Góc khuất trong cuộc đời đại gia Lê Ân

KỲ I: KHỞI NGHIỆP

Cái máy may cũ

Ông Lê Ân sinh năm 1938 (Mậu Dần) trong một gia đình đông anh em ở Quảng Nam. Ông là người con thứ 5.

Lê Ân có một tuổi thơ nghèo khó, túng thiếu. Biến cố đầu tiên của cuộc đời đại gia Lê Ân chỉ xuất hiện khi ông bỏ nhà đào thoát vào thị xã An Lộc, tỉnh Bình Long (nay là Bình Phước) để trốn quân dịch dưới chế độ Ngô Đình Diệm. Đó là vào năm 1958.

Trốn vào An Lộc, Lê Ân mưu sinh bằng cách mướn một chiếc máy  may hiệu Singer đã cũ, loại máy sử dụng bàn đạp bằng chân, rồi đặt trên vỉa hè trước một trại lính Việt Nam Cộng hòa. Thời đó, quần áo lính thường được cấp phát theo kiểu đổ đồng, cái rộng cái chật. Vì thế, cứ mỗi lần lính được cấp quân trang, Lê Ân lại phải may cuống cuồng để kịp có đồ cho khách.

Hơn năm sau, Lê Ân đã có đủ tiền mua lại cái máy may đã mướn. Đồng thời, mua thêm 2 cái máy may khác rồi thuê thợ làm thêm cho mình.

Một lần, Lê Ân tiếp vị khách lạ. Khách là đàn ông người Bắc, vào Nam từ năm 1948. Khách bảo "Thấy ông khéo tay, lại cần mẫn làm ăn. Nếu muốn học may áo vest thì tôi sẽ truyền cho". Như người cùng đường gặp lối thoát, Lê Ân nhanh chóng nhận lời và trở thành đệ tử của vị khách lạ ấy.

Sau khi học hết nghề, với một tấm giấy hoãn quân dịch giả mua của một sĩ quan ở An Lộc, Lê Ân gom hết vốn liếng, về Sài Gòn, thuê một căn nhà trên đường Trần Quý Cáp (nay là Võ Văn Tần) rồi mở một tiệm chuyên may đồ vest với tên gọi Chiến's Tailor.

Chỉ một thời gian ngắn, Chiến's Tailor trở thành một trong những tiệm may đồ vest hàng đầu của Sài Gòn, với phương châm: Tốt, đẹp, rẻ và đúng hẹn. Tiền vào nhà ông  như nước nên chẳng bao lâu sau, Chiến's Tailor trở thành Trung tâm Âu phục thời trang Chiến's Tailor. Ông nói: “Để quảng cáo cho mình, cứ hễ bước ra đường là tôi mặc đồ vest, và là đồ do chính tay tôi may". Cái thói quen ấy, Lê Ân vẫn còn giữ mãi tới bây giờ.

Có tiền từ Chiến's Tailor, Lê Ân bắt đầu mở rộng thêm các ngành nghề kinh doanh khác, như thành lập xưởng sản xuất giày dép da hiệu Italy, kinh doanh xe lam, xe buýt chạy tuyến đường Sài Gòn - Bảy Hiền - Bà Chiểu, thành lập công ty kinh doanh địa ốc, mua trái phiếu của người cày có ruộng, công khố phiếu quốc gia… Ngoài ra, ông  còn trúng 5 năm liên tiếp trong việc độc quyền cung cấp thực phẩm, dụng cụ y tế  cho toàn vùng 2 chiến thuật của chế độ Sài Gòn.

Không chỉ dừng lại ở các nguồn lợi này, Lê Ân còn mua tiền Việt rồi dùng nó để mua đôla của Mỹ từ nhiều nguồn rồi đưa về Sài Gòn tiêu thụ. Chính vì việc này, Lê Ân bị tổ chức tình báo Mỹ (CIA) hoạt động tại miền Nam Việt Nam nghi là cơ sở kinh tài cho Cộng sản. Từ tin báo của CIA, chính quyền Sài Gòn khi đó đã cử hẳn một đội biệt kích dùng máy bay trực thăng nhảy dù xuống Lại Khê (Bến Cát - Sông Bé (cũ) để tóm Lê Ân khi ông đang chỉ đạo việc thu mua đôla tại đây.

Đại gia Lê Ân.

Sau hơn 2 tháng bị giam để thẩm vấn, ông được trả tự do.

Chưa qua cái vận rủi ấy thì năm Mậu Thân 1968, trong lúc cả gia đình ông đang ngủ tại nhà thì bất ngờ một quả đạn pháo 175 ly từ đâu bỗng nhiên rót trúng phóc ngay tầng thượng. May mắn, là cả nhà ông đều thoát nạn.

Vừa sửa sang xong Trung tâm Âu phục Chiến’s Tailor, Lê Ân bị chính quyền Sài Gòn bắt giữ vì… sử dụng giấy miễn dịch không hợp lệ. Tiếp đó, ông bị đưa ra Sư đoàn 5 bộ binh tác chiến.

Vừa đến Sư đoàn 5 buổi chiều thì ngay hôm sau, ông đào ngũ quay ngược về Sài Gòn. Bằng các mối quan hệ lẫn tiền bạc của mình, Lê Ân đã xóa được cái vết đào ngũ.

Tập trung toàn bộ vốn liếng có được, Lê Ân quyết định chơi canh bạc lớn nhất đời mình (tính ở thời điểm ấy) để thành lập ngân hàng tư nhân, một dạng ngân  hàng cổ phần thời hiện tại.

Thế nhưng, khi ngân hàng tư nhân của Lê Ân chưa kịp kinh doanh có lãi thì Sài Gòn giải phóng. Toàn bộ trái phiếu, công phiếu và chứng từ có giá trị tài sản lớn của chế độ cũ lập tức biến thành… rác.

Lập nghiệp lần 2

Cái sót lại duy nhất của Lê Ân sau khi ngân hàng tư nhân "đứt bóng" chính là uy tín. Chính vì điều này, mặc dù trắng tay nhưng vẫn có những người bạn cho ông mượn vốn. Ông kể: "Tôi bắt đầu lại bằng cách xin đấu thầu thu gom phế liệu thời hậu chiến. Thời đó, đây chính là nguồn lợi khổng lồ".

Ngoài việc kinh doanh phế liệu, Lê Ân còn lao vào một lĩnh vực hoàn toàn mới mẻ đối với ông. Thời điểm này, người Việt ở nước ngoài bắt đầu gửi quà về cho gia đình, và quà hầu hết là những thùng thuốc tây. Hợp tác với dược sĩ Gia theo phương châm "anh bỏ chất xám, tôi bỏ tiền", ông lập một hệ thống thu gom thuốc tây - trong đó đặc biệt là các loại thuốc "nằm" - là những thuốc đặc trị những bệnh hiếm gặp. Ông nói: "Chính vì là thuốc "nằm" nên khi thu vào, giá rất rẻ nhưng nếu có ai cần đến, thì lại bán được với giá rất đắt. Mới nghe qua thì thấy phi đạo đức nhưng cứ thử nghĩ, tôi bỏ ra 1 cây vàng chẳng hạn để mua 1 thùng thuốc "nằm" rồi 1 năm sau, không bán được cho ai, thuốc hết "đát" phải vứt bỏ là tôi mất luôn cả 1 cây vàng".

Đắt xắt ra miếng, có các loại thuốc đặc trị trong tay, Lê Ân thu được những khoản lãi khổng lồ. Đặc  biệt nhất là sau 2 năm kinh doanh thuốc tây, ông hầu như thuộc lòng các mặt hàng thuốc, từ tên gọi đến công dụng, liều dùng, giá cả.

Từ khoản lợi nhuận này, ông tiếp tục đầu tư xưởng sản xuất xe đạp và nhà máy chế biến xà phòng, đồng thời ông thành lập tiệm vàng Chiến Thành với giấy phép kinh doanh là gia công vàng nữ trang. Thế nhưng, mỗi đêm tiệm vàng Chiến Thành lại âm thầm phân kim hàng chục lượng vàng từ nhiều nguồn khác nhau để bán lại cho những người đặt cược tương lai mình vào những ngày lênh đênh trên biển.

Chính vì hành vi này mà Lê Ân bị bắt và phải đi cải tạo một thời gian.

Đại gia Lê Ân và cháu Hào Anh.

Vừa ra tù, Lê Ân chịu cú sốc thứ hai khi Nhà nước thực hiện chủ trương cải tạo công thương nghiệp, gia đình ông thuộc thành phần phải đi kinh tế mới.

Được sự giúp đỡ của một người bạn thân tại Nha Trang (Khánh Hòa), sau thời gian đi kinh tế mới về, Lê Ân mua nhà, lập cửa hàng bán phụ tùng, sản xuất khung xe đạp, mua bán vải tại Chợ Đầm, ngôi chợ nổi tiếng nhất Nha Trang.

Số Lê Ân có tay buôn bán, nên của cải nhanh chóng quay trở lại với ông. Chính trong thời điểm đang phất lên ấy, Lê Ân phạm phải một sai lầm nghiêm trọng là giao toàn bộ tài sản đã được quy đổi thành vàng, hột xoàn cho vợ giữ.

Năm 1984, vợ Lê Ân đâm đơn ra tòa xin ly dị. Không chứng minh được tài sản trước đây đã giao cho vợ. Lê Ân lại thêm lần nữa trắng tay.

Chạy vạy từ bạn bè, Lê Ân làm lại cuộc đời bằng một shop buôn bán quần áo thời trang nhỏ tại quận 3, TP HCM. Từ shop thời trang này, ông phát triển thành một chuỗi cửa hàng thời trang tại nhiều quận khác trên địa bàn TP HCM.

Có tiền, Lê Ân thành lập thêm các tiệm bán thuốc tây tại khắp các quận 1, quận 3, quận 10. Thời điểm này, Lê Ân kết hôn với một người vợ lai Mỹ. Ông và người vợ này có một người con chung. Về sau, người vợ mang con  sang định cư tại Mỹ.

Chuỗi cửa hàng thời trang và các tiệm thời trang chính là con gà đẻ trứng vàng của Lê Ân. Lúc số vốn lên đến đỉnh điểm, Lê Ân lại trở về niềm đam mê kinh doanh trong lĩnh vực ngân hàng của mình.

Rút kinh nghiệm từ ngân hàng tư nhân sập tiệm sau giải phóng, lần này, ông chỉ thành lập Quỹ tín dụng Hòa Hưng.

Lê Ân tập trung số vốn của Quỹ tín dụng Hòa Hưng để thu mua đồng rúp. Hạ mức lãi suất từ 15%/tháng như các ngân hàng khác xuống còn 12%, bởi ông biết có tài thánh cũng không thể sinh lợi với mức lãi suất cao như vậy. Một bài tính đơn giản, muốn trả được lãi suất cho người gửi tiền là 15%/tháng, thì ngân hàng phải biến số tiền khách gửi phình lên 25%/tháng. Đó là điều không tưởng.

Dự liệu của Lê Ân rất chính xác. Cuối 1987 đầu 1990, hàng loạt các quỹ tín dụng sập tiệm vì không làm gì ra để trả lãi cao ngất ngưởng, nhưng Quỹ tín dụng Hòa Hưng của ông vẫn có lãi. Suốt một thời gian dài, biểu tượng "Con gà trống đứng trên đồng tiền vỗ cánh rướn cổ" của Quỹ tín dụng Hòa Hưng trở thành niềm tin của những người gửi tiết kiệm.

Quỹ tín dụng Hòa Hưng đặt thêm nhiều chi nhánh khác, phát triển thêm ngành nghề kinh doanh vàng.

Cảm thấy đã đến lúc để phát triển thêm một bước mới, Lê Ân quyết định sáng lập Ngân hàng Cổ phần Hướng Thọ Phú (trụ sở tại tỉnh Long An). Lê Ân chiếm tổng cộng 50% vốn điều lệ của ngân hàng này.

Ngoài ra, Lê Ân còn có phần hùn rất lớn tại các ngân hàng lẫn trung tâm tín dụng khác.

Năm 1989, Lê Ân được bầu làm Chủ tịch Khối liên kết các trung tâm tín dụng, ngân hàng ngoài quốc doanh. Quỹ tín dụng Hòa Hưng là trung tâm giao hoán của khối liên kết này.

Ngoài việc lãnh đạo khối liên kết này, Lê Ân còn phát hiện ra một loại hình kinh doanh rất mới, chưa từng được nghĩ đến. Đó chính là việc phát hành séc lữ hành để phục vụ khách hàng gửi tiết kiệm không kỳ hạn cũng như mở tài khoản thanh toán của khách vãng lai. Điều này đồng nghĩa, chỉ cần khách hàng đến Quỹ tín dụng Hòa Hưng gửi tiết kiệm thì lập tức có thể rút tiền ở bất cứ quỹ tín dụng hoặc ngân hàng nào trong khối liên kết ngoài quốc doanh, mà không cần phải thông qua trung tâm thanh khoản.

Dễ hiểu hơn, hình thức này cũng giống như việc dùng thẻ ATM rút tiền liên thông các ngân hàng tại các trụ ATM. Khác biệt là giờ dùng ATM rút tiền từ ngân hàng khác phải đóng phí, còn thời của Lê Ân là miễn phí.

Séc lữ hành của Lê Ân hoàn toàn không thể làm giả mạo ở thời điểm ấy.

Không chỉ vậy, Quỹ tín dụng Hòa Hưng của Lê Ân còn cho rất nhiều các quỹ tín dụng quốc doanh khác vay tiền để thanh toán các khoản kinh doanh thua lỗ.

Như một quy luật phát triển, Quỹ tín dụng Hòa Hưng được chấp nhận cho phép nâng cấp thành Ngân hàng Cổ phần Đại Nam. Điểm khác biệt là Quỹ tín dụng Hòa Hưng vẫn hoạt động song song cùng Ngân hàng Cổ phần Đại Nam.

Thế nhưng, ngay cuộc họp Hội đồng quản trị lần đầu tiên cái tên Lê Ân đã bị gạt khỏi các chức danh của ngân hàng này, lý do ông từng phải đi cải tạo vì cung cấp vàng cho những người đào thoát khỏi Việt Nam trái phép.

Lần bị gạt ra này, Lê Ân phải bắt tay vào kinh doanh lại vẫn từ Quỹ tín dụng Hòa Hưng. Điều khác biệt, Lê Ân vẫn còn số vốn rất lớn trong tay.

(Còn nữa)