Cuộc phiêu lưu dài của một bức tranh nhỏ

Thứ Năm, 16/04/2009, 08:55

“Bức tường màu hồng của Bệnh viện d’Ajaccio” là bức tranh của Henri Matisse, họa sĩ trẻ thuộc trường phái hậu ấn tượng, sáng tác năm 1819. Đầu năm nay, Bộ trưởng Văn hóa Pháp, bà Christine Albanel đã chính thức hoàn trả bức tranh cho Mafen David Adom - tổ chức từ thiện của Israel, tương đương với Hội Chữ thập đỏ. Bức tranh nhỏ này (38 x 46cm) chẳng có gì là đặc sắc nhưng cuộc phiêu lưu của nó xem ra rất đáng chú ý.

Bức tranh lần đầu tiên xuất hiện trước công chúng trong cuộc triển lãm ở Galerie Druet vào năm 1906. Thương nhân người Đức Justin Thannhauser sở hữu được bức tranh và mang nó về Munich. Khi băng qua biên giới, Hải quan Pháp đã đóng dấu vào mặt sau của bức tranh - đây là chi tiết có tầm quan trọng rất lớn về sau này.

Sau đó, Thannhauser nhượng bức tranh Matisse lại cho nhà sưu tập Harry Fuld Sr. ở Frankfurt. Harry Fuld là người xây dựng công ty điện thoại lớn đầu tiên của nước Đức lúc ông mới 20 tuổi. Năm 1932, Harry Fuld qua đời đột ngột và người con trai Harry Fuld Jr. kế thừa bộ sưu tập của ông. Năm 1937, làn sóng chống người Do Thái ở Đức đã buộc Harry Fuld Jr. phải di cư sang nước Anh, nhưng những bức tranh vẫn còn để lại Đức.

Năm 1941, bộ sưu tập tranh của Harry Fuld Jr. bị chính quyền Đức Quốc xã tịch thu. Tháng 1/1942, Hans Lang, một nhà buôn tranh ở Berlin trở thành chủ sở hữu bức tranh của Matisse do ông ta là người thanh lý chính những bộ sưu tập nghệ thuật cướp đoạt của người Do Thái.

Sau đó bức tranh biến mất và chỉ xuất hiện trở lại vào năm 1948 khi được Đội Hiến binh quốc gia Pháp phát hiện nằm trong một kho bí mật cất giấu những tác phẩm nghệ thuật cướp đoạt của sĩ quan SS Đức Kurt Gerstein.

Theo lời người vợ góa của Gerstein, người bạn thời thơ ấu của Gerstein tên là Hans Lang đã trao cho ông ta bức tranh này. Còn Gerstein chính là người đã cố gắng cảnh báo với Giáo hoàng Pius XII vào năm 1944 về những gì đang xảy ra trong các trại tập trung tử thần của Đức Quốc xã.

Mùa xuân năm 1945, Gerstein trở thành tù binh của quân đội Pháp. Gerstein treo cổ tự tử trong nhà tù Pháp năm 1946. Năm 1965, Tòa án Tubingen ra quyết định phục hồi danh dự cho Gerstein khi một số nhân chứng cho biết về những nỗ lực vạch trần sự thật về tội ác diệt chủng người Do Thái của Đức Quốc xã.

Phải mất đến 60 năm tìm kiếm và nghiên cứu ở Đức và Pháp, các chuyên gia mới khôi phục lại câu chuyện phiêu lưu của bức tranh. Harry Fuld Jr. mất năm 1963 và cuối cùng di sản của ông cũng trở về với tổ chức từ thiện Magen David Adom

Di An (tổng hợp)