Để hỏa hoạn không chỉ là… rủi may
Nơm nớp và “bà hỏa” ghé thăm
Một trong những vụ cháy lớn nhất gần đây tại kho sơn Công ty Cổ phần Sơn Á Đông, Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy (PCCC) TP HCM đã phải điều động 20 xe, 1 tàu và 2 canô cùng hơn 200 cán bộ, chiến sĩ (CBCS) vật lộn với ngọn lửa trong suốt hơn 2 giờ đồng hồ.
Tuy không có thiệt hại về người, nhưng thiệt hại về tài sản ước tính hàng tỉ đồng. Ông Văn Thiện Phúc, phụ trách Phòng Kinh doanh bảo hiểm Bưu điện, chi nhánh TP HCM chia sẻ: "Nguy cơ cháy luôn thường trực với bất kỳ một cơ sở sản xuất nào. Việc tham gia bảo hiểm cháy nổ bắt buộc (BHCNBB) như là biện pháp cứu các doanh nghiệp có nhiều khả năng lâm vào hoàn cảnh phá sản, trắng tay sau khi xảy ra sự cố".
Theo khảo sát ý kiến từ cuộc bình chọn tại website Sở Cảnh sát PCCC TP HCM trong 800 lượt người tham gia cuộc bình chọn thì có đến 70,84% đồng tình về việc BHCNBB đối với doanh nghiệp là rất cần thiết. Có 18,65% ý kiến cho rằng vấn đề này là cần thiết và chỉ 8,76% số người bình chọn "thiểu số" cho là không cần thiết.
Hay, như vụ cháy Phòng Biểu diễn nghệ thuật tại Trung tâm Văn hóa Phú Nhuận vào ngày 13/6 vừa qua cũng là một trong những điển hình về an toàn cháy nổ. Tại thời điểm trên, hàng trăm khán giả đang xem biểu diễn văn nghệ ngay trong trung tâm đã phải bỏ chạy tán loạn vì... cháy.
Rất may, vụ cháy không gây thiệt hại về người. 8 xe cảnh sát PCCC cùng gần 80 CBCS có mặt kịp thời để dập tắt hoàn toàn vụ cháy trên. Còn nhớ, từ vụ cháy tại Trung tâm Thương mại Quốc tế - ITC, số 95 - 101 đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, phường Bến Thành, quận 1, như là một bài học về thiệt hại sinh mạng con người vẫn còn luôn "âm ỉ" cháy cho đến ngày nay.
Vụ hỏa hoạn đã cướp đi sinh mạng 60 con người, 70 người khác bị thương, thiệt hại tài sản trên 32 tỉ đồng chỉ trong một buổi chiều. Vào thời điểm đó, có đến hàng trăm người có mặt trong tòa nhà. Dù đã có nhiều cảnh báo và những bài học nhãn tiền còn đó, thế nhưng đối với việc thực hiện chế độ bảo hiểm bắt buộc ngay cả một số khách sạn danh tiến trên địa bàn TP HCM vẫn không mua BHCNBB. Thay vào đó, họ chọn hình thức bảo hiểm cháy nổ tự nguyện (BHCNTN).
Trách nhiệm và quyền lợi của các đối tượng có nguy cơ hỏa hoạn
BHCNBB chưa thực sự được các doanh nghiệp có rủi ro cháy nổ quan tâm đúng mức và ý thức được nguy cơ về các rủi ro đặc biệt. Năm 2007, Bộ Tài chính ban hành quy tắc và mức biểu phí về BHCNBB rất rộng cho nhiều thành phần và cho mọi đối tượng tham gia loại hình bảo hiểm này.
Ông Vũ Trọng Chinh, Trưởng phòng Kinh doanh số 2, Công ty Bảo hiểm dầu khí Sài Gòn cho biết: "Nhất thiết những doanh nghiệp bảo hiểm, cơ quan, tổ chức và cá nhân có cơ sở nguy hiểm về cháy nổ, cần tham gia thực hiện chế độ bảo hiểm cháy nổ theo đúng quy định".
Cái khó cho những người làm công tác quản lý và giám sát thực hiện BHCNBB là một số đối tượng thuộc diện này cố tình mua loại hình BHCNTN. Quả thật, mức phí BHCNBB cao hơn so với mức phí BHCNTN. Nhiều doanh nghiệp mua bảo hiểm sẽ tham gia loại hình BHCNTN dưới hình thức đối phó là chính.
Vì họ cho rằng, mình cũng đã tham gia BHCN. Theo tìm hiểu của chúng tôi, mức phí BHCN dao động ở mức 0,15 - 0,4% trên tổng số giá trị tài sản được bảo hiểm. Đối với các nước tiên tiến trên thế giới, việc mua BHCNBB như ăn vào "tiềm thức" của các doanh nghiệp.
Thông thường, các cơ sở đóng trên địa bàn thành phố đều có nguy cơ cháy nổ rất lớn và khả năng cháy lây lan là rất cao. Theo ghi nhận của Sở Cảnh sát PCCC, cơ sở hạ tầng như đường xá kẹt xe, lưới điện chằng chịt, ý thức con người và vị trí địa lý của hầu hết các doanh nghiệp xảy ra nguy cơ cháy nổ không được thông thoáng. Khi xảy hỏa hoạn thì phần đề phòng và chống cháy tràn lan sang các công trình kế cận là khó kiểm soát được.
Thống kê của Sở Cảnh sát PCCC, tại TP HCM có đến 5.000 đối tượng thuộc diện phải mua BHCNBB. Dù vậy, trong 6 tháng đầu năm 2009, Sở đã xử phạt 1.964 cơ sở vi phạm quy định PCCC, số tiền phạt trên 2,9 tỉ đồng. Trước đó năm 2008, đã xử phạt 2.839 cơ sở vi phạm với số tiền phạt hơn 4,7 tỉ đồng.
Thượng tá Hoàng Văn Thắng, Phó trưởng phòng Hướng dẫn chỉ đạo về phòng cháy cho biết: "Các cơ quan, ban, ngành chức năng, các công ty bảo hiểm và các cơ quan thông tấn cần tăng cường các biện pháp tuyên truyền cho người dân, những đối tượng thực hiện chế độ BHCNBB. Qua đó, để hiểu về trách nhiệm và quyền lợi của các doanh nghiệp, cơ sở thuộc diện phải mua BHCNBB và tự nguyện tham gia".
Vẫn còn ách tắc
Việc khắc phục hậu quả, con số thiệt hại đối với các doanh nghiệp không may gặp những rủi ro về hỏa hoạn là khá lớn, lên đến hàng tỉ đồng, hoặc thậm chí có những doanh nghiệp có thể sẽ lâm vào tình trạng phá sản. Hay như, chi nhánh Công ty Cổ phần Hóa chất và vật tư khoa học kỹ thuật TP HCM có diện tích kho chứa hàng 1.700m2, giá trị ước tính khoảng 30 tỉ đồng.
Lãnh đạo công ty hiểu được rằng việc tham gia BHCNBB ngoài chính sách quy định của Nhà nước, do tính chất dễ cháy, dễ nổ của kho hàng thì việc phòng ngừa rủi ro hỏa hoạn ập đến có khả năng phá sản do cháy nổ là hoàn toàn có thể. Được biết, trong nhiều năm liền, công ty này luôn ý thức việc mua BHCNBB. Mặt khác, loại hình hoạt động doanh nghiệp này là hình thức công ty cổ phần giữa Nhà nước và cổ đông nên khi đề xuất việc tham gia BHCNBB đều được sự nhất trí của các cổ đông.
Ông Phan Thanh Thuận, phụ trách Tổ chức hành chính chi nhánh Công ty Cổ phần Hóa chất và vật tư khoa học kỹ thuật TP HCM tâm sự: "Với mức phí tương đối thấp, tính ra một năm công ty chỉ mất khoảng vài chục triệu đồng để mua bảo hiểm cho kho hàng 30 chục tỉ đồng của mình thì không có vấn đề gì phải đắn đo suy nghĩ".
Đa phần, những vụ cháy lớn gần đây đều được các doanh nghiệp ý thức về thiệt hại tài sản và đã mua BHCNBB”. Qua tìm hiểu của chúng tôi, nguyên nhân gây nên vụ hỏa hoạn đều do chập điện. Gần đây nhất như: vụ cháy Công ty TNHH Solen (quận 7), thiệt hại hơn 2,4 tỉ đồng; vụ cháy Doanh nghiệp tư nhân Sản xuất - thương mại Việt Sơn (huyện Củ Chi), thiệt hại trên 2,2 tỉ đồng; vụ cháy kho chứa sơn của Công ty VinaBlast (quận Thủ Đức) thiệt hại 1,5 tỉ đồng...
Tuy nhiên, trong quy tắc BHCN vẫn còn có một số những quy định bất cập. Đơn cử, trách nhiệm liên quan đến vấn đề bồi thường đối với bên thứ 3 của doanh nghiệp khi xảy ra hỏa hoạn vẫn còn bỏ ngỏ. Thạc sĩ Nguyễn Tiến Hùng, Trưởng bộ môn Bảo hiểm Trường đại học Kinh tế TP HCM phân tích: "Khi một vụ cháy xảy ra, những hộ dân, hoặc cơ sở khác lân cận với doanh nghiệp xảy ra hỏa hoạn gần như chưa được đề cập đến mức trách nhiệm bồi thường một cách cụ thể".
Hiện nay, vẫn tồn tại một số vướng mắc với những đối tượng tham gia BHCNBB. Đơn cử, như tòa nhà chung cư nằm trong diện phải mua BHCNBB. Theo quy định, Ban quản lý chung cư phải là người đại diện đứng tên trong hợp đồng BHCN. Khi áp dụng thực hiện, một số ban quản lý chung cư cho biết, trong 100 hộ dân sẽ có những người không chịu đóng lại khoản BHCNBB mà Ban quản lý chung cư đã tạm ứng thanh toán trước đó.
Và, gần như chưa có những chế tài cụ thể để Ban quản lý chung cư có thể đòi lại được phí bảo hiểm đã trót đóng trước đó. Kế đến, cơ sở có nguy cơ hỏa hoạn thiệt hại về tài sản thường được nhắc đến là các chợ, siêu thị. Ở đây, Ban quản lý chợ hoặc siêu thị chỉ mua bảo hiểm cho lồng chợ hay khung chợ, còn tài sản của các tiểu thương là thuộc về trách nhiệm của chính họ.
Dù vậy, tương tự như chung cư, các tiểu thương thường không quan tâm và không chịu tham gia BHCNBB cho chính khối tài sản của mình. Hay như, một số đơn vị nước ngoài mua trực tiếp BHCNBB từ nước bản địa, ngoài phạm vi lãnh thổ của Việt
Thiếu tướng Trần Triều Dương, Giám đốc Sở Cảnh sát PCCC TP HCM cho hay: "Sở sẽ tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho các đối tượng thuộc diện mua BHCNBB thực hiện nghiêm túc. Qua đó, thường xuyên kiểm tra và những trường hợp nào cố tình không tham gia BHCNBB sẽ bị xử lý nghiêm"
