Stress có thể tác động xấu đến sức khỏe như thế nào?

• Trào lưu xả stress ở “Căn phòng thịnh nộ”: Nên hay không?
• Từ xả stress đến “cái bắt tay vàng”
• Bạo lực, tự vẫn, trầm cảm… hay một dạng stress thời đại mới?!

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Hội chứng tác động đến khoảng 13 triệu người Anh và 45 triệu người Mỹ. IBS gây co thắt cơ ở ruột và các triệu chứng có thể thay đổi tùy theo từng người - bao gồm đau bụng, tiêu chảy, táo bón cũng như đầy hơi. Các chuyên gia không biết chính xác nguyên nhân gây bệnh song tất cả đều đồng ý rằng stress là một trong những yếu tố có liên quan.

Bác sĩ Toger Henderson giải thích: "Nhiều người công nhận rằng có sự liên kết phức tạp giữa não bộ và hệ tiêu hóa. Điều đó có thể giải thích tại sao tâm trạng chúng ta thường hay tác động đến dạ dày. Dạ dày và ruột chứa đến hàng triệu tế bào thần kinh, kiểm soát và điều tiết hệ tiêu hóa. Những tế bào thần kinh này giúp truyền tải các thông điệp từ ruột đến não bộ và ngược lại cho nên không có gì đáng ngạc nhiên khi nhiều thông tin mà ruột chuyển đến não lại tác động đến tâm trạng chúng ta. Stress có thể gây tổn hại cho mối liên kết giữa ruột và não bộ, tác động đến đường hoạt động co bóp của tiêu hóa. Do đó, để tránh stress chúng ta nên tập vài kỹ thuật thở đơn giản".

Đổ mồ hôi quá nhiều

Stress có thể khiến cơ thể chúng ta mướt mồ hôi. Các tuyến mồ hôi eccrine (không tiết mùi) sinh ra mồ hôi do tác động từ môi trường nóng bức hay sự vận động cơ thể nhiều, trong khi loại tuyến apocrine (tiết mùi) sinh ra mồ hôi thường do stress.

Bác sĩ Roger Henderson giải thích: "Gần 4 triệu tuyến mồ hôi nằm trải dài trên khắp cơ thể chúng ta và phần lớn có mặt ở lòng bàn tay, bàn chân, mặt và vùng nách. Có nhiều loại tuyến tiết mồ hôi. Loại tuyến đầu tiên tiết mồ hôi khi cơ thể vận động gọi là tuyến eccrine (trong đó phần nhiều là nước cho nên không mùi). Loại thứ 2 là tuyến apocrine tìm thấy tại những vùng tập trung nhiều nang lông như là nách và mồ hôi tiết ra chứa nhiều protein và lipid hơn do đó mà có mùi. Chính mồ hôi nhiều chất béo tạo ra vi khuẩn và sinh mùi cơ thể. Khi cơ thể bị stress tác động, các tuyến này tăng tiết mồ hồ hôi trên bề mặt da".

Nghiến răng

Các nghiên cứu khoa học tìm thấy một mối liên kết giữa stress và tật nghiến răng - tác động đến 70% người Anh. Tật nghiến răng thường gây triệu chứng phổ biến nhất là nhức đầu cùng với một số triệu chứng khác bao gồm: rối loạn giấc ngủ, đau tai và co cứng cơ nơi hàm, vai và cổ. Thêm vào đó, răng cũng có thể bộc lộ dấu hiệu yếu, rạn nứt và thậm chí rụng.

Nghiến răng thường xảy ra trong lúc ngủ mà chúng ta không hề hay biết. Bác sĩ Roger Henderson nói: "Nếu nghi ngờ có tật nghiến răng, bạn nên gặp nha sĩ để được chẩn đoán đúng. Hiện tượng nghiến răng có thể sinh ra do một vài yếu tố như là stress, tâm trạng lo lắng hay do tiêu thụ nhiều thức uống có cồn và caffeine.

Mất tóc

Stress "tăng cường" kéo dài có thể gây mất tóc, được tin là do các hormone gây stress làm tê liệt hoạt động của các nang lông khiến tóc rụng lúc gội đầu hay chải.

Mất tóc có thể gây buồn phiền cho bạn song điều quan trọng nên nhớ là trong phần nhiều các trường hợp tóc sẽ mọc bình thường trở lại nếu được chăm sóc đúng cách kết hợp với một số bài tập giảm stress. Có lẽ phải mất nhiều tháng để cho tóc mọc lại theo chu kỳ tự nhiên. Tuy nhiên, sự rụng tóc nhiều và bất thường cũng có thể liên quan đến vấn đề sức khỏe cho nên cần gặp bác sĩ để được chẩn đoán đúng.

Mất ngủ

Stress cũng thường kết hợp với triệu chứng mất ngủ nhiều đêm liền. Trong phần lớn trường hợp, stress giảm bớt cũng khiến cho bạn cải thiện được chất lượng giấc ngủ và dễ ngủ hơn.

Bác sĩ Roger Henderson giải thích: "Khi bị stress, chúng ta thường nằm dài trên giường mà nhìn chòng chọc vào khoảng không gian tối đen và đầu óc luôn nghĩ đến mọi mối lo âu trong cuộc sống. Điều đó không hay mà nên cố để cho đầu óc thư thái ít nhất 2 giờ trước khi lên giường ngủ. Yếu tố quan trọng nữa là nên đi ngủ vào một giờ cố định hàng đêm cũng như thức dậy vào cùng một giờ mỗi sáng. Tập thể dục đều đặn hàng ngày cũng giúp gia tăng cảm xúc tích cực, giảm những triệu chứng lo âu, trầm cảm và có được giấc ngủ ngon. Phải chắc chắn rằng bạn luôn tuân thủ chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng hàng ngày, tránh những thức uống chứa nhiều caffeine hay rượu".

Mệt mỏi

Tình trạng mệt mỏi thường xuyên cũng là hậu quả của chứng mất ngủ do stress gây ra. Theo Tổ chức Sức khỏe Tâm thần (MHF) đặt trụ sở tại London (Anh), gần một phần ba dân số Anh bị chứng mất ngủ hành hạ mà phần nhiều là do những mối lo toan về nghề nghiệp và tài chính.

Bác sĩ Roger Henderson nói: "Stress hàng ngày khiến cho bạn cảm thấy sức lực cạn kiệt. Thêm vào đó, những trạng thái tâm thần như là lo âu có thể khiến cho bạn thấy mệt mỏi nhiều hơn nữa cho dù đã có thời gian nghỉ ngơi. Điều quan trọng là phải biết chính xác nguyên nhân gây stress mà tìm cách giải quyết. Nếu không thể tự mình giải quyết, bạn có thể nhờ đến sự giúp đỡ từ nhà liệu pháp hay chuyên gia tư vấn tâm lý. Một số kỹ thuật có thể giúp bạn thư giãn tinh thần như là thiền định, tập thể dục và thiết lập chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng.

Stress liên quan đến bệnh tim mạch

Theo một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí The Lancet, stress kéo dài tác động xấu đến vùng amygdala (hạch hạnh nhân) nằm sâu bên dưới vỏ não dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch (CVD).

Kết quả một nghiên cứu do nhóm nhà khoa học Trường Y Harvard tiến hành cho thấy hoạt động tăng cường trong vùng amygdala - khu vực não xử lý các cảm xúc như sợ hãi và giận dữ - giúp giải thích sự liên kết giữa stress và bệnh tim mạch.

Theo nhóm nhà nghiên cứu, amygdala phát tín hiệu đến tủy xương để sản sinh bạch cầu nhiều hơn gây tác động đến các động mạch khiến chúng bị viêm - điều này gây ra bệnh tim, chứng đau thắt ngực và đột quỵ. Các nghiên cứu cho thấy rằng amygdala hoạt động ở mức cao nơi những người bị stress nặng.

Tiến sĩ Ahmed Tawakol, tác giả lãnh đạo nghiên cứu và giáo sư y khoa Trường y Đại học Harvard, phát biểu: "Các kết quả của chúng tôi cho phép chứng minh stress có thể gây ra bệnh tim mạch như thế nào. Do đó, giảm stress đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe cũng như giúp cho tinh thần thư thái".

Amygdala (nằm mỗi bên não) là các nhóm tế bào có hình dạng như quả hạnh nhân nằm sâu trong thùy thái dương giữa của não bộ. Ở con người và động vật, amygdala liên quan đến các phản xạ lo sợ và khoái cảm. Thuật ngữ amygdala - nghĩa là quả hạnh nhân theo tiếng Latin - được sử dụng lần đầu tiên năm 1819.