Lai lịch một món quà đặc biệt

Sáng ngày 18/7/2006, trong thời gian hội đàm tại Lầu Năm Góc, Thượng tướng Quách Bá Hùng đã trao cho Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Donald Rumsfeld một món quà rất đặc biệt. Khi mở món quà tặng ra, ông Rumsfeld đã ngay lập tức biến đổi sắc mặt và thốt lên kinh ngạc: “Lạy Chúa”.

Món quà của Trung Quốc có liên quan đến một sự kiện đã xảy ra từ 50 năm trước. Khi đó, là thời gian cao trào của cuộc Chiến tranh lạnh. Lực lượng Không quân Trung Quốc ở khu vực duyên hải đông nam đã tiến hành nhiều cuộc tấn công và truy kích các máy bay chiến đấu của Mỹ xâm nhập không phận Trung Quốc. Đêm ngày 22/8/1956, một chiếc máy bay do thám điện tử loại P4M-1Q của Không quân Mỹ lặng lẽ xâm nhập không phận Trung Quốc. 

Lữ đoàn 8 thuộc Sư đoàn Không quân số 2 đã phái một máy bay chiến đấu MiG-17 lên ngăn chặn chiếc máy bay do thám.

Khoảng 0h17 ngày 23/8/1956, chiếc MiG-17 với sự hỗ trợ của radar dẫn đường đã phát hiện chiếc máy bay do thám P4M-1Q ở vùng núi Cù Sơn thuộc tỉnh Triết Giang. Khi tiếp cận máy bay do thám Mỹ ở khoảng cách 500-600m, chiếc MiG-17 được lệnh  tấn công cảnh cáo. Khi chiếc MiG-17 thực hiện đợt tấn công thứ 2 thì máy bay do thám Mỹ đã bắn trả.

Phi công Trương Văn Dật điều khiển chiếc MiG-17 liên tiếp tiến hành đợt tấn công thứ ba. Lần này, chiếc máy bay do thám P4M-1Q của Mỹ đã bị bắn cháy và rơi xuống biển cách khu vực núi Cù Sơn khoảng 15km về phía đông nam.

Để thu thập chứng cứ về hành động xâm phạm lãnh thổ  Trung Quốc của máy bay Mỹ, một số tàu tuần tra thuộc Hạm đội Biển Đông của Trung Quốc đã tiến hành tìm kiếm, thu thập các mảnh vỡ của chiếc máy bay do thám P4M-1Q cùng thi thể của các phi công Mỹ. Thi thể của 2 phi công Mỹ sau đó đã được trao trả cho phía Mỹ.

Cùng lúc quân đội Mỹ cũng đã tiến hành tìm kiếm xung quanh khu vực nơi chiếc máy bay bị rơi và tìm thấy được thêm 2 thi thể nữa, còn 12 thành viên khác bị mất tích. Trong số những thành viên thuộc phi hành đoàn của chiếc máy bay do thám Mỹ đó có một người tên là James Brayton Deane khi đó mới 24 tuổi.

Món quà mà Thượng tướng Quách Bá Hùng trao cho phía Mỹ hôm đó là những tài liệu liên quan đến vụ bắn rơi chiếc máy bay do thám Mỹ năm 1956, trong đó có những thông tin liên quan đến số phận của viên phi công James B. Deane.

Máy bay do thám điện tử P4M-1Q của Mỹ.

James B. Deane và Donald Rumsfeld quen biết và thân nhau từ khi học ở Trường đại học Cornell. Sau đó cả hai cùng tham gia vào lực lượng dự bị của Hải quân Mỹ. Sau khi tốt nghiệp đại học, hai người cùng được huấn luyện tại căn cứ không quân ở bang Florida và hơn thế nữa James B. Deane còn trở thành phi công phụ cho Donald Rumsfeld. Donald Rumsfeld luôn nói rằng, James chính là người bạn thân nhất của ông.

Tháng 5/1956, James được điều đến căn cứ không quân của Mỹ tại Iwakuni, Nhật Bản. Kể từ đó họ không được gặp lại nhau và tháng 8-1956, James cùng chiếc máy bay do thám P4M-1Q đã bị không quân Trung Quốc bắn hạ.

Trong tài liệu số 6004 của Cục Tình báo Không quân Mỹ được giải mật năm 1993 có nhắc đến lời khai của 2 quân nhân Mỹ trên chiếc máy bay do thám P4M-1Q bị Trung Quốc bắn hạ năm 1956 nhưng đã được cứu sống. Những người này cho rằng có thể phía Trung Quốc đã cứu được 2 người và một trong 2 người đó rất giống James B. Deane.  

Là bạn thân của James, ông Donald Rumsfeld cũng rất quan tâm đến số phận của người bạn mình năm xưa. Tháng 10/2005, khi sang thăm Trung Quốc với tư cách Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ, ông Donald Rumsfeld lại đề cập với phía Trung Quốc về số phận của James với mong muốn tìm kiếm câu trả lời cuối cùng.  

Những tài liệu được trao cho ông Donald Rumsfeld giúp khẳng định rằng, trong vụ bắn rơi chiếc máy bay do thám P4M-1Q năm 1956, phía Trung Quốc  không hề cứu sống được quân nhân Mỹ nào và loại bỏ khả năng họ đang còn sống ở đâu đó tại Trung Quốc. Món quà đó đã giúp Donald Rumsfeld như được thoát khỏi gánh nặng hơn 50 năm.

Ngày 19/7/2006, sau bài phát biểu tại Đại học Quốc phòng Mỹ (US National Defense University), Thượng tướng Quách Bá Hùng còn tặng cho phía Mỹ một món quà nữa: đó là những tài liệu liên quan đến Trung úy phi công Donald Kerr. Trung úy Donald W. Kerr là thành viên của đơn vị không quân “Phi Hổ” được phái sang giúp đỡ Trung Quốc trong Thế chiến II.

Ngày 10/2/1944, máy bay của Kerr bị quân Nhật bắn rơi và viên phi công này đã phải nhảy dù. Lực lượng quân đội cách mạng Trung Quốc tại khu vực Đông Giang thuộc tỉnh Quảng Đông đã tìm kiếm và cứu sống được Kerr.

Sau đó, Kerr đã tự vẽ lại theo trí nhớ những hình ảnh việc mình đã được cứu sống như thế nào kèm theo một bức thư cảm ơn nhân dân Trung Quốc. Tất cả các hình ảnh và lá thư đó đều được ghi lại trên những vỏ bao thuốc lá. Món quà này sau đó đã được lưu giữ tại thư viện của Đại học Quốc phòng Mỹ.

Chuyến thăm Mỹ năm 2006 của Phó chủ tịch Quân ủy Trung ương Quách Bá Hùng với hai món quà của phía Trung Quốc đã rất được dư luận và Chính phủ Mỹ hoan nghênh, qua đó đã góp phần làm ấm lên quan hệ giữa hai nước