Thụy Điển: Tiến tới tương lai kinh tế không tiền mặt
Bjorn Ulvaeus, cựu thành viên ban nhạc Abba lừng danh một thời của Thụy Điển cho biết: "Tại Nhà Bảo tàng Abba của chúng tôi không sử dụng tiền mặt vì loại giao dịch này đang chết dần". Bjorn Ulvaeus hiện sử dụng di sản của nhóm để lập nên đế chế kinh doanh, trong đó có Nhà Bảo tàng Abba.
Nhưng không phải ai cũng phấn khởi trước tương lai không sử dụng tiền mặt. Các chuyên gia an ninh cảnh báo: việc thanh toán điện tử trong tương lai của Thụy Điển sẽ không tránh khỏi mối đe dọa quyền riêng tư bị xâm phạm cũng như nguy cơ tiềm ẩn đang tăng từ tội phạm Internet.
Năm 2014, con số những vụ lừa đảo điện tử tăng đến 140.000 - tức gấp đôi số vụ cách đây 1 thập niên, theo Bộ Tư pháp Thụy Điển. Một bộ phận giới trẻ sử dụng ứng dụng di động để thanh toán mọi thứ hay ghi nợ qua smartphone có nguy cơ lâm vào cảnh nợ nần không trả nổi!
Bjorn Eriksson, cựu Giám đốc cảnh sát quốc gia Thụy Điển và cựu Chủ tịch Cơ quan Cảnh sát hình sự quốc tế Interpol, nhận định: "Có lẽ đây là sự thức thời. Song có rất nhiều nguy cơ xảy đến khi mà xã hội bắt đầu tiến tới hình thức thanh toán hoàn toàn bằng điện tử".
Tuy nhiên những người ủng hộ xã hội không tiền mặt như Bjorn Ulvaeus lại nghĩ khác. Ulvaeus đã chuyển sang dùng thẻ và thanh toán điện tử sau khi căn hộ của ông ở Stockholm bị bọn trộm bẻ khóa 2 lần cách đây vài năm. Ông lập luận: "Điều đó khiến tôi suy nghĩ: Chuyện gì sẽ xảy ra khi mà xã hội không còn sử dụng tiền mặt, và bọn trộm cắp không bán được những gì mà chúng cuỗm được?".
 |
| Bjorn Eriksson. |
Hiện nay, tiền giấy và tiền kim loại chỉ chiếm 2% trong nền kinh tế Thụy Điển, so với 7,7% ở Mỹ và 10% trong khu vực đồng euro. Năm 2015, chỉ khoảng 20% số vụ thanh toán ở Thụy Điển sử dụng tiền mặt, so với trung bình 75% tại phần còn lại của thế giới - theo số liệu từ Tập đoàn nghiên cứu thị trường Euromonitor International đặt trụ sở tại thủ đô London nước Anh.
Tiền mặt không còn được sử dụng hay những khoản tiền gửi bằng tiền mặt cũng không được chấp nhận tại hơn một nửa số chi nhánh các ngân hàng lớn nhất ở Thụy Điển - bao gồm SEB, Swedbank, Nordea Bank v.v…
Người ta lập luận rằng những vụ cướp ngân hàng giảm mạnh khi tiền mặt không còn lưu thông. Năm 2014, những vụ cướp ngân hàng ở Thụy Điển lấy đi 3,6 tỉ krona, so với 8,7 tỉ krona năm 2010 - theo số liệu Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đặt trụ sở tại thành phố Basel, Thụy Sĩ. Hàng trăm chiếc máy ATM cũng được dỡ bỏ, nhất là tại những vùng nông thôn.
Bjorn Eriksson - hiện lãnh đạo Hiệp hội Các công ty An ninh Tư nhân Thụy Điển (ASPSC), nhóm vận động hành lang cho các công ty cung cấp an ninh trong giao dịch tiền mặt - cho rằng, hệ thống ngân hàng và công ty phát hành thẻ tín dụng đang muốn hướng tới thanh toán điện tử cũng như thẻ để quản lý thuế một cách hiệu quả hơn. Bởi vì giao dịch điện tử tránh được những nguy cơ truyền thống -thường thấy tại nhiều quốc gia như Hy Lạp và Italia, những nơi còn sử dụng chủ yếu là tiền mặt, trốn thuế còn là vấn đề đau đầu cho chính quyền.
Tuy nhiên, Leif Trogen, quan chức Hiệp hội Các ngân hàng Thụy Điển (SBA), thừa nhận chắc chắn rằng tiền mặt sẽ không chết hẳn một cách dễ dàng như thế. Riksbank, ngân hàng trung ương Thụy Điển dự đoán tiền mặt sẽ còn lưu thông trong xã hội trong 20 năm nữa. Mới đây, Riksbank đã cho phát hành tiền kim loại và tiền giấy thiết kế mới.
 |
| Nhà Bảo tàng Abba "không sử dụng tiền mặt". |
Thói quen sử dụng tiền mặt có lẽ sẽ dần biến mất hoàn toàn khi số lượng người tiêu dùng ngày một tăng nhanh. Tại Đại học Gothenburg, các sinh viên cho biết họ ưu tiên sử dụng thẻ và thanh toán điện tử. Hannah Ek, nữ sinh viên 23 tuổi, phát biểu: "Không ai còn sử dụng tiền mặt. Tôi nghĩ thế hệ chúng tôi có thể sống mà không cần đến tiền mặt".
Song Hannah Ek cũng thừa nhận mặt trái của vấn đề là người ta sẽ tiêu xài thoải mái mà không hề suy tính: "Tôi sẽ tiêu xài nhiều hơn. Nhưng nếu cầm trong tay tờ tiền giấy 500 krona (tương đương 58USD), tôi sẽ phải suy nghĩ 2 lần trước khi sử dụng hết".
Wikberg người bán báo cho tổ chức từ thiện Situation Stockholm và bắt đầu chuyển sang sử dụng thiết bị đọc thẻ di động trong thanh toán vì không ai còn dùng tiền mặt nữa. Ông chấp nhận trả tiền qua thẻ Visa, MasterCard và American Express. Thậm chí, khách mua báo cũng có thể trả tiền bằng tin nhắn SMS! Doanh thu của Wikberg đã tăng 30% từ khi ông sử dụng thiết bị đọc thẻ cách đây 2 năm.
Linh mục Soren Eskilsson cho biết tại nhà thờ Filadelfia Stockholm, chỉ một số ít giáo dân còn mang theo tiền mặt. Giáo dân đang sử dụng ứng dụng di động Swish - hệ thống chi trả do các ngân hàng lớn nhất Thụy Điển tạo lập và nhanh chóng trở thành đối thủ cạnh tranh của các loại thẻ nhựa. Eskilsson tỏ vẻ lạc quan: "Hiện nay, giáo dân ủng hộ tiền cho nhà thờ ngày càng nhiều hơn bởi vì tiền được chuyển qua hình thức điện tử nên dễ dàng hơn nhiều".
Bất chấp sự thuận tiện của hình thức thanh toán điện tử, vẫn còn một số người nhìn nhận mặt hạn chế của xã hội không tiền mặt. Như Jacob de Geer, người sáng lập công ty thanh toán di động iZettle đặt trụ sở tại Stockholm, nhận định: "Thụy Điển luôn là quốc gia đi trước trong ứng dụng công nghệ hiện đại. Nhưng, bọn tội phạm có thể ngấm ngầm theo dõi những gì bạn đang làm nếu thanh toán mọi thứ chỉ bằng điện tử".
