Mirny – Trung tâm kỹ nghệ kim cương của nước Nga

Cuộc sống ở Mirny bắt đầu vào thập niên 50 thế kỷ trước khi các nhà khoa học Xôviết khám phá một mỏ kim cương khổng lồ tại Yakutia (Cộng hòa tự trị Sakha ngày nay), nằm cách Moskva 4.300km về phía đông. Khí hậu nơi đây được coi là lạnh nhất hành tinh, khắc nghiệt cả đối với người Nga. Đến đây vào giữa tháng 4 du khách vẫn nhìn thấy tuyết phủ trắng xóa trên mặt đất, và sông hồ cũng đông cứng. Vào mùa đông, nhiệt độ ở Mirny có thể xuống đến -50oC! Thành phố gần nhất cách nơi đây cũng 250km.

Trong gần nửa thế kỷ, cái hố khổng lồ đã sản xuất ra một lượng kim cương trị giá ít nhất 17 tỉ USD. Ngày nay, Công ty kim cương quốc gia Nga Alrosa đã tiến hành khai thác rải rác quanh khu vực, nhưng Mirny là nơi mà mọi viên kim cương thô được đánh giá. Những ngọn đèn đường mang hình dáng viên kim cương sẽ dẫn chúng ta đến trung tâm phân loại của Công ty Alrosa. Khoảng 20 chuyên gia mặc blouse trắng xem xét từng viên kim cương thô để đưa ra giá ban đầu, dựa theo màu sắc, kích cỡ, hình dạng và chất lượng.

Có những viên đá quý sáng chói 20 carat có giá tối thiểu là 120.000USD và cũng có những viên đá xám chất lượng thấp, không hấp dẫn, được sử dụng trong những cỗ máy đánh bóng kim cương. Alrosa chỉ đánh bóng một số lượng nhỏ sản phẩm của công ty, còn phần lớn kim cương thô được bán cho thương lái và những cơ sở đánh bóng phần đông ở Antwerp (Bỉ) và Ấn Độ.

Oleg Popov, Phó giám đốc sản xuất của Alrosa, nói: "Những viên kim cương đẹp nhất và lớn nhất được đem ra đấu giá và thường cao hơn giá tối  thiểu rất nhiều". Đến với Alrosa du khách sẽ được Oleg Popov dẫn đến sảnh trưng bày, nơi có một số viên đá đẹp nhất nằm trải dài trên chiếc bàn phủ vải xanh, bao gồm khoảng chục viên kim cương to cỡ quả hồ đào, mỗi viên nặng đến 60 carat. Tất nhiên là du khách không được phép sờ tay vào chúng. Ngày nay, kim cương không còn đi ra từ cái hố khổng lồ trên mặt đất nữa. Alrosa đã cho di chuyển công việc khai thác xuống sâu dưới lòng đất, do sản lượng đã giảm và cũng do lo ngại về an ninh nên cửa miệng hố đã bị đóng lại, đánh dấu sự bắt đầu một kỷ nguyên mới.

Valery Latunin, người quản lý một mỏ ở vùng ngoại ô Mirny nói: "Chúng tôi đào thật sâu xuống dưới cho đến khi đụng phải mạch ống kim cương". Với hố lộ thiên, vấn đề là "khi đào sâu hơn bạn phải chống đỡ những cái vách, vả lại việc đưa quặng lên cũng rất khó khăn", Latunin nói thêm. Nhưng mỏ dưới mặt đất thì đắt tiền hơn.

Trong thập niên qua, nợ của Alrosa tăng đáng kể do công ty ra sức đầu tư vào các hố mới và những khu vực hoạt động. Việc mở cửa mỏ dưới mặt đất vào năm 2009 trùng hợp với cuộc khủng hoảng tài chính và nhu cầu kim cương cũng sụt giảm trong thời gian này. Nhà nước Nga, cổ đông chính của Alrosa, phải ra tay giải cứu. Valery Kosar một công nhân làm việc đã 8 năm dưới độ sâu 960m. Anh vận hành cỗ máy khổng lồ đào sâu xuống lớp đá để tìm quặng. Khi được đưa lên mặt đất quặng có màu đen và xấu xí đến mức thoạt nhìn chẳng ai nghĩ đó là kim cương.

Mỏ kim cương không còn khai thác ở Mirny là một trong những hố do con người đào lớn nhất thế giới.

Những viên kim cương được Alrosa đánh bóng.

Kosar nói: "Tôi đã có gia đình riêng. Và những người thợ mỏ là gia đình khác của tôi. Chúng tôi quen biết nhau đã nhiều năm. Nếu có ai đó đến đây làm việc anh ấy sẽ muốn ở lại lâu dài". 70% dân lao động ở Mirny làm việc cho Công ty Alrosa: dưới mỏ, trong các nhà máy, bộ phận hành chính, Alrosa Air hay khách sạn thuộc sở hữu của công ty.

Alrosa đã cho xây dựng các bệnh viện và trung tâm văn hóa, tài trợ xây nhà giá thấp, chăm sóc y tế và bảo đảm lương hưu cho công nhân cũng như chi trả tiền vé máy bay cho họ về thăm quê mỗi 2 năm một lần. Chính quyền Yakutia, cũng là một cổ đông chính của Alrosa, thường xuyên nhắc nhở công ty thực hiện nghĩa vụ của họ - một nửa ngân sách Yakutia đến từ thuế đánh vào kim cương của Alrosa.

Kế hoạch của Alrosa là trả hết nợ vào năm 2012, và tiếp tục khai thác sâu xuống lòng đất hơn. Nhưng đến khi công nghệ và Công ty Alrosa phát triển mạnh lên, cái hố khổng lồ ở Mirny vẫn còn là biểu tượng cho kỹ nghệ kim cương của nước Nga