Gian lận đóng gói trong kinh doanh: Công khai móc túi… “Thượng đế”

Thứ Năm, 19/05/2011, 14:25

“Nạn” cân điêu, đong thiếu của một số người bán lẻ tại các chợ khiến nhiều người tiêu dùng nghi ngại. Chính vì vậy, hàng đóng gói sẵn được nhiều người tin tưởng lựa chọn bởi tính tiện lợi, vệ sinh và đặc biệt trên bao bì đều ghi rõ các thông tin về số lượng, trọng lượng hàng hóa.

Thế nhưng trên thực tế, chính những sản phẩm đóng gói này đang bị một số nhà sản xuất và kinh doanh sử dụng các chiêu ăn bớt, gian lận để đánh lừa người tiêu dùng. Hậu quả các “thượng đế” bị “móc túi” một cách công khai mà không biết kêu ai…

Bánh Choco-Pie bị "rút ruột"…

Chị Nguyễn Thị Mai, ở huyện Từ Liêm bức xúc kể: Do các con chị rất thích ăn bánh Choco-Pie nên chị thường xuyên mua loại bánh này cho con. Cô con gái học lớp 2 được giao nhiệm vụ chia bánh cho cậu em 4 tuổi. Con bé tính "sòng phẳng", bao giờ cũng đổ hết bánh ra ngoài rồi chia phần cho đều. Hôm vừa rồi, con bé chia bánh xong, phụng phịu "mách" mẹ: "Mẹ ơi, sao hộp bánh hôm nay mẹ mua lại chỉ có 10 chiếc. Bình thường, con vẫn đếm là 12 chiếc". Nghe con thắc mắc, chị kiểm tra lại hộp bánh. Quả là trên bao bì có ghi rõ 12 chiếc bánh/hộp.

Mang "vật chứng" ra cửa hàng vừa mua, cô bán hàng lắc đầu trả lời: Bánh được đóng gói sẵn do đại lý mang đến, cửa hàng cũng chỉ biết bán chứ bên trong hộp thế nào họ không rõ. Cửa hàng ghi nhận phản ánh của chị và sẽ thông tin lại cho đại lý cấp hàng. "Thiếu hai cái bánh, thiệt hại chẳng đáng là bao, song bực mình là mình bỏ tiền ra mua hộp bánh đủ 12 chiếc, lại bị ăn bớt trắng trợn như vậy. Không lẽ bây giờ đi mua hàng đóng gói sẵn lại phải bóc ra đếm số lượng, hay tìm cân để kiểm chứng lại. Vừa mất thời gian, mà nếu có phát hiện thiếu thì ai giải quyết đây?".

Câu chuyện bánh Choco-Pie bị một số người kinh doanh gian dối sử dụng thủ đoạn "rút ruột" trên được Trung tá Hà Thế Hùng, Đội trưởng Đội Chống hàng giả, Phòng CSĐT tội phạm về TTQLKT&CV (PC46) Công an TP Hà Nội xác nhận bằng một vụ việc cụ thể mà đơn vị vừa phát hiện. 16h15’ ngày 20/4, tại thị trấn Mỹ Đức, Hà Nội, tổ công tác của Đội Kiểm tra hành chính Phạm Văn Tiến ở thôn Tế Tiêu, thị trấn Đại Nghĩa, huyện Mỹ Đức khi đang vận chuyển 320 hộp bánh Choco-Pie đi tiêu thụ. Bóc những hộp bánh này kiểm tra tại chỗ, mỗi hộp bánh chỉ có 9 chiếc bánh, trong khi vỏ hộp ghi rõ 12 chiếc bánh/hộp.

Qua đấu tranh, Tiến khai số bánh trên vừa nhận từ cửa hàng Chiêm Nghĩa ở Tế Tiêu do bà Lê Thị Chiêm là chủ kinh doanh. Nếu không bị bắt giữ, số bánh "điêu" này sẽ được Tiến mang đi phân phối cho các cửa hàng bán lẻ trong thị trấn Đại Nghĩa và khu vực chùa Hương. Tiến hành khám xét khẩn cấp kho và cửa hàng của bà Chiêm, Cơ quan Công an thu giữ thêm 80 hộp bánh Choco-Pie đã bị "rút ruột" chỉ còn 9 chiếc bánh/hộp và hàng trăm gói đường kính trắng, mì chính được đóng gói sẵn cũng bị rút bớt trọng lượng.

Làm việc với Cơ quan Công an, bà Lê Thị Chiêm khai nhận mua hàng của một công ty tư nhân chuyên cung cấp các mặt hàng thực phẩm bánh kẹo, đường sữa ở La Phù, Hoài Đức, Hà Nội. Bánh Choco-Pie đã được công ty này thực hiện "rút ruột" từ trước, còn đường và mì chính được bà Chiêm mua cả bao, sau đó tự đóng gói vào các túi nhỏ. Quá trình đóng gói, bà Chiêm tự "ăn bớt" trọng lượng, như đối với đường kính loại 1kg, thực tế chỉ đóng 900 gram; loại 500 gram thực tế chỉ có 400 gram. Mì chính bao Trung Quốc thì được đóng gói vào bao bì nhãn hiệu Ajinomoto.

Qua kiểm tra phát hiện gian lận về đo lường xảy ra phổ biến ở những loại hàng thực phẩm đóng gói sẵn.

Vụ bánh Choco-Pie "điêu" trên bị phát hiện sau khi Đội Chống hàng giả nhận được phản ánh từ Công ty TNHH Thực phẩm Orion Vina (địa chỉ Khu công nghiệp Mỹ Phước 2, huyện Bến Cát, Bình Dương, đơn vị sản xuất bánh kẹo có tiếng trên thị trường đối với các sản phẩm  mang thương hiệu Orion như Choco-Pie, Custas, Goute…) về hiện tượng gian lận trong kinh doanh bánh Choco-Pie tại miền Bắc. Khảo sát thị trường của công ty này cho thấy, trước đây, các đối tượng gian lận bằng cách "rút ruột" mỗi hộp bánh từ 12 chiếc xuống còn 8-10 chiếc, sau đó "đóng" vào các vỏ hộp bánh thật đã sử dụng hết. Tuy nhiên, gần đây do nhu cầu tiêu thụ mạnh, các đối tượng in giả vỏ hộp bánh để phục vụ việc đóng gói gian lận này. Những nơi tiêu thụ bánh "điêu" thường tập trung các huyện ngoại thành Hà Nội, khu vực chùa Hương và các tỉnh lân cận  như Bắc Ninh, Hà Nam, Hải Dương…

Đặc điểm nhận biết bánh "điêu" là nếu sử dụng vỏ hộp giả, các chi tiết in sẽ không sắc nét, hạn sử dụng in trên nắp hộp thiếu một số chi tiết so với hộp bánh thật. Khi lắc hộp bánh, nếu là hàng thật sẽ không có tiếng động do đủ số lượng bánh bên trong nên không tạo ra khoảng trống như loại bánh đã bị "rút ruột".

"Thượng đế" bị móc túi vẫn phải "ngậm bồ hòn"

Ông Nguyễn Đức Long, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ thương hiệu và người tiêu dùng TP Hà Nội (HATAP) cho rằng, bản chất của hàng đóng gói sẵn là việc các cơ sở sản xuất, nhập khẩu tự công bố các thông số của sản phẩm trên bao bì, nhưng khi được đóng gói, những thông số này (định lượng, khối lượng, thể tích, chiều dài...) đều không có sự chứng kiến của khách hàng. Do đó, những vi phạm về đo lường, chất lượng của các mặt hàng đóng gói đang tồn tại khá phổ biến và gần như công khai. Nhất là trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, tất cả các mặt hàng đều tăng giá thì một số cơ sở sản xuất đánh lừa người tiêu dùng bằng chiêu giữ giá nhưng lại rút bớt trọng lượng sản phẩm hàng đóng gói.

Không chỉ ở mặt hàng thực phẩm, gian lận về đo lường xảy ra cả với hàng mỹ phẩm. Mới đây, Quản lý thị trường TP HCM qua  lấy 7 mẫu mỹ phẩm hiệu AM do Công ty TNHH Ánh My (quận Thủ Đức) sản xuất gửi đi kiểm định ở Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng 3 (Quatest 3) đã phát hiện 7/7 mẫu đều không đạt về đo lường. Mẫu bị ăn bớt nhiều nhất lên đến gần 60%, còn lại cũng bị bớt xén từ  5% - 53% khối lượng. Gian lận về đo lường không  chỉ diễn ra ở các chợ, cửa hàng nhỏ lẻ mà còn xảy ra ngay trong các siêu thị, nơi người tiêu dùng đặt niềm tin lớn về chất lượng hàng hóa.

Dịp Tết Nguyên đán 2011, Quản lý thị trường Hà Nội tiến hành kiểm tra 5 điểm sản xuất, kinh doanh bánh, mứt, kẹo, đường, đã phát hiện 4/5 cơ sở có vi phạm. Điển hình như tại siêu thị T.Đ., lực lượng chức năng đã kiểm tra 2 mặt hàng bánh đậu xanh và bánh ngọt của hai cơ sở T.H. và G.B., trên bao bì có ghi 450gr nhưng thực tế chỉ có 404gr; bao bì ghi 80gr, thực tế khối lượng thực chỉ có 74,5gr... Tại siêu thị S., sản phẩm trà ô long của Công ty chè H.M. trên bao bì ghi 100gr, định lượng cân được là 96,4gr, thịt bò khô T.Đ. bao bì là 60gr nhưng chỉ có 41,2gr…

Những hiện tượng gian lận này, mặc dù hầu hết người tiêu dùng đều biết nhưng tặc lưỡi cho qua bởi về thiệt hại là không lớn, mặt khác muốn kiểm chứng, đề nghị cơ quan chức năng xử lý lại có quá nhiều phiền toái. Không lẽ khi đi chợ, siêu thị, người tiêu dùng luôn phải mang theo chiếc cân? Hoặc bóc sản phẩm ra để kiểm đếm số lượng? Nếu phát hiện vi phạm thì ai là người giải quyết? Đã có một thời gian, ở một số chợ được trang bị cân đối chứng, nhưng biện pháp này không phát huy tác dụng, bởi cân được đặt ở một vị trí nhất định, người tiêu dùng chấp nhận thiệt thòi khi bị cân điêu vì việc cân đối chứng sẽ mất thêm thời gian, cân xong quay lại cửa hàng giải quyết, không những chẳng được việc mà còn bị những chủ hàng ghê gớm mắng té tát vào mặt, đôi khi dẫn đến xô xát.

Các cơ quan quản lý cần chủ động thanh, kiểm tra để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Về phía các cơ quan chức năng, để xử lý một vụ việc cần phải giám định để chứng minh hành vi gian lận. Thiệt hại nhỏ, việc giám định tốn kém và mất nhiều thời gian khiến các cơ quan này "ngại việc", biết mà không ra tay. "Một khi vai trò của các cơ quan quản lý Nhà nước còn yếu kém thì người tiêu dùng còn phải chấp nhận sống chung với gian lận" - ông Nguyễn Đức Long đánh giá.

Cơ quan quản lý cần chủ động

Trở lại vụ việc cửa hàng Chiêm Nghĩa ở Tế Tiêu, Mỹ Đức bán bánh Choco-Pie bị "rút ruột". Theo Trung tá Hà Thế Hùng, đơn vị đang lập hồ sơ để xử lý về hai hành vi buôn bán hàng giả (mì chính) và lừa dối khách hàng (bánh và đường). Tuy nhiên, chỉ có hành  vi buôn bán hàng giả mới đủ căn cứ để khởi tố hình sự, còn việc lừa dối khách hàng bằng thủ đoạn ăn bớt số lượng bánh và trọng lượng đường kính chỉ bị xử lý hành chính do Điều 162 BLHS "Tội lừa dối khách hàng" quy định hành vi này phải gây thiệt hại nghiêm trọng cho khách hàng. Trong khi đó, chế tài xử phạt hành chính còn quá nhẹ, không đủ mức răn đe đối với các hành vi gian dối, lừa người tiêu dùng như thực tế đang diễn ra.

Ở một vụ việc thì thiệt hại là nhỏ, nhưng nếu cộng lại thì những vi phạm về đo lường này chiếm tỷ lệ lớn trong xã hội. Ngoài thiệt hại chính mà người tiêu dùng phải gánh chịu thì hành vi gian lận, thói điêu trá trong kinh doanh của một số người  Việt đang tạo ra một môi trường kinh doanh thiếu lành mạnh, khiến các doanh nghiệp Việt Nam "mất điểm" đối với các đối tác nước ngoài khi chúng ta đang bước vào giai đoạn hội nhập quốc tế.  Hậu quả "con sâu làm rầu nồi canh" khiến doanh nghiệp làm ăn chân chính chịu thiệt. Tệ hại hơn, hành vi gian lận về đo lường gây mất niềm tin của người dân, nhất là thế hệ trẻ đối với vấn đề đạo đức kinh doanh nói riêng và nhân cách con người trong cuộc sống xã hội nói chung. Trong khi đó, việc xử lý các hành vi gian lận này hiện nay mới chỉ dừng lại ở xử lý hậu quả về mặt vật chất chứ chưa tính đến hậu quả tinh thần.

Theo ông Nguyễn Đức Long, trách nhiệm xử lý những hiện tượng gian lận này thuộc về lực lượng Quản lý thị trường và các tổ chức thương mại. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả thì các cơ quan này cần chủ động trong kiểm tra, phát hiện và xử lý vi phạm chứ không đợi người dân tố cáo như hiện nay. Ngoài kiểm tra thường xuyên, cần tổ chức những buổi kiểm tra đột xuất các chợ, trung tâm thương mại; xử lý nghiêm các vi phạm theo quy định của pháp luật, đồng thời có hình thức phê phán trên các phương tiện thông tin đại chúng để tuyên truyền, giáo dục chung hoặc áp dụng các biện pháp quản lý hành chính mạnh hơn như thu hồi giấy phép kinh doanh…

Nhận thức và hành động của các cơ quan quản lý Nhà nước trong chủ động phát hiện, xử lý vi phạm sẽ góp phần tích cực trong việc thực hiện Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/7 tới đây

Hương Vũ
.
.