Guantanamo: Lời hứa vô vọng của Tổng thống Obama

Thứ Năm, 31/03/2011, 10:47
Lúc đặt chân vào Nhà Trắng năm 2009, Tổng thống Obama đã gọi nhà tù Guantanamo là "trung tâm tuyển mộ quân khủng bố". Ông hứa sẽ nhanh chóng "dọn dẹp" và đóng cửa nhà tù đầy thị phi này. Thế nhưng, hai năm sau đó, vị tổng thống này không còn nói đến việc đóng cửa nhà tù nữa, mà chỉ đề cập đến việc "xử lý một cách nhân bản" các tù nhân.

Ngày 7/3 vừa qua, Tổng thống Obama đã chính thức phủ nhận một trong những lời hứa quan trọng của mình với quyết định: Các tòa án quân sự ở Guantanamo sẽ sớm hoạt động trở lại. Hình phạt giam giữ vô thời hạn cũng được ghi rõ trong một sắc lệnh mới ban hành."Nhà tù Guantanamo sẽ không bao giờ biến mất"- với tiêu đề này, bài xã luận của New York Times số ra ngày 7/3 như muốn gióng hồi chuông báo động về một lời thú nhận thất bại.

Trong bài báo của mình, New York Times viết: "Nhà tù trên vịnh Guantanamo ở Cuba, từ lâu tượng trưng cho sự kiêu ngạo và đơn phương của chính quyền Bush, và Barack Obama đã tạo hy vọng cho hàng triệu trái tim trên thế giới khi vào năm 2008, trong chiến dịch tranh cử của mình, hứa sẽ đóng cửa nơi này. Nhưng ngày 7/3 vừa qua, lời hứa này đã  bị "nuốt", bởi sức ép của Quốc hội Mỹ và bởi sự bất lực của Tổng thống Obama trong việc tạo điểm tựa chính trị cần thiết để thoát ra khỏi vũng bùn đạo đức do người tiền nhiệm để lại".

Thực vậy, Tổng thống Mỹ đã ra lệnh dỡ bỏ tình trạng treo của các tòa án quân sự, được áp dụng từ hai năm nay. Theo đó trong số 172 tù nhân ở Guantanamo, có khoảng 40 người không thể đem ra xét xử vì không có tội danh rõ ràng, và cũng không thể được phóng thích vì họ quá nguy hiểm. Họ sẽ bị giam vô thời hạn. Tuy nhiên, họ có quyền có người đại diện và hồ sơ của họ sẽ được xem xét định kỳ 6 tháng một lần. Một hệ thống thẩm tra tư cách sẽ được thành lập, và cứ 3 năm một lần, sẽ diễn ra một đợt thẩm tra tư cách toàn diện.

Tuy nhiên, để trấn an dư luận quốc tế và trong nước, Nhà Trắng cho biết Tổng thống Barack Obama vẫn cam kết sẽ... đóng cửa nhà tù ở Vịnh Guantanamo, nhưng không cho biết cụ thể lộ trình đó như thế nào. Lý do mà Tổng thống Barack Obama biện minh cho sự thất hứa của mình khi nói rằng ông vẫn cảm thấy hệ thống pháp lý của Mỹ là một phần quan trọng trong cuộc chiến chống Al-Qaeda và các tổ chức chi nhánh của chúng.

Phát biểu tại một cuộc họp ở Nhà Trắng, Tổng thống Obama nêu rõ chính quyền đã thực hiện nhiều cam kết trong chiến dịch tranh cử, tuy nhiên, mục tiêu mà Nhà Trắng chưa thể với tới được là đóng cửa nhà tù Guantanamo và đã bỏ lỡ thời hạn chót 22/1/2010. Mục đích của sắc lệnh mở lại các tòa án quân sự là để vừa tăng cường năng lực xét xử các phần tử khủng bố, vừa đối xử nhân đạo với họ.

Theo báo Los Angeles Times, Abd Al-Rahim Al-Nachiri, chủ mưu vụ tấn công khủng bố năm 2000 nhằm vào một tàu khu trục của Mỹ tại Yemen, gây ra cái chết cho 17 thủy thủ Mỹ, có thể là tù nhân Guantanamo đầu tiên được đưa ra xét xử trước một tòa án quân sự dưới thời Obama.

Nhìn chung cả làng báo chí Mỹ đều chung một quan điểm: Obama nuốt lời hứa. Cây bút thời luận Dana Miliband của tờ Washington Post mỉa mai rằng đây là một thời điểm quan trọng trong sự nghiệp chính trị của Barack Obama. "Ông ta đã bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống bằng lời hứa đóng cửa Guantanamo cách đây một năm. Nhưng chỉ vài tháng sau, ông ta đã phải thú nhận rằng đó là nhiệm vụ bất khả thi. Và bây giờ, ông ta đã chính thức thừa nhận chính sách giam cầm của George W. Bush.

Người biểu tình trước Nhà Trắng yêu cầu đóng cửa nhà tù Guantanamo.

Theo một nghĩa nào đó, thông báo hôm 7/3 là một sự thừa nhận rằng những mong muốn của ông Obama trong quá trình tranh cử và giai đoạn đầu nhiệm kỳ là hoàn toàn phi thực tế". Còn nhà bình luận chính trị Lapidaire của Hãng Fox News thì cho rằng sự tráo trở nay đã trở thành phong cách chính trị của Obama: "Với Guantanamo, Libya và khí đốt, Obama nói một đằng nhưng làm một nẻo".

Tuy vậy theo New York Times, quyết định mở lại các tòa án quân sự là không thể tránh khỏi vì hồi tháng 12/2010, Quốc hội Mỹ đã thông qua một điều khoản cấm di lý những hồ sơ Guantanamo về Mỹ. Còn theo báo chí Pháp, nguyên nhân chuyển hướng của Tổng thống Obama, chính là do dư luận Mỹ giờ không quan tâm đến vấn đề Guantanamo.

Theo các thăm dò về vấn đề này, người dân Mỹ hầu như không còn quan tâm gì đến việc đóng cửa nhà tù Guantanamo. Điều họ lo lắng duy nhất là làm sao giam giữ những tên khủng bố càng xa nơi họ ở càng tốt. Trong khi đó, nhật báo Washington Post lại nhìn thấy trong quyết định này là  “một bước tiến mới”. Đây là cơ hội cho các tù nhân Guantanamo tránh bị giam giữ một cách vô lý.

Nhiều luật sư cho rằng một số tù nhân ở đây có thể sẽ nhanh chóng được minh oan và phóng thích. Tuy nhiên, theo giới phân tích, các vụ xét xử mới tại tòa án quân sự Mỹ có thể mất hàng tháng, thậm chí hàng năm, trong khi Washington chưa có kế hoạch cụ thể về việc di lý tù nhân tại nhà tù này, vì vậy việc đóng cửa nhà tù Guantanamo sẽ là mục tiêu dài hạn

Mộc Thạch (tổng hợp)
.
.