Sinh viên y khoa sẽ không còn phải học môn giải phẫu cơ thể trên xác chết

Thứ Hai, 21/07/2014, 16:35

Nếu như trước đây và ngay cả hiện tại, sinh viên y khoa ở khắp nơi trên thế giới khi học môn giải phẫu cơ thể người thì đều phải học trực tiếp trên xác chết. Việc này có ưu điểm là họ tận tay sờ thấy, nhìn thấy những bộ phận liên quan đến bài học.

Tuy nhiên, nhược điểm của việc học trên xác chết là do quá trình bảo quản bằng hóa chất nên nhiều mô, cơ, tạng, mạch máu, thần kinh…, không còn nguyên hình dáng và màu sắc ban đầu, nhất là với những xác đã lưu giữ trên 2 năm. Chưa kể sau nhiều lần giải phẫu, một số bộ phận bị rách, nát hoặc biến dạng khiến những người học sau khó hình dung cụ thể. Còn nếu học trên mô hình bằng chất dẻo tổng hợp thì nhiều mô hình không thể hiện đầy đủ những chi tiết thật, nhất là những chi tiết quá nhỏ bé.

Nhưng bây giờ, với một bộ đĩa VCD chứa chương trình Anatomedia do Giáo sư Norman Eizenberg, Đại học Monash cùng các chuyên gia tại Đại học Melbourne, Australia thiết kế, sinh viên chỉ cần click chuột máy tính vào bất cứ bộ phận nào trên cơ thể người mà họ cần tìm hiểu rồi mổ xẻ, bóc tách với một lưỡi dao "ảo". Bằng hiệu ứng hình ảnh 3 chiều (3D),  sinh viên có thể nhìn thấy từng chi tiết nhỏ nhất của từng bộ phận với những giải thích kèm theo.

Để phát triển và hoàn thành chương trình Anatomedia, Giáo sư Norman Eizenberg cùng các chuyên gia tại Đại học Melbourne và Đại học Monash, Australia đã phải bỏ ra 20 năm miệt mài làm việc. Đầu tiên, họ ghi lại hình ảnh tổng thể của các xác nam, nữ, cả người lớn lẫn trẻ con với nhiều tư thế khác nhau như ngửa, sấp, nghiêng… Sau đó, họ bóc tách từng phần một, từ đầu đến chân, từ ngoài vào trong và tất cả đều được ghi hình. Tổng cộng có khoảng 3 triệu video clip đã được ghi lại. Tiếp theo, các chuyên gia đồ họa vi tính xử lý những clip này thành một phần mềm 3D hoàn chỉnh.

Tim Branch, sinh viên năm thứ nhất khoa Y, Đại học Monash cho biết: "Tại trường chúng tôi, trung bình có 80 sinh viên thực tập trên một xác chết. Trước đây, nếu học về cấu tạo hộp sọ, chúng tôi phải rạch da đầu xác chết rồi bóc nó ra để quan sát. Bây giờ, với chương trình Anatomedia, tôi chỉ cần đưa lưỡi dao "ảo", vào phần đầu xác chết trên màn hình máy tính rồi kéo một đường là coi như đã rạch xong. Sau đó, vẫn bằng những công cụ "ảo" tôi bóc lớp da để nhìn vào hộp sọ. Chưa kể nếu muốn mở hộp sọ, tôi vẫn có thể thao tác rất dễ dàng thay vì phải dùng cưa nếu học trên xác thật".

Theo cấu trúc, chương trình Anatomedia được sắp xếp trong 9 đĩa VCD, sử dụng được trên tất cả các hệ điều hành của máy tính, gồm các đĩa như giải phẫu tổng quát, giải phẫu vùng lưng, bụng, ngực, vai, khung chậu, đầu mặt cổ… với các tính năng mổ xẻ chi tiết, tìm hiểu và so sánh, các khái niệm mới trong giải phẫu và ứng dụng lâm sàng, xây dựng bản đồ khu vực mổ xẻ, các câu hỏi đánh giá phương pháp tiếp cận, tốc độ và kết quả học tập. Giáo sư Eizenberg cho biết, một sinh viên có thể phải mất nhiều giờ đồng hồ để bóc tách lớp mỡ và lớp cơ của một xác chết để nhìn thấy bộ phận cần học.

Nhưng với đĩa VCD Anatomedia, quá trình này chỉ còn là vài cú nhắp chuột: "Và mặc dù người học không có được cảm giác "thật" như khi trực tiếp mổ trên tử thi, nhưng mỗi hình ảnh trên Anatomedia có giá trị như một tuần học về giải phẫu".

Theo Tiến sĩ Cromwell, Đại học Y khoa Hoàng gia Anh: "Không chỉ các sinh viên y khoa, mà những người làm công tác tư vấn y tế cũng có thể sử dụng chương trình Anatomedia để giải thích cho bệnh nhân hiểu rõ về bộ phận nào trong cơ thể họ đang mắc bệnh, và họ sẽ được mổ để chữa trị như thế nào".

Trước khi Anatomedia ra đời ngành y cũng đã có khá nhiều những phần mềm về giải phẫu cơ thể nhưng hầu hết đều là hình ảnh tĩnh, sinh viên chỉ có thể xem chứ không thể thao tác, xử lý bởi lẽ chúng được thiết kế nhằm phục vụ cho một môn thi về một bộ phận nào đó.

O'Brien, sinh viên năm 4, khoa Y, Đại học Melbourne cho biết: "Mặc dù tôi sẽ chọn chuyên khoa Nội, không mổ xẻ nhưng Anatomedia đã cho tôi cái nhìn cụ thể, tỉ mỉ về nội tạng người. Với các ứng dụng của nó, tôi có thể lật lá gan lên, quan sát từng thùy gan, từng mạch máu lớn cũng như túi mật, ống mật…".

Suzane, cũng là sinh viên năm 4 cho biết thêm: "Không chỉ mổ hở, Anatomedia còn cung cấp cho chúng tôi những kiến thức và cơ hội thực tập mổ nội soi, điều mà trong lâm sàng chúng tôi chưa được phép làm. Chưa kể Anatomedia còn mô tả bằng hình ảnh 3D một đứa trẻ con phát triển thành người lớn mà trong đó, một số bộ phận thay đổi ra sao, chẳng hạn như lỗ thoát vị tự đóng như thế nào. Những điều này nếu trong thực tế, tôi phải mổ ít nhất 4 xác thì mới biết rõ được".

Ana Marusic, giảng viên Đại học Y khoa Zagreb, Croatia đánh giá về chương trình này như sau: "Bạn có thể phải lo lắng về môn giải phẫu học với hàng nghìn từ ngữ Latinh trong bối cảnh cơ thể con người và thực hành lâm sàng. Nhưng khi tôi nhận được bộ đĩa Anatomedia, tôi đã nhanh chóng kết luận rằng Anatomedia sẽ tạo ra một cuộc cách mạng đối với sinh viên của tôi…".

Chương trình Anato -media còn có một câu chuyện thú vị khác: Mùa hè năm 2012, sau khi thi tốt nghiệp, Mark Dickinson, sinh viên y khoa năm thứ 6 cùng nhóm bạn đi du lịch đến một ngôi làng nhỏ ở đảo Bougainville thuộc Papua New Guinea. Tại đây, Mark phát hiện một đứa bé bị viêm ruột thừa cấp mà nếu chuyển nó đến Bệnh viện Kiela nằm ở phía đông hòn đảo thì có thể tính mạng đứa trẻ sẽ nguy hiểm vì viêm phúc mạc do ruột thừa vỡ mủ. Nhận thấy bệnh xá địa phương có thiết bị gây tê, gây mê và dụng cụ phẫu thuật nhưng không có bác sĩ, Mark đã đề nghị với người y sĩ phụ trách bệnh xá cùng thân nhân đứa bé là cho anh được mổ để cứu sống đứa bé.

Mark kể: "Bằng kinh nghiệm học được qua bộ đĩa Anatomedia, tôi cùng người y sĩ phụ mổ đã thực hiện ca phẫu thuật thành công, và tôi đã ở lại để theo dõi cho đến khi nó bình phục hoàn toàn".

Sau khi chương trình Anatomedia phát hành và đưa vào ứng dụng, bên cạnh những giải thưởng như "Chương trình giảng dạy và học tập tốt nhất bậc đại học" do Hiệp hội Các nhà xuất bản Australia trao tặng, "Tài nguyên học tập tốt nhất" do Hiệp hội Giáo dục môi trường Australia (AAEE) trao tặng, giải ASCILITE (Máy tính cho giáo dục Đại học Australia) cho "Dự án đĩa CD hay nhất", "Giải thưởng đa phương tiện tốt nhất" do Hiệp hội Truyền thông các giáo viên Australia, tặng, "Giải thưởng đa phương tiện xuất sắc nhất" do Hiệp hội Y khoa Anh tặng, nó còn nhận được phản hồi tích cực của giới sinh viên ngành y.

Hầu hết đều cho rằng Anatomedia cho phép họ tận dụng tối đa thời gian học tập và cung cấp kiến thức chuyên sâu của những bộ phận có ý nghĩa về mặt lâm sàng.

Tuy nhiên, Anatomedia vẫn chưa dừng lại ở đó. Theo Tiến sĩ Robert Rice, cựu cố vấn của Cơ quan Hàng không, Không gian Mỹ (NASA), dựa trên nền tảng dữ liệu của Anatomedia, ông đang cùng giám đốc một công ty Mỹ chuyên về công nghệ mô phỏng, tạo ra một con người ảo 3D mà khi mổ xẻ, sinh viên được trang bị bộ cảm ứng đa điểm, sẽ có những cảm giác y như mổ trên người thật: "Bạn sẽ nhận thấy độ dày của da, độ săn chắc của cơ bắp, độ cứng của xương mỗi khi lưỡi dao chạm vào. Khi cây kẹp bóc tách đi qua lớp mỡ, bạn sẽ thấy sự lầy nhầy của mỡ cũng như những rung động của một mạch máu lớn…".

Vẫn theo Tiến sĩ Rice, một dự án như vậy sẽ có chi phí khoảng 15 triệu USD nhưng khi hoàn thành, nó sẽ tiết kiệm một khoản rất lớn cho các trường đại học y khoa vì như ở Mỹ chẳng hạn, để duy trì một phòng chứa 40 xác cho sinh viên thực tập, mỗi năm sẽ phải tốn 4 triệu USD.

Hiện tại, Anatomedia đã được sinh viên ngành y ở nhiều quốc gia trên thế giới như Australia, Mỹ, Pháp, Anh, Đức, Croatia, Nhật Bản, Hàn Quốc… đưa vào học tập. Tại Việt Nam, một số sinh viên Đại học Y Dược TP HCM cũng đã bắt đầu sử dụng chương trình này bằng cách đăng ký với Đại học Melbourne, Australia để được quyền truy cập. Theo các sinh viên, thủ tục đăng ký khá dễ dàng nhưng người sử dụng phải giỏi tiếng Anh vì nếu không, sẽ khó tiếp thu

Hòa Cao (tổng hợp)
.
.