30 tỉ USD, đồng thời sở hữu 20 tấn vàng và làm chủ Hãng Hàng không tư nhân Buraq Air có trụ sở chính đóng tại thủ đô Tripoli.

Với số tài sản khổng lồ nói trên, nhà độc tài Lybia đã có thể an hưởng cuộc sống đế vương đến hết đời nếu không tham quyền cố vị và thách thức phương Tây bằng kế hoạch khôi phục đồng tiền thể hiện quyền năng thời cổ đại của các Calip - đồng dinar. Bốn năm sau khi thế giới chứng kiến hình ảnh thi thể nhà độc tài Gaddafi bị kéo lê trên đường phố Tripoli, vẫn có nhiều nhà phân tích cho rằng, nguyên nhân sâu xa khiến Mỹ và phương Tây can thiệp vào Libya là do Đại tá Gaddafi có kế hoạch biến đồng dinar thành đồng tiền châu Phi duy nhất được đảm bảo bằng vàng. Chính ông Gaddafi đã tổ chức hai hội nghị để bàn về vấn đề này vào năm 1986 và năm 2000. Nội dung nhất quán mà ông Gaddafi đưa ra trong các hội nghị này là kêu gọi các quốc gia châu Phi, các nước Hồi giáo cùng nhau tạo ra một đồng tiền chung, bước đầu thì cạnh tranh, bước sau là hạ thấp và cuối cùng… tẩy chay đồng đôla Mỹ cùng đồng euro của châu Âu.

Sau đó, các quốc gia này sẽ bán dầu mỏ, các tài nguyên khác và chỉ thanh toán bằng đồng dinar vàng. Kế hoạch đầy tham vọng của nhà lãnh đạo Lybia thực chất là tìm cách tái định giá dầu trên thị trường thế giới, nhưng đấy là cách đối đầu đầy nguy hiểm với các thế lực tài chính đang kiểm soát các ngân hàng trung ương và quỹ tiền tệ của thế giới, do vậy, Mỹ và đồng minh phương Tây phải tìm cách dập tắt tham vọng hão huyền này. Chúng ta còn nhớ vào năm 2000, Tổng thống Iraq Saddam Hussein từng tuyên bố rằng, Iraq sẽ chỉ dùng đồng euro, chứ không dùng đồng đôla Mỹ, trong các vụ giao dịch dầu mỏ. Tuyên bố vẫn chỉ là tuyên bố nhưng Iraq vẫn phải hứng chịu nhiều lệnh trừng phạt và Saddam Hussein đã bị lật đổ rồi sau đó bị treo cổ.

Ngày nay các nước trong thế giới Hồi giáo đều có đồng tiền riêng của từng quốc gia. Đã qua rồi thời kỳ mà đồng tiền tồn tại chỉ để tôn vinh Thượng đế, đồng tiền ngày nay biểu trưng cho tiềm lực kinh tế của mỗi quốc gia và có vai trò tham gia vào những cung bậc thăng trầm của nền kinh tế thế giới, giá trị của nhiều đồng tiền còn vượt qua các đường biên giới chính trị. Liệu rằng với tuyên bố sẽ khôi phục đồng dinar, biểu tượng thịnh vượng một thuở các vương triều Hồi giáo, phần còn lại của thế giới có bình thản đứng nhìn một nhà nước Hồi giáo đạp bằng tất cả để hùng cứ một phương?