Tiêm Botox để xóa nếp nhăn: Coi chừng mang họa!

Đánh lừa thời gian

Quyên, là trưởng phòng quan hệ đối ngoại của một công ty chuyên về tổ chức sự kiện tại TP HCM. Và mặc dù mới 29 tuổi nhưng trên mặt cô đã xuất hiện vài nếp nhăn quanh trán, nhất là giữa hai lông mày khiến nhiều người nói cô rất "dữ tướng". Ý thức rằng mình là "bộ mặt" của công ty nên sau khi tìm hiểu nhiều nơi, nhiều nguồn, cô đến một thẩm mỹ viện ở quận 10, TP HCM.

Tại đây, bác sĩ đã tư vấn cho cô là nên sử dụng phương pháp tiêm Botox để xóa vết nhăn. Quyên kể: "Theo bác sĩ Nguyễn, việc tiêm chỉ kéo dài từ 10 đến 15 phút. Sau 2 hoặc 3 ngày sẽ có kết quả. Vết nhăn sẽ biến mất trong khoảng từ 4 đến 6 tháng tùy theo cơ địa từng người. Thậm chí có người kéo dài tới 8 tháng". Vẫn theo lời Quyên, giá của một lần tiêm như thế là 8 triệu đồng và không có hại gì cả!

Quả đúng như lời bác sĩ Nguyễn nói, chỉ 3 ngày sau khi tiêm Botox, các vết nhăn trên mặt Quyên biến mất hoàn toàn. Chị Bình, kế toán trưởng, 42 tuổi, sau khi nghe Quyên kể lại, cũng đã tìm đến một thẩm mỹ viện với lời quảng cáo: "Chuyên gia hàng đầu xóa nếp nhăn". Y như chiếc đũa thần của bà tiên trong chuyện cổ tích, mới chiều thứ sáu, cán bộ, nhân viên công ty còn thấy những vết rạn chân chim ở hai bên đuôi mắt, nếp nhăn ở khóe miệng, hai bên cánh mũi, giữa hai lông mày... thì đến sáng thứ hai, khuôn mặt của chị kế toán trưởng đã căng mọng, bóng láng, nhìn trẻ ra gần chục tuổi.

Theo lời chị, dù tiêm Botox có đắt thật đấy nhưng bù lại, không phải đụng đến dao kéo, kết quả lại nhìn thấy ngay sau khi tiêm: "Mai mốt thuốc hết tác dụng thì mình lại đi… tiêm nữa! Bác sĩ nói thuốc này có thể tiêm hoài được mà".

Được đưa vào Việt Nam khoảng 6 năm trở lại đây, Botox nhanh chóng tạo thành cơn sốt trong phong trào làm đẹp, đánh lừa thời gian, đánh lừa tuổi già. Thoạt đầu, một số ca sĩ, người mẫu, diễn viên điện ảnh tiêm Botox để "giữ mãi nét thanh xuân". Và không chỉ xóa vết nhăn, có người còn tiêm Botox để làm đầy cặp má hóp, cái cằm lẹm, hoặc làm cho hai góc hàm trước đây vốn bạnh ra, nhìn như... con rắn hổ mang trở nên thon gọn hơn. Dần dà, các thẩm mỹ viện bằng các chiêu thức quảng cáo, đã khiến những người có tiền - cả đàn ông lẫn đàn bà - phần lớn đã có tuổi cũng tìm đến với niềm tin Botox là một loại thần dược, cải lão hoàn đồng dù họ biết rằng nó chỉ "cải" được một thời gian.

Ông Lâm, chủ một cửa hàng buôn bán xe gắn máy trên đường Cách Mạng Tháng Tám, nói: "Mới 40 tuổi mà mặt tôi đã đầy các nếp nhăn. Bác sĩ nói do hút thuốc lá nhiều quá nên chất collagen bị phá hủy. Thấy các thẩm mỹ viện quảng cáo tiêm Botox, tôi đi thử. Thoạt đầu, tôi chỉ dám thử xóa các nếp nhăn trên trán. Thấy hiệu quả, tôi chơi luôn cả mặt". Bây giờ, ông trẻ ra đến nỗi có người quen khi vào cửa hàng, đã nói: "Chú cho tôi gặp anh Lâm" vì họ tưởng ông là em ruột của… ông Lâm! Tới chừng biết ông chính là Lâm, mắt họ tròn xoe, kinh ngạc.

Ông Lâm nói tiếp: "Tiêm thì khá đau, tiêm xong có vài vết bầm nhưng mấy ngày sau sẽ hết". Tôi hỏi hiện tại mặt ông có cảm giác gì khác thường không? Ông đáp: "Thấy nó hơi căng căng. Lúc đầu cũng khó chịu, nhất là hai bên má. Riết rồi cũng quen…".

Tiêm Botox tại một thẩm mỹ viện.

Kim Yến, nhân viên bán hàng tại Trung tâm thương mại Vincom tiêm Botox để chữa chứng cười hở lợi. Yến nói: "Trước đây, mỗi lần em cười là thấy rõ cả hàng "tiền đạo" lẫn "khung thành", nhìn không được đẹp lắm". Bây giờ, sau khi nhờ "thần dược" Botox tiêm vào vùng môi trên, mỗi lúc Yến cười chỉ thấy hàm răng trắng sáng. Yến nói tiếp: "Mất công một chút là cứ 4 tháng thì em lại phải đi tiêm lại, cũng tốn khá tiền nhưng muốn đẹp thì phải trả giá, đúng không anh!".

Botox là gì?

Là một chất đạm (protein), Botox được Hãng dược phẩm Allergan ở Irvine, bang California, Mỹ, chiết xuất từ một loại vi khuẩn yếm khí có tên Clostridium Botulinum Type A - là loại vi khuẩn thường thấy trong đồ hộp, nhất là thịt hộp, cá hộp, xúc xích, sữa nước, sữa bột quá hạn sử dụng, rất nguy hiểm nếu ăn vào. Thoạt đầu, Botox được dùng để trị chứng căng cơ quá mức, hoặc bệnh bại não, cơn đau nửa đầu và một số bệnh về mắt như co thắt mí mắt.

Đến năm 1986, khi tiêm Botox cho một bệnh nhân lớn tuổi mắc phải chứng co cơ và không thể mở mắt, các bác sĩ phát hiện ra rằng các vết nhăn nằm xung quanh vùng tiêm cũng biến mất. Tiến hành thí nghiệm trên khuôn mặt một cụ bà 60 tuổi, da dẻ nhăn nheo như quả táo Tàu thì kỳ lạ thay, 3 ngày sau khi tiêm, mặt cụ trông như người mới 40. Hiệu quả "trẻ hóa" kéo dài từ 4 đến 6 tháng rồi cuối thời hạn này, các nếp nhăn dần dần xuất hiện trở lại. Để duy trì, Botox lại được tiêm bổ sung. Các công trình nghiên cứu cho thấy nếu tiêm bổ sung đúng thời hạn, đúng vị trí và liều lượng, tác dụng của Botox sẽ kéo dài hơn một vài tháng cho những lần tiêm sau nhưng vào thời điểm ấy, chưa ai nhận ra hậu quả tiềm ẩn của việc tiêm Botox.

Và thế là Botox trở thành phương thuốc thẩm mỹ thần kỳ. Tháng 12/1989, khi nó được Cơ quan Quản lý dược phẩm, thực phẩm Mỹ (FDA) chứng nhận về độ an toàn, đồng thời cho phép lưu hành rộng rãi trên thị trường để chữa các bệnh liên quan đến cơ mặt rồi năm 2002, FDA tiếp tục cho phép ứng dụng Botox trong lĩnh vực thẩm mỹ thì chỉ riêng năm 2003, đã có 1,1 triệu người Mỹ tiêm Botox, trong đó các ngôi sao ca nhạc, điện ảnh lừng danh thế giới như Madonna, Nicole Kidman là "đệ tử trung thành".

Diễn viên điện ảnh Nicole Kidman với khuôn mặt cứng đơ, vô hồn.

Ở châu Âu, từ năm 2002 đến năm 2012, đã có 7,6 triệu lọ Botox được bán ra, riêng nước Anh tiêu thụ mỗi năm 100.000 lọ. Tại Hàn Quốc, năm 2008, các bác sĩ thẩm mỹ đã sử dụng 4 triệu liều Botox. Còn tại Việt Nam, theo nhận định của một bác sĩ - là giám đốc của một trong những thẩm mỹ viện lớn nhất tại TP HCM, thì trong 5 năm gần đây, các thẩm mỹ viện tiêu thụ khoảng 45.000 lọ Botox - mỗi lọ có thể tiêm từ 1 đến 3 lần tùy vào vùng da cần tiêm.

Và mặc dù vẫn có khá nhiều loại thuốc như Dysport chẳng hạn và nhiều phương pháp để xóa vết nhăn, nhưng suốt 2 thập niên, Botox vẫn là lựa chọn hàng đầu của các bác sĩ chuyên khoa thẩm mỹ đầu, mặt, cổ.

Tiến sĩ, bác sĩ Frank Joshep, Khoa Thẩm mỹ chỉnh hình thuộc Bệnh viện John Hopkins, Mỹ, cho biết: "Mỗi nếp nhăn trên mặt có thể do một hoặc nhiều cơ tạo ra nên Botox chỉ hiệu quả khi được tiêm bởi những bác sĩ nắm vững cấu trúc cơ mặt. Nó đáp ứng tốt với những nếp nhăn "động" - là các nếp nhăn xuất hiện rõ khi cười, nhăn nhó hoặc cau mày, nằm ở giữa vùng đầu chân mày, ở trán hay ở đuôi mắt... Nhưng nếu tiêm sai vị trí có thể khiến sụp mí mắt, sụp chân mày, thậm chí rối loạn thị giác. Tiêm quá liều sẽ khiến các cơ mặt bị đơ, trông như hình nộm. Còn đối với các nếp nhăn "tĩnh" - là những nếp nhăn xuất hiện thường trực trên khuôn mặt ngay cả khi không cười, không nhăn nhó hay cau mày thì chỉ có thể điều trị bằng laser, chất làm đầy hoặc phẫu thuật căng da...".

Thế nhưng ở Việt Nam, nhiều người không nhận ra điều này. Theo suy nghĩ của họ, cứ "tiêm vào là hết nhăn". Bác sĩ Sẻ, Giám đốc "Thẩm mỹ viện Bác sĩ Lê Văn Sẻ" trên đường Cách Mạng Tháng Tám, quận 10, TP HCM, cho biết: "Có người đến gặp tôi, đặt vấn đề tiêm Botox để xóa hai rãnh nhăn kéo dài từ cánh mũi xuống khóe miệng. Khi tôi giải thích là không thể làm được và nếu có làm, thì cũng sẽ gây nhiều biến chứng thì họ chê tôi… tay nghề non!".

Chưa kể giống như phong trào tiêm silicon để làm căng da nhiều năm trước, một số gánh thẩm mỹ dạo, làm đẹp rong, nhờ người quen ở nước ngoài mua Botox - mà họ quảng cáo là "hàng xách tay" về tiêm cho người có nhu cầu với giá chỉ 1 triệu đồng cho mỗi lần tiêm.

Bác sĩ Phụng, chủ một thẩm mỹ viện ở quận Tân Bình, nói: "Botox đó là hàng nhái, chủ yếu làm từ Trung Quốc. Tuy nó vẫn được chiết suất từ Clostridium Botulinum nhưng nó hoàn toàn không tinh khiết như sản phẩm của Mỹ, của các nước châu Âu, mà vẫn còn lẫn lộn tạp chất". Hậu quả của việc tiêm loại Botox "đểu" này là: nhẹ thì nhiễm trùng, nặng thì liệt cơ mặt.

Thời hoàng kim của Botox đã hết?

Sau nhiều năm đưa Botox vào áp dụng trong lĩnh vực thẩm mỹ, các bác sĩ nhận ra rằng, về lâu về dài, người tiêm Botox sẽ trở nên miễn dịch với nó bởi lẽ Botox là một phức hợp protein nên khi tiêm vào, hệ thống miễn dịch của một số người sẽ từ chối Botox bằng cách tạo ra kháng thể, kháng lại nó. Yến, nhân viên bán hàng ở Trung tâm Thương mại Vincom, nói: "Tiêm đến lần thứ 3, em có cảm giác như thuốc giảm tác dụng vì khi cười, em thấy hở ra một phần lợi". Đến cuối tháng thứ 4 của lần tiêm thứ 3, thì nụ cười của Yến trở thành "nguyễn y vân" như hồi chưa tiêm Botox. Yến cho biết: "Tốn tổng cộng 12 triệu đồng. Biết vậy em làm phẫu thuật kéo môi cho xong".

Một trong những biến chứng thứ hai của Botox mà các bác sĩ thẩm mỹ gọi là hiện tượng "đông lạnh cơ mặt". Do tác dụng chính của Botox là ngăn chặn luồng xung động thần kinh, làm yếu phần cơ dưới da, dẫn đến cơ bị tê liệt tạm thời khiến vết nhăn biến mất nên khá nhiều người sau khi tiêm Botox thì khuôn mặt trở nên đờ đẫn, vô hồn.

Ông Lâm, chủ cửa hàng mua bán xe gắn máy chẳng hạn. Bây giờ mỗi lần ông cười thì chỉ thấy miệng ông nhếch ra, còn hai bên má không thấy co lên như trước và cả khuôn mặt cũng chẳng hề có sự biểu cảm. Ông kể: "Có lần một khách hàng vào hỏi mua xe, tôi báo giá 39 triệu. Họ nói bớt 2 triệu để họ đăng ký. Tôi cười, ý tôi là giá của hãng sản xuất đã đưa ra nên không thể bớt được". Thế nhưng nụ cười rất đỗi thiện chí của ông - nhưng do Botox phản chủ - đã khiến người khách hiểu lầm, cho rằng ông cười mỉa mai nên họ quay lưng bỏ đi một mạch.

Chị Bình, kế toán trưởng của công ty tổ chức sự kiện thì thê thảm hơn: Sau gần 3 năm tiêm Botox, trên gò má và dưới mí mắt chị xuất hiện những cục u bầm tím, chai cứng do các thớ sợi cơ ở vùng đó mất hẳn chức năng tiếp nhận các xung dẫn truyền thần kinh, dẫn đến mất tính đàn hồi. Chị cười như mếu: "Bác sĩ ở Khoa Thẩm mỹ tạo hình Bệnh viện Trưng Vương sau khi khám xong cho biết, chỉ còn một cách duy nhất là mổ, bóc tách những cục u đó đi vì nếu không, có thể tôi sẽ bị teo cơ do cơ không hoạt động".

Ở nước ngoài, một số ca sĩ, diễn viên điện ảnh cũng là nạn nhân của Botox do tiêm quá nhiều. Madonna - ngôi sao ca nhạc hàng đầu thế giới chẳng hạn, khi lên sân khấu, nhờ kỹ thuật trang điểm nên khán giả khó nhận ra nhưng khi trở lại với cuộc sống đời thường, khuôn mặt Madonna nhìn y như một bức tượng kể cả lúc cô nói chuyện, hoặc cười. Nicole Kidman cũng thế, mặt cô lúc nào cũng đờ đẫn, trán cô sáng bóng một cách bất thường mà nguyên nhân là các cơ vùng mặt bị liệt.

Tiến sĩ Ayham al-Ayoubi, chuyên gia phẫu thuật thẩm mỹ hàng đầu của Bệnh viện thẩm mỹ Harley Street, Anh, nói: "Nếu được sử dụng để làm mềm các đường nhăn trên trán, Botox cho kết quả rất tốt. Nhưng nếu dùng nó để tiêm vào phần dưới của khuôn mặt thì nó sẽ tạo ra "khuôn mặt đông lạnh", chưa kể nó còn có thể gây chết người". Mặc dù nguy cơ này khá hiếm, nhưng các bác sĩ thẩm mỹ đã ghi nhận một số trường hợp sốc phản vệ sau khi tiêm Botox, dẫn đến suy hô hấp rồi tử vong.

Hiện tại, thời hoàng kim của Botox ở châu Âu, Bắc Mỹ coi như đã chấm dứt. Nhiều phụ nữ quay sang các phương pháp chống nhăn khác như tia laser, năng lượng sóng cao tần nhằm kích thích cơ thể sản sinh collagen, elastin và các protein giúp da săn chắc. Nhưng ở nước ta, Botox vẫn được nhiều thẩm mỹ viện quảng cáo về tính năng "thần dược" của nó với những lời lẽ… trên trời!