Thêm một nhà hoạt động nhân quyền bị sát hại ở Chechnya

Cái chết của Zarema Sadulayeva xảy đến chưa đầy 1 tháng sau vụ nhà hoạt động nhân quyền Natalia Estemirova nổi tiếng của Chechnya bị sát hại, ngày 15/7/2009. Sadulayeva là nhà hoạt động nhân quyền của Nga và lãnh đạo tổ chức từ thiện vì trẻ em mang tên "Let's Save the Generation" đặt trụ sở ở Chechnya. Tổ chức của Sadulayeva cùng hợp tác với Unicef để giúp đỡ trẻ em Chechnya sống trong môi trường bạo lực lan tràn khu vực bắc Caucasus từ thập niên 90 thế kỷ trước. Tổ chức được thành lập nhằm giúp đỡ giáo dục và chữa bệnh cho những trẻ mồ côi, tàn tật và cả những người là nạn nhân của cuộc xung đột ở Chechnya.

Ngay sau vụ giết người dã man, người thân và bạn bè của hai nạn nhân đã tụ tập tại gia đình của họ để tỏ lòng tiếc thương và kính trọng người quá cố. Trước sự kiện này, một trạm kiểm soát quân sự đã được dựng lên cấp tốc ngay trục lộ chính dẫn đến ngôi làng và người dân địa phương cho biết rất nhiều mật vụ mặc thường phục lảng vảng trong làng để dò xét những người có mặt trong lễ tang và điều đó đã tạo nên bầu không khí sợ hãi bao trùm địa phương.

Bắt cóc và hành hình ngoài luật pháp đang trở thành chuyện thường ngày trên đất nước Chechnya của Tổng thống Ramzan Kadyrov. Cá nhân Kadyrov đã bị mọi người chỉ trích có liên quan đến những vụ giết người gây xôn xao dư luận gần đây. Trong khi bà Estemirova tiếp cận đến  những vấn đề chính trị hết sức nhạy cảm như là làn sóng bắt cóc và tra tấn ở Chechnya cũng như thẳng thắn đối chọi với Kadyrov, thì bà Sadlayeva hoạt động tương đối thầm lặng hơn với những công việc từ thiện. Một trong những người thân của bà Sadulayeva nói: "Tôi biết mình đang sống trong một xã hội như thế nào và tôi cũng đã cảnh báo Sadulayeva nên tránh xa những vấn đề nóng bỏng, thậm chí không đưa ra những đề nghị gián tiếp".

Nguyên dân dẫn đến sự sát hại Sadulayeva có thể được chấp nhận là mật vụ có lẽ chỉ muốn bắt cóc Djabrailov, nhưng trước sự kháng cự quá mạnh mẽ của Sadulayeva nên bà cũng trở thành nạn nhân. Djabrailov từng thụ án 4 năm tù vì tội giúp đỡ cuộc nổi dậy của người Hồi giáo Chechnya nhưng vào đầu năm nay được trả tự do nhờ sự kêu gọi ân xá.

Theo người thân của Sadulayeva, nhân chứng duy nhất trong vụ bắt cóc là một đồng nghiệp nam có mặt tại trụ sở tổ chức "Let's Save the Generation". Người đàn ông này cho biết tất cả có 6 tên bịt mặt ập vào văn phòng của tổ chức từ thiện vào khoảng 2 giờ sáng ngày 9/8. Bọn chúng lôi  hai vợ chồng Sadulayeva và Djabrailov ra ngoài, rồi sau đó quay trở vào lấy điện thoại di động và xe hơi của nạn nhân. Sự việc bọn bắt cóc thản nhiên ra vào hiện trường tội ác như thế đã cho thấy mức độ hết sức trầm trọng của những vụ bắt cóc đang xảy ra ở Chechnya.

Vợ chồng nạn nhân Alek Djabrailov và Zarema Sadulayeva.

Sau khi tin tức về vụ bắt cóc hai vợ chồng Sadulayeva và Djabrailov lan đi, các thành viên trong cộng đồng nhân quyền ở Chechnya đã gọi cho nhau để lên kế hoạch hành động. Ngay buổi chiều sau khi Sadulayeva và Djabrailov bị bắt cóc, hàng chục nhà hoạt động nhân quyền và người thân nạn nhân đã tụ tập tại đồn cảnh sát nơi cha mẹ nạn nhân đang chịu thẩm vấn để yêu cầu thông tin chi tiết về vụ việc. Nhưng đến sáng ngày hôm sau thì thi thể của hai vợ chồng được phát hiện. Một số nhà hoạt động nhân quyền cho rằng những vụ ám sát như thế tựa như lời cảnh báo họ phải từ bỏ công việc của mình nếu muốn được sống trong an toàn.

Một nhà hoạt động nhân quyền giấu tên nói: "Họ đã giết chết Estemirova và sau đó văn phòng tổ chức Memorial của bà phải đóng cửa ở Chechnya. Và bây giờ đã đến lúc nhiều tổ chức khác xem xét có nên tiếp tục làm việc trên đất Chechnya hay không. Những vụ giết người hàng loạt này là dấu hiệu cho thấy cuộc sống xã hội và hoạt động nhân quyền ở Chechnya đang gặp nguy hiểm và những người liên quan đến các tổ chức có lẽ sẽ phải dừng lại".

Mới đây, Tổng thống Ramzan Kadyrov đã chính thức lên án vụ giết người này là một "sự thách thức đối với xã hội Chechnya" và hứa hẹn truy tìm những tên giết người. Nhưng về phía gia đình nạn nhân, họ không tin tưởng chính quyền và không tin hung thủ sẽ bị bắt giữ. Lại một lần nữa Chính phủ Nga cam kết sẽ điều tra vụ việc đến nơi đến chốn và lại một lần nữa Tổng thống Kadyrov của Chechnya tuyên bố mình bị sốc trước những vụ tấn công dã man. Trong khi đó, các nhà hoạt động nhân quyền buộc tội lực lượng an ninh của Kadyrov phải chịu trách nhiệm về những vụ bắt cóc, tra tấn, hành hình và những sự lạm dụng khác.

Từ sau cái chết do giết hại của Estemirova, Tổng thống Kadyrov đang bị nhiều phía dò xét rất chặt chẽ. Mọi người cho rằng nếu ông Kadyrov không chịu trách nhiệm trực tiếp thì ít nhất ông ta cũng có tội dung dưỡng bầu không khí bạo lực không bị trừng phạt ở Chechnya hiện nay