Tìm kiếm người mất tích – vai trò mới của các hacker
Với “sức mạnh hủy diệt” như vậy, hiện đang có nhiều nghiên cứu nhằm hướng các hacker vào những công việc có ích cho xã hội. Chẳng hạn như ngoài vai trò của các chuyên gia thử nghiệm bảo mật, nhiều hacker mũ trắng đang tham gia rất tích cực vào việc tìm kiếm những người mất tích và tái hợp lại các gia đình.
Từ thành công của chiến dịch tìm kiếm người mất tích đầu tiên...
Cuộc thi tìm kiếm người mất tích trên mạng đầu tiên kéo dài trong 12 giờ vừa được tổ chức tại Toronto (Canada) vào ngày 28-7-2018 vừa qua. Khởi xướng cho ý tưởng này là Công ty TraceLabs, chuyên ủng hộ cho ý tưởng liên kết các hacker nhằm giúp đỡ những người bị nạn.
Theo số liệu của ban tổ chức, chỉ riêng trong năm ngoái tại Canada đã có hơn 78 ngàn trường hợp người mất tích được ghi nhận – đối với nhiều gia đình thì đây quả là một bi kịch thực sự. Giờ đây khi mà cảnh sát đã bó tay, các chuyên gia điều khiển học sẽ vào cuộc giúp đỡ tìm kiếm dấu vết các nạn nhân trên không gian ảo. Vào thời đại kỹ thuật số hiện nay, khi bất cứ cá nhân nào đều để lại các dấu vết của mình trên các mạng xã hội, chúng đều có thể trở thành bằng chứng có đầy đủ giá trị pháp lý.
 |
| Hội nghị DEFCON của các hacker tại Las-Vegas. |
Khi các phương pháp tra cứu tên dựa trên những công cụ tìm kiếm thông thường không có tác dụng, cần có một phương tiện tinh xảo hơn, xâm nhập sâu hơn vào không gian mạng, tìm kiếm những dấu vết nhỏ nhất của các nạn nhân. Lúc này, người thân của các nạn nhân mất tích sẽ cần đến sự giúp đỡ của các hacker nghiệp dư hay các chuyên gia trong lĩnh vực an toàn thông tin.
Bằng cách thu thập và phân tích các dấu vết số (các yêu cầu tìm kiếm của đối tượng, các vị trí và mức độ hoạt động), các thám tử số này có thể giúp cơ quan hành pháp tìm kiếm người mất tích, tái hợp họ với gia đình.
Chiến dịch tìm kiếm người mất tích đầu tiên đã kết thúc với những thành công: các hacker đã giúp xác định được hai người mất tích – một nữ nhân viên làm việc trong ngành công nghiệp tình dục và một người đàn ông được cho là mất tích khác. Tuy nhiên cuộc thi trên mới là bước luyện tập ban đầu. Chỉ sau đó 2 tuần, tại Hội nghị DEFCON lớn nhất thế giới của các hacker tại Las-Vegas, các tin tặc tài năng lại tham gia vào một cuộc tìm kiếm người mất tích mới trong hai ngày (10 và 11-8) theo chế độ thường trực 24-7.
Cuộc thi diễn ra dưới dạng “cướp cờ” (CTF – Capture The Flag) – một hình thức thi phổ biến cho các chuyên gia trong lĩnh vực IT với mục đích chiếm được thông tin quan trọng từ một số máy chủ nào đó. Nhưng trong trường hợp cuộc thi tìm kiếm mất tích này là từ các nguồn tin mở trên mạng.
Ngay từ 10 giờ sáng, các giám khảo đã thiết lập một số kênh trên Slack (một ứng dụng chat theo nhóm nổi tiếng) với thông tin cụ thể về các đối tượng cần tìm kiếm: hai mẹ con từ Las-Vegas (mất tích từ những năm 40 của thế kỷ trước) và một người đàn ông mất tích ở Toronto. Việc đánh giá các thí sinh dựa trên dữ liệu họ tìm kiếm được liên quan đến các đối tượng từ các nguồn tin mở.
Các hacker-thám tử đã phải lần mò từ các địa chỉ trên thực tế, thông tin trên mạng xã hội về đối tượng mất tích cùng các thành viên trong gia đình họ, những địa điểm thường ghé thăm, các nickname, địa chỉ IP cùng nhiều dấu vết khác trên mạng được coi là có thể có ích cho việc tìm kiếm. Mỗi thông tin tìm được sẽ được đánh giá bằng một số điểm nào đó – chẳng hạn như địa chỉ hộp thư điện tử được 100 điểm; hình ảnh được 200 điểm v.v…
Theo qui định, các thành viên đều được phép tiếp cận các thông tin đã tìm kiếm được. Thí sinh bị cấm tấn công vào bất cứ cơ sở dữ liệu nào: bất cứ thông tin tìm kiếm được đều phải kèm theo dẫn chứng để giám khảo có thể kiểm tra. Các vi phạm như tấn công bẻ khóa dữ liệu hay liên hệ với bạn bè họ hàng của đối tượng (kể cả trao đổi trên mạng xã hội) đều là cơ sở để loại bỏ thí sinh khỏi cuộc thi.
 |
| Thông tin về Mollie Tibbetts được chia sẻ trên mạng. |
“Chúng tôi không phải là cảnh sát, do vậy chúng tôi không động chạm tới bất cứ chuyện gì. Chúng tôi không dự định nói chuyện với ai, gọi điện cho ai, không tìm hiểu video giám sát v.v… Chúng tôi chỉ tìm kiếm tất cả những thông tin mọi người đều có thể tiếp cận” – phát ngôn viên Robert Szell của TraceLabs cho biết. Sau khi tổng hợp các kết quả tìm kiếm, nhà tổ chức sẽ tự chuyển tất cả những dữ liệu thu thập được cho cảnh sát, còn bản thân những thí sinh tham gia cũng không được phép làm điều này để tránh rắc rối.
Đặc điểm cuộc thi tại Las-Vegas là bất cứ cá nhân nào nếu mong muốn đều có thể tham gia, không cần thiết phải chứng minh đang làm việc cho công ty nào cũng như là một chuyên gia trong lĩnh vực an ninh mạng. Tóm lại là bất cứ ai trên khắp thế giới đều có thể tham gia. Điều kiện duy nhất là thí sinh phải đăng ký tại trang web của một tổ chức phi thương mại tổ chức cuộc thi – giúp cho họ có thể tiếp cận các kênh thông tin về những đối tượng cần tìm kiếm.
Những người chiến thắng, tức là những người có điểm cao nhất, sẽ được tham gia vào buổi gặp gỡ với Julie Clegg, một chuyên gia trong lĩnh vực tìm kiếm thông tin nguồn mở. Clegg - được coi là một ngôi sao trong chương trình truyền hình thực tế “Hunted” – sẽ giúp các thí sinh hiểu rõ hơn về các phương pháp và nguyên tắc khai thác thông tin trên mạng.
Cuộc thi tại hội nghị lần thứ 26 DEFCON không được thành công như tại Toronto: dù đã thu thập được một số lượng lớn dữ liệu nhưng không thể xác định được vị trí những người mất tích. Dù sao những thông tin các hacker thu thập được có thể sẽ giúp cảnh sát giảm bớt khó khăn trong quá trình điều tra sau này.
…đến thành công của các “thám tử mạng”
Tìm kiếm người mất tích trên mạng thật ra không phải là một ý tưởng quá mới. Đã có những diễn đàn trên mạng thu hút được khá nhiều các “thám tử nghiệp dư” cùng tham gia điều tra. Điển hình như diễn đàn ảnh Reddit có cả một mục “MissingPersons” liên tục đăng tải những thông tin và bình luận mới về các trường hợp mất tích. Những người tham gia hoặc chỉ đơn giản bày tỏ sự đồng cảm hay đề xuất các khả năng giúp đỡ tìm kiếm.
Gần một tháng trước, trên diễn đàn này xuất hiện thông báo về vụ mất tích của cô gái 20 tuổi Mollie Tibbetts từ Iowa. Không chỉ những người đồng cảm, mà họ hàng cô gái cũng tham gia vào kêu gọi mọi người cùng giúp đỡ tìm kiếm.
 |
| Nghi phạm Cristhian Bahena Rivera bị bắt giữ. |
“Đây là chị họ của tôi. Làm ơn hãy công bố thông tin rộng hơn nữa. Chúng tôi có cả một trang về tìm kiếm Mollie Tibbetts trên Facebook. Chị ấy không phải là người tự mình trốn chạy. Hãy làm ơn phổ biến giúp chúng tôi” – một người dùng là họ hàng của Tibbetts đã viết như vậy trên diễn đàn.
Kết quả là nhiều người dùng đã hỏi cụ thể về địa chỉ của cô gái, tìm kiếm và công bố những thông tin về tội phạm và xác định những kẻ khả nghi có thể đã bắt cóc Tibbetts. Một người dùng lại cung cấp dữ liệu về 48 trường hợp mất tích khác tại bang Iowa. Một người hảo tâm khác, dù sống cách xa hàng ngàn cây số, cũng tìm kiếm giúp trên bản đồ những khu phố hẻo lánh hay những ngôi nhà bỏ hoang, nơi những tên tội phạm có khả năng giam giữ cô gái ở đó. Còn có rất nhiều người bày tỏ sự cảm thông, chia sẻ thông tin về vụ việc cho những người quen cũng như bày tỏ sự không hài lòng về sự bất lực của cơ quan hành pháp.
Khi thông tin về vụ việc đã lan truyền vượt xa khuôn khổ của diễn đàn, tới được một loạt các thành phố và bang của nước Mỹ, nhiều người dùng đã giúp khôi phục lại các tiến trình hoạt động trong ngày cuối cùng của Tibbetts, kể cả lộ trình di chuyển của cô. Một số khác qua những cảnh sát quen biết đã xác định được, không thể theo dõi được điện thoại của Tibbetts trong ngày này.
Những thông tin khai thác trên mạng xã hội, cụ thể là trên Twitter, cho thấy cô gái trước khi mất tích đã nhiều lần nhắc tới các vấn đề về tâm lý của mình, cụ thể là có những mâu thuẫn với người bạn trai.
Ngày 21-8 vừa qua, báo chí Mỹ mới chính thức thông báo phát hiện được Tibbetts đã chết, nguyên nhân cụ thể vẫn đang được điều tra. Họ hàng của nạn nhân cũng đăng tải lời cảm ơn đối với những người hảo tâm đã giúp chia sẻ thông tin và tìm kiếm cô gái trên Facebook. Khoản tiền thưởng 400 ngàn đôla dự kiến dành cho người giúp tìm và đưa được Tibbetts về với gia đình sẽ được trao cho người giúp xác định được thủ phạm chịu trách nhiệm về cái chết của cô.
Thông tin mới nhất cho biết là cảnh sát cũng đã bắt giữ được nghi phạm là Cristhian Bahena Rivera, một kẻ nhập cư trái phép từ Mexico, vì tội danh sát hại nạn nhân Mollie Tibbetts.
