Kết luận về vụ sản phụ tử vong ngay trên bàn mổ ở bệnh viện Phụ sản Hà Nội

Sản phụ Nguyễn Anh Đ, SN 1970 có thai lần thứ hai, địa chỉ hộ khẩu ở quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội. Từ giữa tháng 1/2008, sản phụ Đ đã vào Bệnh viện Phụ sản Hà Nội khám và nằm chờ đẻ bởi thai nhi dự kiến to trên 5kg. Mặt khác về chuyên môn các bác sĩ chẩn đoán sản phụ Đ bị rau tiền đạo trung tâm rất nguy hiểm phải chỉ định mổ lấy thai chứ không thể sinh thường được.

Khoảng 9 giờ ngày 22/2/2008 ca mổ đẻ cho sản phụ Đ được tiến hành lấy ra bé gái nặng 4,3kg. Tuy nhiên, khi vừa lấy thai ra khỏi buồng tử cung bất ngờ sản phụ Đ xuất hiện tím tái, khó thở, tụt huyết áp và có nhiều điểm xuất huyết toàn thân. Ngay lập tức bác sĩ kíp mổ đã xử lý cấp cứu sản phụ bằng mọi cách có thể như đặt ống thở nội khí quản, thở máy, ép tim ngoài lồng ngực, tiêm trợ tim Adrenaline, Dopamin v.v...

Mặc dù được cấp cứu kịp thời nhưng sản phụ Đ vẫn không đáp ứng với các biện pháp hồi sức tích cực nói trên nên tử vong ngay sau đó. Bức xúc trước cái chết nhanh của sản phụ, gia đình chị Đ đã làm đơn yêu cầu Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an TP Hà Nội làm rõ các vấn đề liên quan đến chuyên môn và trách nhiệm của bác sĩ ca mổ.

Ngày 23/2/2008, tại Bệnh viện Bạch Mai theo Quyết định trưng cầu giám định pháp y số 62 của Cơ quan CSĐT Công an TP Hà Nội, các chuyên gia pháp y Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an đã tiến hành giải phẫu giám định và thu mẫu máu, mẫu tế bào xét nghiệm vi thể phục vụ cho việc kết luận nguyên nhân chết của sản phụ Đ bảo đảm chính xác, khách quan, khoa học.

Sau khi nghiên cứu kỹ hồ sơ, bệnh án của sản phụ Đ, làm việc trực tiếp với kíp mổ và đọc các xét nghiệm cần thiết. Tại Bản kết luận giám định số 364 các chuyên gia pháp y Bộ Công an đã kết luận: Sản phụ Đ chết do tắc mạch ối! Quá trình chẩn đoán, chỉ định mổ, cấp cứu được tiến hành tích cực theo đúng chuyên môn. Tắc mạch ối là một tai biến sản khoa nặng thường dẫn đến tử vong. Xét nghiệm máu lấy từ buồng tim sản phụ Đ giám định viên pháp y tìm thấy hình ảnh các tế bào sừng và tế bào biểu mô lát tầng là bằng chứng để chẩn đoán tắc mạch ối.

Thời gian gần đây liên tiếp xảy ra ở một số địa phương, trường hợp sản phụ đến bệnh viện sinh nở bị tai biến bất ngờ sau đó tử vong nghi ngờ do tắc mạch ối. Rất tiếc là đại đa số các trường hợp không được giải phẫu giám định pháp y ngay mà chỉ dựa vào hồ sơ - bệnh án để chẩn đoán hồi cứu. Hoặc, lúc đầu gia đình sản phụ vì tang gia bối rối chưa nghĩ đến việc khiếu nại đề nghị Công an và Cơ quan giám định pháp y làm rõ nguyên nhân chết.

Vậy tắc mạch ối là gì? Tắc mạch ối (Amniotic Fluid Embolism) là một tai biến - cấp cứu sản khoa - hiếm gặp nhưng rất nặng. Do tỉ lệ tử vong rất cao nên người ta thường gọi cái chết bất ngờ, khủng khiếp này là đột tử sản khoa. Tắc mạch ối xảy ra khi nước ối tràn vào tuần hoàn của mẹ gây ra hàng loạt biến cố nguy hiểm. Đầu tiên sản phụ bị rối loạn tuần hoàn, hô hấp biểu hiện tím tái, khó thở, tụt huyết áp v.v... Tiếp theo, sản phụ chuyển sang bị rối loạn đông máu nghiêm trọng dẫn đến tử vong nhanh chóng. Sở dĩ tắc mạch ối nguy hiểm, đe dọa tính mạng sản phụ là vì trong nước ối có chứa chất làm đông máu. Khi tràn vào tuần hoàn mẹ nó sẽ gây tình trạng đông máu rải rác, đặc biệt làm tắc mạch phổi.

Hiện nay thế giới vẫn chưa có thông tin nào mô tả đầy đủ, chi tiết, chính xác, định hình bệnh cảnh lâm sàng của tắc mạch ối thành sách giáo khoa kinh điển. Người ta chỉ biết tắc mạch ối thường bắt đầu đột ngột, không có dấu hiệu báo trước. Sản phụ khi chuyển dạ sinh nở trước đó hoàn toàn bình thường bỗng đột ngột khó thở, tụt huyết áp nặng, thậm chí ngừng tuần hoàn với mạch O, huyết áp O rồi suy hô hấp, hôn mê sâu..., cuối cùng là tử vong.

Để kết luận tắc mạch ối, ngoài các triệu chứng lâm sàng mô tả ghi trong hồ sơ - bệnh án và quá trình cấp cứu thì xét vi thể tế bào mô phổi - xét nghiệm máu lấy từ buồng tim lúc giải phẫu pháp y có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Nếu tìm thấy tế bào ối, tế bào thai nhi là các tế bào biểu mô lát tầng - thậm chí có thể có cả tế bào phân xu trong mô phổi và trong máu buồng tim, chắc chắn sản phụ đó bị tắc mạch ối.

Kết thúc bài viết này chúng tôi xin chia sẻ và cảm thông sâu sắc nỗi đau của thân nhân gia đình các sản phụ chẳng may bị tử vong do tắc mạch ối. Xin mọi người hãy cảm thông với những bác sĩ sản khoa đang ngày đêm vất vả làm bà đỡ nâng niu từng hài nhi mới chào đời với lòng mong muốn sản phụ nào cũng “mẹ tròn con vuông”! Thế nhưng, y học thế giới ngày nay đâu phải đã khống chế được hết các bệnh tật và tai biến đe dọa tính mạng con người. Tắc mạch ối vẫn còn là một dấu hỏi chưa thể trả lời - một tai biến sản khoa bất khả kháng