Trở lại “làng đồng nát bạc tỷ” sau vụ nổ kinh hoàng:

Để không còn những đau thương

Thứ Năm, 11/01/2018, 11:39
Tròn một tuần lễ sau vụ nổ lớn gây nhiều thương vong xảy ra, chúng tôi trở lại thôn Quan Độ (xã Văn Môn, Yên Phong, Bắc Ninh). Cuộc sống của người dân sau những xáo trộn lớn đã dần trở lại bình thường. Song vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ, một khi ý thức của người dân không được nâng cao.

Những ký ức kinh hoàng

Chỉ cách đây một tuần lễ, làng Quan Độ dường như đang trong “thời chiến”. Đi một vòng quanh làng có thể thấy những đầu đạn, mảnh vỏ đạn văng khắp nơi. Trong nhà, ngoài đường người ta dễ dàng bắt gặp những khuôn mặt thất thần, những đôi mắt lo lắng. Người dân hầu hết đều bỏ làm bỏ ăn tụ tập kể cho nhau nghe cái buổi sáng kinh hoàng, khi mà “đạn bay rào rào trên đầu”, xuyên qua mái tôn, đâm thủng kính, vỏ ô tô...

Có người ra sân định đi tập thể dục buổi sáng còn bị mảnh đạn sượt qua trán, suýt chết! Đã có hai cháu bé tử vong, nhiều người bị thương nặng vẫn đang điều trị tại bệnh viện tỉnh và Trung ương.

Còn hôm nay, vẫn trong cơn mưa rét, nhịp sinh hoạt của người dân Quan Độ dường như đã trở lại bình thường. Chợ đã họp lại, những chuyến hàng chở phế liệu tấp nập vào ra. Người dân tiếp tục “xẻ thịt” các loại phế liệu...

Sau vụ nổ kinh hoàng, huyện Yên Phong lập các chốt trực 24/24 giờ tại khu vực xã Văn Môn.

Tại các gia đình bị ảnh hưởng bởi vụ nổ, người dân cũng đang tập kết các loại gạch đá, cột thép, mái tôn... để sửa chữa lại căn nhà. Chị Nguyễn Thị Hồng, nhà cách trung tâm vụ nổ khoảng 30 mét chia sẻ: Đêm hôm ấy, sau những tiếng ầm ầm, hai vợ chồng chị phát hiện trần nhà bằng thạch cao đang rụng nhiều mảng lớn. Vợ chồng chị vội bế con lao ra khỏi nhà. Ngoài sân, mái nhựa, mái tôn che cũng đã bị thổi bay, chỉ còn lại ngổn ngang những mảnh vỡ.

Mấy hôm nay vợ chồng chị đã quay trở lại công việc thường ngày là đi thu mua phế liệu, song vẫn nhờ người thân gọi thợ đến sửa nhà. “Vì tết nhất chỉ còn hơn tháng nữa, phải sửa gấp kẻo không có chỗ mà ăn tết. Mấy tháng trước nhà tôi vừa mới làm lại trần cho đẹp, giờ coi như xôi hỏng bỏng không. Chi phí sửa lại ngôi nhà ít cũng phải hết tầm hơn trăm triệu nữa” - chị Hồng nói, vẻ mặt buồn rầu.

Anh Đặng Đình Tiến cùng vợ là chị Lưu Thị Sen có lẽ còn lâu mới quên được những thời khắc kinh hoàng, đau thương trong buổi sáng ngày 3-1. Tám năm sau lễ cưới, hai anh chị mới có được mụn con gái, thì vụ nổ đã cướp cháu đi mãi mãi. Sau khi đã lo hậu sự cho cháu, anh chị chẳng còn lại gì nữa. Căn nhà hai tầng mà hai vợ chồng gom góp bao năm đã chỉ còn lại một đống gạch vụn. “Mất nhà, mất con, vợ chồng tôi đành về ở tạm nhà bố mẹ. Những ngày tháng tới, tôi chưa biết mình sẽ làm gì” - anh Tiến nói.

Ngoài gia đình anh Tiến, chị Sen, vợ chồng anh Nguyễn Văn Lợi, Nghiêm Thị Thắm cũng phải chịu nỗi đau mất con. Ngoài ra, có ít nhất 4 ngôi nhà bị san phẳng hoàn toàn, hàng trăm ngôi nhà bị ảnh hưởng bởi sức ép, rung chấn.

Trưởng Công an xã Văn Môn: “Nhiều người dân cũng không lường được mối hiểm họa đối với bản thân mình”..

5 tháng 3 vụ cháy, nổ

Theo ông Bùi Đức Thuyên, Trưởng Công an xã Văn Môn sau khi sự việc xảy ra, công an xã đã nhanh chóng thông báo lên cho UBND huyện và Công an huyện Yên Phong. Đồng thời cũng tổ chức lực lượng đưa người bị thương đi cấp cứu, tham gia bảo vệ hiện trường cùng các đơn vị chức năng khác.

Được biết, sau khi xảy ra sự việc, UBND huyện Yên Phong thành lập tổ công tác do Chủ tịch UBND huyện làm tổ trưởng và các ngành có liên quan để tập trung giải quyết hậu quả. Huyện đã tổ chức thành lập tổ công tác để rà soát, đánh giá thiệt hại về tài sản của các hộ.

Những hộ không có nhà ở, trước mắt, huyện và xã tổ chức thuê nhà cho các hộ ở trong thời gian sửa chữa nhà bị hư hại. Huyện cũng chỉ đạo lực lượng công an, quân sự huyện phối hợp cùng các cơ quan chức năng khẩn trương điều tra làm rõ nguyên nhân xảy ra vụ việc.

Cùng tham gia khắc phục hậu quả với chính quyền địa phương còn có Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Bắc Ninh, Lữ đoàn 229 - Bộ Tư lệnh công binh và các đơn vị chức năng cùng đông đảo người dân đã thu gom số đầu đạn vương vãi trải rộng khắp nơi trên địa bàn xã Văn Môn, đặc biệt tại làng Quan Độ.

Cũng theo ông Thuyên, hiện xã Văn Môn có khoảng 3.000 hộ, tổng số dân là hơn 12 ngàn, chưa kể 3.000 lao động tự do từ các địa phương khác đến như Thanh Hóa, Nghệ An, Lạng Sơn... Trong số đó có khoảng 500 hộ dân làm nghề kinh doanh phế liệu, còn lại là các nghề khác như làm mộc, nấu rượu... Tuy là xã nông nghiệp nhưng chỉ còn khoảng 20% người dân theo nghề nông.

Nhiều năm qua, người dân Quan Độ đã giàu lên bằng các nghề “phụ” đó. Tuy nhiên, việc kinh doanh phế liệu đã khiến cho môi trường của xã bị ô nhiễm trầm trọng. “Những ngày sương mù, độ ẩm cao, khói từ những bãi phế liệu được đốt mùi khét lẹt cứ bay là là khắp nơi, ngửi thấy là đau đầu hoa mắt”, ông Thuyên cho biết.

Một tuần sau khi vụ nổ xảy ra, vẫn còn hàng trăm kg đầu đạn được thu nhặt tại hiện trường.

Bên cạnh đó, việc kinh doanh phế liệu (cùng nghề mộc, nấu rượu) luôn thường trực nguy cơ xảy ra cháy nổ rất cao. Trưởng công an xã Văn Môn thống kê, từ tháng 9-2017 tới nay trên địa bàn xã đã xảy ra ít nhất 3 vụ cháy nổ lớn, gây thiệt hại đáng kể. Đầu tiên là vụ cháy tại kho phế liệu rộng khoảng 400m2 của một hộ gia đình ở thôn Phù Xá. Do chập điện mà kho phế liệu đã bị thiêu rụi, thiệt hại lên tới vài tỷ đồng.

Tháng 10-2017, tại thôn Quan Độ cũng đã xảy ra vụ cháy kho nhựa phế liệu lên đến hàng trăm tấn. Dù bãi này để ở ngoài trời, phía thân đê song cũng đã bị cháy, thiệt hại hàng tỷ đồng. Còn hậu quả nghiêm trọng nhất là vụ nổ ngày 3-1-2018 vừa qua.

Khoảng 2 năm trở lại đây Công an xã đã tham mưu cho Ủy ban xã, huyện đưa thôn Quan Độ và Phù Xá vào danh sách địa bàn có nguy cơ cháy nổ cao. Luôn có một tổ công tác “Phản ứng nhanh” thường trực để phòng ngừa nguy cơ cháy nổ. “Tuy nhiên cũng không xuể! Ban công an xã chỉ có 12 đồng chí, tổ liên ngành thường trực cũng chưa đến 10 người, trong khi xã có đến hàng ngàn người dân tham gia kinh doanh ngành nghề này” - ông Thuyên phân trần.

Đại diện Công an xã Văn Môn cũng cho chúng tôi biết, việc kinh doanh phế liệu nói chung và vật liệu nổ nói riêng đem lại lợi nhuận khá lớn. Trong những đầu đạn thường có một khối hợp kim có giá trị kinh tế cao, lên đến 400-500 ngàn đồng/kg. Lợi nhuận quá lớn đã làm mờ mắt một số người dân. Dù biết rằng việc buôn bán vật liệu nổ như các loại đầu đạn, ca-tút... là bị cấm, song một số hộ vẫn cố tình lén lút qua mặt cơ quan chức năng, buôn bán “chui”.

Họ thường mua về rồi để rải rác ở những khu vực vắng người, đồng không mông quạnh. Sau một thời gian, dưới tác động của thời tiết, những vỏ đầu đạn sẽ “tự” tách ra và người dân sẽ thu được lõi kim loại. “Người dân ở đây thi thoảng vẫn nghe thấy những tiếng nổ lép bép từ phía cánh đồng cũng là vì vậy”.

Được biết, ông Nguyễn Văn Tiến (SN 1964, trú tại Quan Độ - chủ của kho phế liệu đã phát nổ) là một trong số những “đại gia” của làng. Người dân ở đây cho biết, ông Tiến có vài căn nhà tại xã Văn Môn, ở dưới Từ Sơn (Bắc Ninh) cũng có một ngôi nhà cao tầng, kiên cố ở mặt đường. Ngoài ra, vợ chồng dâu rể ông mỗi người đều có một chiếc xe ô tô khá đẹp.

Vài chục năm nay ở Văn Môn chỉ có duy nhất ông Tiến thu mua được phế liệu từ công nghiệp quốc phòng. Tài sản của ông ước tính lên tới hàng chục tỷ đồng. Tuy nhiên năm 2006, một người em đồng hao của ông Tiến đã bị tử vong do cưa đầu đạn.

“Nhiều năm nay, công an xã cũng như công an huyện và các ban ngành chức năng liên tục tổ chức tuyên truyền cho người dân trong xã về nguy cơ cháy nổ, cũng như tổ chức cho các hộ dân ký cam kết không kinh doanh vật liệu nổ. Tuy nhiên, vẫn là ở ý thức của bản thân từng hộ dân”.

Để không còn những đau thương

Theo anh Đặng Đình Tiến (nạn nhân của vụ nổ), vợ chồng anh bắt đầu ra ở riêng được hơn 2 năm nay, căn nhà bố mẹ cho nằm sát với căn nhà dùng làm kho chứa hàng phế liệu. Dù ở lâu nhưng anh không thể ngờ hàng xóm đã chuyển đầu đạn về tập kết. Buổi tối trước khi xảy ra vụ nổ, khoảng 12 giờ đêm, anh Tiến có nghe thấy tiếng nổ lạch tạch phát ra trong ngôi nhà sát vách. Nghĩ rằng hàng xóm thức dậy chuẩn bị đi chợ buổi sáng nên anh vẫn yên tâm... ngủ tiếp. Đến 4 giờ 30 phút thì vụ nổ khủng khiếp xảy ra.

“Ngay gia đình ông Son nằm cận kề kho phế liệu cũng cho biết không hề phát hiện người chủ đã vận chuyển những đầu đạn về lúc nào. Những người kề cận như thế mà cũng không phát hiện được nguy cơ chứng tỏ trong nhận thức của người dân cũng không lường được mối hiểm họa đối với bản thân mình” - Trưởng Công an xã khẳng định.

Còn anh Nguyễn Anh Khoa, nhà nằm sát kho phế liệu thứ hai của ông Nguyễn Văn Tiến (cũng là kho phế liệu hàng quốc phòng) giãi bày: Kho hàng này đã tồn tại hơn chục năm nay rồi. Trước đây chủ yếu là nơi tập kết đầu đạn, tên lửa, xác máy bay... Hằng ngày có 5-10 công nhân chuyên tháo kíp và chế đầu đạn thành phế phẩm. Nhà ông Tiến cũng thường chở phế liệu về kho vào ban đêm bằng xe tải. “Họ làm việc rất thành thạo, không gây tiếng nổ hay nguy hiểm cho xung quanh nên rất ít người biết về kho phế liệu này” - anh Khoa nói.

Người dân Quan Độ đang sửa lại nhà bị ảnh hưởng bởi vụ nổ.

Trong một diễn biến khác, ngay sau khi vụ nổ xảy ra, huyện Yên Phong đã quyết định thành lập các chốt trực 24/24 giờ tại khu vực xã Văn Môn để kiểm soát tất cả xe ô tô vận chuyển phế liệu (hoặc có nghi ngờ đang vận chuyển phế liệu) ra vào xã.

“Có 6 trục đường để ra vào xã, thì đã có 3 tổ công tác liên ngành gồm công an, quân đội, quản lý thị trường... được lập từ ngày 5-3. Các xe chở phế liệu, hàng hóa ra vào thôn Văn Môn sẽ được kiểm tra giấy tờ mua bán, chứng minh nguồn gốc hàng hóa hoặc hàng hóa có được phép lưu thông mua bán hay không” - Trưởng Công an xã Văn Môn cho chúng tôi biết thêm.

Một lãnh đạo Công an huyện Bắc Ninh thì khẳng định, sau khi vụ nổ xảy ra, công an huyện đã phối hợp với các lực lượng chức năng thực hiện nhiều biện pháp để bảo đảm an ninh, an toàn cho người dân ở Văn Môn. Đồng thời, Cơ quan công an cũng đang tích cực điều tra nguyên nhân vụ nổ.

Mặc dù vậy, người dân ở đây cũng mới chỉ an tâm phần nào. “Việc lập các chốt đúng là rất cần thiết trong thời điểm này, thế nhưng không biết sẽ kéo dài được bao lâu? Bên cạnh đó, việc kiểm soát tất cả xe chở phế liệu, hàng hóa cũng ít nhiều gây phiền hà cho người dân, hạn chế việc thông thương buôn bán” - một người dân ở đây chia sẻ.

Còn chúng tôi thì cho rằng, việc kinh doanh vật liệu nổ, tàng trữ cả một kho đầu đạn (còn chứa thuốc nổ) ở giữa làng như của ông Tiến là việc không thể chấp nhận được. Các cơ quan chức năng cần vào cuộc, ngăn chặn những mối hiểm họa này ngay lập tức.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền cho người dân cùng cần phải được nâng lên một bước. Bởi chắc chắn không thể có một lực lượng nào đủ người để kiểm tra tất cả người kinh doanh phế liệu ở Văn Môn. Và để không còn những đau thương từ phế liệu bom đạn, có lẽ vẫn chủ yếu nằm ở ý thức của người dân. Cả người bán lẫn người mua!

Minh Tiến
.
.