Kết cục có hậu sau một bài báo

Thứ Hai, 07/02/2011, 15:15
Một ngày cuối tháng 9/2010, từ Phú Thọ, chị Vũ Thị Việt gọi điện cho tôi mừng rỡ thông báo "Anh Lập được công nhận liệt sĩ rồi chú ơi, nếu không có báo ANTG thì chắc anh không bao giờ được nhớ tới nữa". Vậy là sau gần 3 năm kể từ khi bài báo "Nỗi niềm Công an xã" đăng trên Chuyên đề ANTG, một kết cục có hậu đã đến…

Từ chuyện người đàn bà 9 năm đi đòi chế độ cho chồng...

Một ngày cuối tháng 8/2008, tôi nhận được điện thoại từ một người lạ. Anh tự giới thiệu là Vũ Đình Tâm, Chủ tịch UBND xã Minh Tiến, huyện Đoan Hùng (Phú Thọ). Sau khi tự giới thiệu, anh Tâm bảo rằng muốn tôi bớt chút thời gian nghe anh trình bày một việc.

Về trường hợp của anh Nguyễn Trọng Lập, Phó Công an xã Tiêu Sơn, huyện Đoan Hùng, dù hy sinh trong khi làm nhiệm vụ đã 9 năm mà không được hưởng chế độ gì. Trước khi kết thúc câu chuyện, anh còn nói thêm "trường hợp này không phải người thân của tôi, nhưng tôi thấy vô lý quá nên muốn nhờ báo của ngành Công an có tiếng nói ủng hộ".  

Nghe tôi báo cáo lại việc này, nhà báo Nguyễn Như Phong, Phó tổng biên tập phụ trách Chuyên đề ANTG, đồng ý ngay và chỉ đạo từng trường hợp cụ thể, cần làm việc với Cục Xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc Bộ Công an để lấy thêm tư liệu và viết thành loạt phóng sự 2 kỳ về những bất hợp lý của chính sách đối với lực lượng Công an ở cơ sở.  

Một tuần sau, tôi lên Đoan Hùng. Anh Tâm đưa tôi đến nhà chị Việt. Đó là căn nhà xây 3 gian đổ mái bằng nằm ngay cạnh Quốc lộ 2 nhưng đã lâu không được tu sửa nên cũ kỹ, tường, trần ngấm nước mốc loang lổ.

Tiếp tôi là người phụ nữ gầy gò. 51 tuổi, sau bao nhọc nhằn với miếng cơm manh áo cho 3 đứa con nên chị Việt khắc khổ như một bà lão. Nhắc lại cái đêm chồng hy sinh, chị vừa kể vừa khóc.

21h đêm 25/11/1999, khi anh Lập vừa tắt điện định đi ngủ thì có người đến đập cửa thông báo ở nhà anh Giáp gần đó có một kẻ cầm súng đứng ở cổng, nhờ anh xuống giải quyết.

"Anh Lập đi được khoảng 30' thì tôi nghe thấy tiếng súng nổ. Lúc sau thấy mọi người chạy đến báo anh ấy bị bắn. Tôi cùng mọi người đưa anh ấy lên Bệnh viện Đoan Hùng cấp cứu, rồi theo xe xuống Bệnh viện Phú Thọ dưới Việt Trì". Nhưng, xuống tới Việt Trì, anh Lập chết ngay trên tay vợ mà chẳng kịp trăng trối một lời.

Sau này, tại bản án phúc thẩm của Tòa án Quân sự Trung ương đã thuật lại vụ việc rằng:

"Khoảng 20h30' tối 25/11, Phạm Văn Quang, Thiếu úy chuyên nghiệp thuộc Trung đoàn 406 - Quân khu 2, cùng hai chiến sĩ chuẩn bị đi tuần tra khu vực đơn vị đóng quân. Khi đi, Quang mặc áo khoác dân sự, đầu trùm khăn len, chân đi dép tông và mang theo 1 khẩu súng K54 có 3 viên đạn.  Ra khỏi đơn vị, Quang đi ra ngoài phạm vi tuần tra của đơn vị.

Giữa đêm, gia đình bà Nguyễn Thị Lâm và gia đình anh Nguyễn Văn Giáp (ở thôn 10, xã Tiêu Sơn) đã đi ngủ, Quang không quen biết các gia đình này nhưng vẫn vào nhòm ngó, sờ vào khóa cửa, đi lại quanh nhà, tay lăm lăm khẩu súng ngắn. Khi bị anh Giáp phát hiện, hỏi thì Quang không trả lời, khi bị hỏi nhiều lần, Quang trả lời quanh co.

Thấy vậy anh Giáp đã đến báo cáo anh Lập. Khi anh Lập và anh Giáp đến  gặp Quang, anh Lập yêu cầu Quang cho kiểm tra giấy tờ và về trụ sở ủy ban xã làm việc. Nhưng khi anh Lập và anh Giáp đi, Quang vẫn ngồi trên xe máy, không đi. Thấy nghi ngờ, anh Lập quay lại rút chìa khóa xe máy; Quang không nói gì mà tiếp tục cho xe trôi xuống đường quốc lộ mà không quay về hướng ủy ban xã.

Anh Lập chạy theo kéo xe lại. Quang không nói gì, dựng xe tại chỗ và đi ngược lại, anh lập tiếp tục yêu cầu Quang làm việc nghiêm túc. Lúc này Quang và anh Lập đứng đối diện nhau, cách nhau khoảng 1m, Quang rút súng ra cầm tay phải, hướng nòng súng vào người anh Lập và nói: "Ông chán sống rồi à". Anh Lập trả lời: "Không ai chán sống nếu vì nhiệm vụ...". Ngay lúc đó, Quang bóp cò, anh Lập ngã xuống đường. Sau khi bắn anh Lập, thấy mọi người la hét, Quang nói: "Còn thằng nào chán sống nữa", rồi giắt súng vào bụng, bỏ xe máy chạy về đơn vị...".

Bản án phúc thẩm của Tòa án Quân sự Trung ương đã kết luận "hành vi phạm tội của Phạm Văn Quang là rất nghiêm trọng...". Vì vậy Tòa án Quân sự Trung ương quyết định giữ nguyên mức án 20 năm tù mà Tòa án Quân sự Quân khu 2 đã tuyên phạt Quang về hai tội "giết người" và "sử dụng trái phép vũ khí quân dụng"...

Sau 11 năm chờ đợi, nỗi day dứt của gia đình chị Việt đã được giải tỏa.

Anh Lập hy sinh để lại cho chị Việt 3 đứa con nhỏ dại và món nợ mấy chục triệu đồng vay để xây nhà khiến cuộc sống của 4 mẹ con càng cơ cực vì anh em họ hàng hai bên cũng chẳng ai khá giả gì. Vì không có tiền mà đứa lớn học hết cấp ba phải nghỉ học ở nhà lao động giúp mẹ nuôi hai em. Một người em trai của anh công tác tại Trường sĩ quan Không quân trong Nha Trang phải giúp chị bằng cách đưa hai đứa nhỏ vào trong ấy nuôi giúp nên cả hai mới tiếp tục được đi học (bây giờ, cô con gái thứ hai đã tốt nghiệp Trung cấp Cảnh sát và đi làm ở Công an TP Nha Trang).

Nhưng, suốt 9 năm sau ngày anh Lập hy sinh, có một điều khiến 4 mẹ con chị Việt và cả gia đình, dòng họ anh Lập luôn day dứt là anh hy sinh trong khi làm nhiệm vụ mà không được công nhận là liệt sĩ. Thậm chí trong lễ truy điệu anh, người ta cũng không dám nói anh hy sinh mà chỉ nói là "từ trần trong khi làm nhiệm vụ". Dù sau khi có bản án Phúc thẩm, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) tỉnh Phú Thọ đã làm hồ sơ gửi lên Bộ LĐ-TB&XH đề nghị công nhận liệt sĩ cho anh Lập nhưng không được chấp nhận.

Lý do anh Lập không được công nhận liệt sĩ, là: "Căn cứ tiêu chuẩn quy định tại Nghị định số 28/CP của Chính phủ thì trường hợp chết của ông Lập chưa thuộc diện xem xét xác nhận liệt sĩ".

Sau nhiều lần gửi đơn, Bộ LĐ-TB&XH có công văn gửi ngược UBND tỉnh Phú Thọ trả lời: "Theo quy định tại điều 4 Nghị định 54/CP thì thẩm quyền đề nghị xác nhận liệt sĩ đối với ông Nguyễn Trọng Lập thuộc UBND tỉnh Phú Thọ. Việc lập hồ sơ đề nghị xác nhận liệt sĩ là trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị, chính quyền địa phương có người hy sinh. Đề nghị UBND tỉnh Phú Thọ xem xét, chỉ đạo các cơ quan chức năng có liên quan giải quyết theo thẩm quyền"…

Khi tôi sang làm việc với Cục Xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc lấy thêm tư liệu, nghe tôi kể lại trường hợp của anh Lập, Đại tá Trịnh Thị Sáu, Phó cục trưởng và Thượng tá Lương Ngọc Dương, Trưởng phòng 3, những người đã nhiều năm gắn bó với lực lượng Công an xã, cũng rất bức xúc và cho rằng nguyên nhân chính không phải do chính sách mà là sự máy móc của những người làm chính sách chỉ thích "chẻ câu chẻ chữ"…

…và 3 năm chờ đợi

Tháng 10/2008, 2 kỳ phóng sự "Nỗi niềm Công an xã" được đăng trên Chuyên đề ANTG trong đó ngoài trường hợp của anh Lập là một "ví dụ điển hình" về những bất hợp lý và sự vô cảm của những người làm chính sách còn nêu hàng chục trường hợp anh em công an xã hy sinh, bị thương trong khi làm nhiệm vụ mà không được hưởng chính sách đãi ngộ gì.

Sau khi báo đăng đã  nhận được sự phản hồi tích cực từ các cơ quan chức năng ở tỉnh Phú Thọ. Tháng 12/2008, Sở LĐ-TB&XH có công văn gửi UBND tỉnh Phú Thọ đề nghị UBND tỉnh trình Chính phủ quyết định cấp bằng "Tổ quốc ghi công" cho anh Lập. Tháng 2- 2009, UBND tỉnh Phú Thọ có tờ trình Thủ tướng Chính phủ cấp bằng "Tổ quốc ghi công" cho anh Lập.

Nhưng, đầu tháng 8/2009, anh Tâm lại điện cho tôi thông báo  hồ sơ của anh Lập sau khi hoàn chỉnh ở tỉnh, đưa về Bộ LĐ-TB&XH thì lại tắc nên "chú thử sang Bộ hỏi giúp thế nào chứ thế này thì chẳng khác nào suốt 9 năm trước".

Tôi điện thoại cho ông Hoàng Công Thái, Cục trưởng Cục Thương binh, liệt sĩ và người có công. Sau khi nghe tôi trình bày, ông Thái tư vấn trường hợp của anh Lập chỉ còn một cách, đó là làm thế nào để UBND tỉnh Phú Thọ có công văn đề nghị Bộ LĐ-TB&XH công nhận liệt sĩ và giải quyết chế độ cho anh Lập.

Nghe tôi báo lại, anh Tâm nhận lời ngay và còn khẳng định: "Chú yên tâm, việc này thì chắc chắn anh làm được".    

Sau này, anh Tâm mới kể lại rằng sở dĩ anh dám hứa với tôi như vậy vì anh có mối quen biết với bà Nguyễn Thị Kim Hải, Phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ phụ trách mảng văn - xã, từ thời bà Hải còn là cô giáo dạy văn. Vậy mà anh đã mất tới mấy ngày mới viết xong một cái "thư công tác" gửi cho bà Hải với những lời lẽ rất… thống thiết, rằng "là phụ nữ, em xin chị hãy có sự cảm thông và chia sẻ với một người phụ nữ…".

Để "tăng sức nặng", ngoài lá thư, đơn đề nghị của chị Việt và toàn bộ hồ sơ của anh Lập, anh Tâm còn kẹp vào cả hai bài báo đăng trên Chuyên đề ANTG cho bà Phó chủ tịch UBND tỉnh kèm theo lời nhắn "Chị hãy bớt chút thời gian đọc hết bài báo này".

Có lẽ nhờ thế mà chỉ mấy ngày sau, đích thân bà Hải điện thoại cho anh Tâm và còn nói vui "sao cậu Tâm viết thư cho tôi thống thiết thế". Bà Hải yêu cầu cho kiểm tra lại toàn bộ hồ sơ của anh Lập và để thư ký soạn công văn gửi Bộ LĐ-TB&XH. Đó là Công văn số 3423/UBND-VX3 của UBND tỉnh Phú Thọ ngày 27/10/2009, trong đó khẳng định: "Ông Nguyễn Trọng Lập là Phó Công an xã Tiêu Sơn đã nêu cao tinh thần trách nhiệm có những hành động vì sự bình yên của nhân dân, cương quyết chống lại đối tượng nghi vấn là tội phạm. Đối chiếu với chế độ chính sách của Nhà nước ban hành, UBND tỉnh Phú Thọ kính đề nghị Cục Người có công, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH  trình Thủ tướng Chính phủ xem xét tặng bằng "Tổ quốc ghi công" đối với ông Nguyễn Trọng Lập".

Ngày 20/7/2010, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1238/QĐ-TTg công nhận liệt sĩ và cấp bằng "Tổ quốc ghi công" cho anh Lập. Vậy là sau 11 năm chờ đợi, nỗi day dứt của 4 mẹ con chị Việt cùng cha, mẹ, anh, em của anh Lập đã được giải tỏa.

Một ngày cuối năm Canh Dần, tôi trở lại thăm gia đình chị Việt. Trên bàn thờ, cạnh bức ảnh anh Lập là tấm bằng "Tổ quốc ghi công". Trong câu chuyện, ông Nguyễn Trọng Dần, bố đẻ anh Lập, năm nay đã 90 tuổi cứ nhắc đi nhắc lại câu "cảm ơn nhà báo Công an".

Còn ông Nguyễn Đức Phú, một cán bộ quân đội về hưu, năm nay cũng đã 74 tuổi, cậu ruột anh Lập, thì rưng rưng bảo: "Từ ngày Lập hy sinh, bản thân tôi đã viết rất nhiều đơn đề nghị gửi khắp nơi mà chẳng ăn thua gì. Bao nhiêu năm, cả họ nhà tôi day dứt vì chuyện của Lập. May mà có báo ANTG lên tiếng thì thằng Lập mới được liệt sĩ".

Vâng, với người làm báo của lực lượng Công an nhân dân, đó là những lời nói làm chúng tôi hạnh phúc nhất

Nguyễn Thiêm
.
.