Galina Ulanova - “Nữ hoàng ballet của mọi thời”

Các nhà điện ảnh Moskva vừa hoàn tất một cuốn phim tài liệu mới, dài hai tập về thân thế và sự nghiệp của bà, có bổ sung nhiều tư liệu chưa được công bố. Còn tại "kinh thành ánh sáng" Paris dưới sự bảo trợ của Tổ chức Văn hóa - Giáo dục và Khoa học của Liên Hiệp Quốc (UNESCO), người ta đã tổ chức thành công “Tuần lễ vũ hội” quy mô nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh "Nữ hoàng ballet của mọi thời" Galina Ulanova; còn ở Stockholm suốt hai thập niên qua, bức tượng toàn thân tái hiện nữ nghệ sĩ gạo cội trong vở "Hồ thiên nga" bất hủ của nhạc sĩ thiên tài Tchaikovsky, vẫn ngạo nghễ "trấn giữ" ngay tiền sảnh lối vào Bảo tàng Vũ điệu Hoàng gia Thụy Điển, thứ vinh dự hiếm hoi đối với một diễn viên ngoại quốc, hay như có người ví von tương đương một "giải Nobel Nghệ thuật" vậy.

Ngay từ thuở lọt lòng, số phận của Galina đã an bài như một "diễn viên ballet bẩm sinh". Chào đời tại Saint Petersburg - "cái nôi của kịch múa Nga" - vào năm 1910. Lớn lên giữa "môi trường ballet thuần khiết", bởi cả cha và mẹ Galina đều là những nghệ sĩ hàng đầu trong vũ đoàn ballet thuộc Nhà hát Mariinsky trứ danh, sau Cách mạng Tháng Mười đổi thành Nhà hát Opera và Ballet Leningrad.

Năm 1928, nữ diễn viên 18 tuổi Galina Ulanova khởi đầu sự nghiệp nghệ thuật lớn lao của mình chính từ  sàn diễn bất hủ này. Như cố nghệ sĩ gạo cội từng nhiều lần nhớ lại, rằng cái thuở "ban đầu khó quên" ấy, bộ môn kịch múa ballet như đi từ truyện cổ tích vào đời thường, biến cái không tưởng thành có thể.

"Giới nghệ sĩ ballet thời đó đã thử nghiệm đủ loại phong cách trình diễn - như nguyên văn lời thổ lộ của Galina Ulanova - Chúng tôi quanh quẩn suốt ngày đêm bên nhà hát. Còn lúc về nhà, khi vừa nằm xuống lại đã mơ đến sàn diễn... Thành tích biểu diễn của tôi là sự đúc kết những thử nghiệm trong giai đoạn "vạn sự khởi đầu nan" này...".

Ballet lúc ấy bao gồm cả những cốt truyện cổ điển qua những sáng tác của Pushkin, Shakespeare, Balzac... xen lẫn với những vở mới của giới soạn nhạc đầu thế kỷ XX như Prokofiev, Stanislavski, Hachaturian... Và trên hết là Galina Ulanova đã chọn được phong thái trình diễn riêng của mình, một dạng "vũ điệu cho mọi thời".

Galina Ulanova trong vở "Hồ Thiên Nga" - bất hủ.

Kể từ năm 1944, Galina Ulanova chuyển qua Nhà hát Bolshoi nổi tiếng ở Moskva và tham gia công diễn thường xuyên hơn 15 năm tại đấy, với thâm niên 32 năm liên tục có mặt hàng đêm trong các vở ballet "khó nhá" nhất - một kỳ tích cho đến nay vẫn chưa có người thứ  hai đạt được. Sau khi rời sàn diễn, bà chuyển qua công tác đào tạo, trực tiếp huấn luyện đội ngũ diễn viên kịch múa chuyên nghiệp không những chỉ riêng Nhà hát Bolshoi, mà cho cả nhiều sân khấu trứ danh khác trải khắp Liên bang Xôviết.

Kinh nghiệm phong phú cùng những bài tập thực hành trau chuốt "đa năng" của nữ Viện sĩ Thông tấn Galina Ulanova được cả thế giới biết đến. Bà đã được mời đi thỉnh giảng tại nhiều quốc gia như Mỹ, Pháp, Italia, Thụy Sĩ, Thụy Điển, Hà Lan, Argentina... cũng như tham gia chỉ đạo nghệ thuật cho các sàn diễn ballet "cựu trào" hàng đầu hành tinh: Nhà hát Grande Opera ở Paris, Nhà hát Opera Hoàng gia Thụy Điển ở Stockholm, hay Nhà hát Nhạc Vũ kịch Hambourg tại Đức...

Lúc sinh thời, khi được hỏi phong cách biểu diễn tiêu biểu nào đã khiến bà nổi danh? Nữ Nghệ sĩ Công huân Galina Ulanova đáp súc tích: "Tuổi trẻ". Vậy tuổi trẻ là gì? "Tuổi trẻ chính là hoạt động!" - bà khẳng định. Quả đúng vậy, hiện thân cuộc đời bà là một chuỗi hoạt động liên hoàn không ngơi nghỉ: trong suy nghĩ, trong tâm hồn, trong sáng tạo...