“Sảy miệng”... tỷ phú cũng mất nghiệp

• Tỷ phú Elon Musk từ chức chủ tịch Tesla sau khi nộp phạt khoản tiền khổng lồ
• Elon Musk bị Ủy ban Chứng khoán Mỹ kiện tội lừa đảo
• Elon Musk chính thức xin lỗi vì miệt thị thợ lặn giải cứu đội bóng Thái

Đùa quá hóa... thật

Ủy ban Chứng khoán và Hối đoái Mỹ (SEC) ngày 27-9 đã khởi kiện Giám đốc điều hành (CEO) của công ty sản xuất ô tô điện Tesla - tỷ phú Elon Musk về việc đăng tải "những thông tin không đúng sự thật và gây nhầm lẫn cho các nhà đầu tư" trên mạng xã hội Twitter.

Cáo buộc của SEC nhằm vào thông tin đăng tải trên Twitter ngày 7-8 vừa qua của Elon Musk, trong đó ông tiết lộ đã "được đảm bảo tài chính" để tư nhân hóa Công ty Tesla với giá 420 USD/cổ phiếu. SEC khẳng định tuyên bố của vị CEO này là "sai sự thật", đồng thời nhấn mạnh "ông Musk còn chưa thảo luận với bất kỳ nguồn đầu tư tiềm năng nào, nói gì đến việc đạt được thỏa thuận về các điều khoản then chốt bao gồm giá cổ phiếu".

Theo SEC, tỷ phú 47 tuổi người gốc Nam Phi đã tự đưa ra mức giá tư nhân hóa của Tesla ở 420 USD/cổ phiếu và loan báo rộng rãi trên mạng xã hội mà không thảo luận vấn đề này với các thành viên trong hội đồng quản trị, nhân viên hay các chuyên gia tư vấn ngoài công ty. Tuyên bố nêu trên của ông Elon Musk, cùng nhiều thông báo liên quan khác trong vòng 3 giờ sau đó, đã "gây hoang mang và rối loạn đáng kể trên thị trường đối với cổ phiếu Tesla", theo đó gây thiệt hại cho nhiều nhà đầu tư.

Trong ngày 27-9, tỷ phú Elon Musk đã phản bác đơn kiện của SEC, gọi đây là một "động thái thiếu công bằng". Ông khẳng định: "Tôi luôn hành động dựa trên sự thật, minh bạch và lợi ích của các nhà đầu tư. Sự trung thực là giá trị quý báu nhất trong đời tôi và những bằng chứng thực tế sẽ cho thấy tôi chưa bao giờ đi ngược lại với tôn chỉ này".

Tuy kế hoạch tư nhân hóa đã được Elon Musk thông báo hủy bỏ 3 tuần sau đó nhưng các phát ngôn của ông liên quan vấn đề này đang bị Bộ Tư pháp Mỹ điều tra. Một số cổ đông của Tesla cũng đâm đơn kiện, cáo buộc Musk đưa ra tuyên bố tư nhân hóa công ty nhằm thao túng giá cổ phiếu.

Elon Musk mất chức Chủ tịch Tesla.

Sau tuyên bố của tỷ phú Elon Musk vào ngày 7-8, giá cổ phiếu của Tesla tăng vọt hơn 9% nhưng sau đó liên tục lao dốc. Kết thúc phiên giao dịch ngày 27-9, giá cổ phiếu của công ty này giảm gần 11% so với thời điểm trước khi Elon Musk có phát ngôn gây chấn động trên. 2 ngày sau, ngày 29-9, tỷ phú công nghệ Elon Musk chấp nhận từ chức Chủ tịch Tesla và trả 20 triệu USD tiền phạt.

Thỏa thuận dàn xếp pháp lý được Elon Musk chấp nhận và còn phải chờ tòa án phê duyệt để chính thức có hiệu lực. Hiện ông Musk vẫn được giữ vị trí Giám đốc điều hành Tesla. Tuy nhiên, trong vòng 45 ngày sau khi thỏa thuận được phê duyệt, ông buộc phải từ chức Chủ tịch Công ty xe điện Tesla.

Tỷ phú 47 tuổi bị cấm tái ứng cử chủ tịch công ty trong vòng 3 năm.Công ty cũng chấp nhận chỉ định thêm 2 giám đốc độc lập và thiết lập một ủy ban giám sát các hoạt động truyền thông liên lạc của Elon Musk.

Theo CNBC, SEC đã đưa ra đề nghị dàn xếp pháp lý trước khi khởi kiện nhưng bất thành. Theo thỏa thuận ban đầu, Musk sẽ phải trả một khoản tiền phạt và rời ghế chủ tịch trong vòng 2 năm. Tỷ phú công nghệ từ chối dàn xếp vì muốn được "sống thật với chính mình".

Nhiều ý kiến cho rằng việc SEC cho tỷ phú công nghệ tiếp tục giữ ghế CEO nhưng rời ghế Chủ tịch Tesla là một động thái bất thường. "Vị trí CEO chắc chắn sẽ tham gia vào công việc hằng ngày của công ty nhiều hơn là ghế chủ tịch", Jay Dubow, cựu quan chức tại bộ phận hành pháp của SEC, nhận định.

Ông Dubow đoán rằng SEC lo ngại viễn cảnh Elon Musk bị ép rời ghế CEO của Tesla sẽ gây tổn hại quá lớn đối với giá cổ phiếu công ty này và các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Mỹ.

Bởi, Elon Musk là một trong những doanh nhân quyền lực nhất thế giới, với nhiều ý tưởng, dự án đi trước thời đại bằng những sản phẩm đột phá. Từ nhỏ, ông đã có niềm đam mê đặc biệt với năng lượng mặt trời và trí tuệ nhân tạo. Thiên tài công nghệ này từng hứa sẽ tạo ra con tàu du hành siêu tốc bằng nam châm, chạy trong một đường ống mà ông thiết kế, dẫn thẳng lên sao Hỏa.

Ưu điểm của tỷ phú Elon Musk là có một sức làm việc phi thường. Khi sáng lập Zip2, ông làm việc quên ngày đêm, ngủ ở văn phòng. Một câu hỏi lớn hiện nay là liệu những cổ đông có tiếp tục sát cánh bên CEO Tesla lắm tài nhiều tật hay không.

Không chỉ là “sảy miệng”

Vụ việc với SEC chỉ là một vụ bê bối bên cạnh hàng loạt rắc rối khác như việc ông hút cần sa trong một buổi phát hình trực tuyến qua webcast, uống rượu whisky công khai. Không chỉ một lần “sảy miệng”, trước đó, trong một sự kiện được cả thế giới quan tâm ở Thái Lan, nhiều cổ đông của Tesla cho rằng Elon Musk thiếu chín chắn khi gọi nhà thám hiểm hang động người Anh tham gia giải cứu đội bóng Thái là "gã ái nhi", buộc tỷ phú này phải xin lỗi. Ngày 18-7, tỷ phú công nghệ Elon Musk đã chính thức xin lỗi thợ lặn người Anh Vernon Unsworth vì gọi ông là "gã ái nhi" trên Twitter.

Trong một dòng tweet khác, Musk thừa nhận mình đã quá lời trong lúc giận dữ, cho rằng thợ lặn người Anh đã nói nhiều điều sai sự thật và xúc phạm ý tưởng của mình. Tỷ phú người Mỹ cho biết tàu ngầm mini mà ông cho chế tạo là "một nghĩa cử của lòng nhân ái và được thực hiện theo các chỉ dẫn của đội trưởng nhóm thợ lặn" tại Tham Luang. Unsworth là một trong số 7 thợ lặn người Anh tham gia giải cứu 13 thầy trò đội bóng "Lợn Rừng" khỏi hang Tham Luang, Thái Lan đầu tháng 7.

Musk công kích và miệt thị Unsworth trên Twitter. James Anderson, thành viên ban lãnh đạo tại Ballie Gifford, công ty nắm số cổ phần nhiều thứ 4 của Tesla, cho biết các nhà đầu tư "vô cùng bực tức" khi những bước tiến của công ty bị đánh giá thấp chỉ vì bê bối truyền thông của Musk.

Gần đây nhất, tháng 8-2018, sau khi nhục mạ người thợ lặn giải cứu đội bóng Thái Lan trên Twitter, Elon Musk lại lên tiếng gọi phóng viên Buzzfeed News là "thằng khốn". Đầu tháng 9-2018, trong một chương trình podcast với Joe Rogan, hình ảnh một Iron Man đời thực phì phèo điếu cần và nhắm rượu whisky lan truyền với tốc độ chóng mặt trên Internet.

"Là một nhân viên Tesla, tôi cảm thấy xấu hổ cho những hành động của CEO chúng tôi", một nhân viên giấu tên chia sẻ với Guardian.

Bên cạnh bê bối hút cần sa và những phát ngôn gây tranh cãi trên Twitter, ông đã 3 lần kết hôn - trong đó 2 lần với cùng một người phụ nữ. Vợ đầu của ông là Justine Wilson, một nhà văn. Năm 2010, ông cưới Talulah Riley. Sau 2 năm chung sống, cả hai chia tay. Tuy nhiên, chỉ 1 năm sau đó, họ tái hôn.

Năm 2014, Elon có ý định ly hôn nhưng đã kịp nghĩ lại. 2 năm sau, tới lượt Riley quyết định đâm đơn. Và lần này họ chính thức đường ai nấy đi. Musk sau đó được cho là có hẹn hò với Amber Heard và Cameron Diaz. Rober Downey Jr đã lấy Musk làm cảm hứng để diễn tròn vai Tony Stark trong loạt siêu phẩm điện ảnh “Iron Man”.

Jing Zhao, một cổ đông khác của Tesla, cho rằng Musk đã hành xử thiếu chuyên nghiệp trong vụ việc. "Ông ấy nên tập trung nhiều hơn cho ông việc của mình", Zhao cho biết. Ông cũng cho rằng Musk đáng lẽ không cần bay đến Thái Lan và cố trực tiếp giải quyết các thách thức trong chiến dịch giải cứu 13 thầy trò đội bóng "Lợn Rừng" ở hang Tham Luang.

Một bữa tiệc tai tiếng mà Elon Musk tham gia. Ảnh: Vanity Fair.

"Các chiến dịch giải cứu nhân đạo là những công việc cần sự chuyên nghiệp. Ngay từ giữa năm 2017, Jing Zhao từng đề xuất Tesla chấm dứt mô hình Musk vừa giữ ghế chủ tịch hội đồng quản trị, vừa là CEO của công ty. Ông cho rằng Tesla cần một giám đốc độc lập hơn. Trả lời Guardian, Zhao nói rắc rối truyền thông lần hiện nay cho thấy Musk "vẫn chưa đủ chín chắn" và đề xuất của ông vào năm 2017 là hợp lý.

Bình thường trong sự bất thường

Elon Musk sinh ra ở Pretoria, Nam Phi. Thời trẻ, ông chịu ảnh hưởng nặng nề của các tiểu thuyết khoa học viễn tưởng và điện tử - một nền tảng tốt cho những phát kiến sau này của ông. 17 tuổi, Musk đến Canada theo học ngành vật lý và kinh tế. Đến năm 1992, ông đến Mỹ để tiếp tục việc học hành. Tuy nhiên, chỉ sau 2 ngày theo học chương trình tiến sĩ, Musk quyết định bỏ dở và bắt đầu hoạt động khởi nghiệp của mình.

Khởi đầu sự nghiệp trong thập niên 1990, Musk và em trai lập một công ty điện toán sản xuất các phần mềm và trò chơi điện tử. Tới năm 1999, Musk bán công ty cũ và thành lập X.com sau này trở thành PayPal, chuyên việc thanh toán tài chính cho các công ty và người tiêu thụ.

Năm 2003, Musk hợp tác với hai người bạn lập ra Tesla Inc. phát triển và sản xuất loại xe hơi chạy hoàn toàn bằng điện. Trong ngành công nghiệp ôtô, xe điện đã được các hãng sản xuất nghiên cứu từ lâu, tuy nhiên thành tựu đạt được chưa nhiều. Để thành công như hôm nay, Musk giúp khách hàng vượt qua tất cả những rào cản mà xe điện mắc phải. Tesla đã xây dựng được 3.574 trạm siêu tăng áp trên toàn cầu và con số này sẽ tiếp tục tăng lên thành hàng chục nghìn trạm trong vài năm tới.

Cho tới năm 2016, Musk có 28,9 triệu cổ phiếu, khoảng 22% của Tesla Inc. và là cổ đông có sức mạnh nhất trong các cuộc bỏ phiếu của hội đồng quản trị. Với chức vụ Tổng giám đốc điều hành, lương mỗi năm của Musk chỉ có 100 USD tượng trưng, nhưng thu nhập chính là từ chứng khoán và tiền thưởng về các thành tựu của công ty. Ông được tạp chí Forbes xếp hạng là tỷ phú đứng thứ 21 năm 2016, với tài sản 13,4 tỷ USD.

Nhà máy Fremont rộng hơn 492.000 mét vuông, nơi Tesla sản xuất mọi xe hơi điện của hãng, là một trong những nhà máy tự động hóa tiên tiến nhất thế giới, với khoảng 10.000 công nhân. Đối với Musk, Tesla là vương quốc riêng của ông, nơi ranh giới giữa nhà và công việc bị xóa nhòa.

Năm 2002, eBay sát nhập PayPal với giá 1,5 tỷ USD thanh toán bằng cổ phiếu và tiền mặt. Musk có được một phần số tiền ấy, thành lập công ty công nghệ hàng không không gian Space Exploration Technologies, gọi tắt là SpaceX, nghiên cứu và sản xuất các loại tên lửa kiểu mới.

Năm 2006, SpaceX ký hợp đồng với Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) để phát triển các tên lửa đẩy SpaceX Falcon và phi thuyền Dragon chở hàng tiếp liệu lên trạm không gian quốc tế thay thế nhiệm vụ cho các phi thuyền con thoi ngưng hoạt động từ 2011.

SpaceX Falcon 1 là tên lửa đầu tiên do một hãng tư nhân sản xuất phóng thành công một vệ tinh nhân tạo lên quỹ đạo trái đất năm 2008. Năm 2015 tên lửa SpaceX Falcon 10 thành công trong việc từ từ hạ xuống trở lại giàn phóng, đáp ứng cho ước vọng lâu nay về một loại tên lửa có thể dùng lại nhiều lần để giảm chi phí sản xuất.

Elon Musk còn tham vọng đưa người lên sao Hỏa vào năm 2025 và đặt kế hoạch định cư trên hành tinh đỏ này. Điều đáng nói là chương trình Apollo chinh phục mặt trăng của NASA ngốn hết 25,4 tỷ USD năm 1973, tương đương 140 tỷ USD theo tỷ giá năm 2016, nhưng Musk tin rằng chuyến đi tới sao Hỏa của ông chỉ tốn 200.000 USD/người.

Không chỉ hướng ra ngoài vũ trụ, Musk còn có nhiều sáng kiến phát minh ứng dụng cho đời sống bình thường trên trái đất. Ông đề ra dự án SolarCity, thành phố có khả năng cung cấp năng lượng lấy từ ánh sáng mặt trời hơn tất cả mọi nguồn năng lượng mặt trời nào khác từ trước đến nay ở Mỹ.

Tesla Inc, bây giờ cũng sản xuất các loại ngói lợp nhà bằng sợi thủy tinh. Trông bên ngoài hoàn toàn giống như ngói bình thường nhưng đó chính là những đơn vị thu năng lượng mặt trời, thay thế các tấm bảng kiểu cũ hiện nay được gắn trên một số mái nhà.

Một trong số nhiều dự án khác rất được chú ý là Hyperloop, phương tiện hoàn toàn mới lạ để chuyển vận hàng hóa và người trong đường ống gần như chân không, với vận tốc 800 dặm một giờ, nghĩa là ngang hay hơn vận tốc máy bay thương mại hiện nay.

Sức ảnh hưởng của Musk với làng công nghệ thế giới là rất lớn. Từng có lúc, ông được ví như người ngoài hành tinh, bởi tài năng đã vượt qua giới hạn của một người thường. Để có thể lí giải cho sự thành công của Musk, nhiều người chỉ ra rằng ông đã làm việc như một cỗ máy với 85 giờ/tuần, đồng thời luôn có tầm nhìn xa về tương lai và kiên cường trong công việc.

Khác với những doanh nhân thành đạt, Elon Musk mong muốn thay đổi cả thế giới bằng những phát minh cấp tiến. Người ta ví von Elon Musk là thiên tài dám suy nghĩ trước cả thế giới và chấp nhận đánh đổi mọi thứ để theo đuổi giấc mơ của mình.