Vụ án Dương Tự Trọng và đồng phạm:“Giảm án cho các bị cáo là hợp lý, hợp tình”

Ý kiến của các luật sư:

Luật sư Nguyễn Huy Thiệp: Cần xem xét hình phạt cho các bị cáo một cách khách quan, thỏa đáng

Việc VKSND Tối cao đề nghị giảm hình phạt cho các bị cáo, trừ bị cáo Tuấn kêu oan, là có lợi cho các bị cáo, nhưng cá nhân tôi cho rằng vẫn chưa thỏa đáng theo quy định của pháp luật. Việc giảm án cho các bị cáo cần được xem xét một cách khách quan trên cơ sở phải giảm ở điều khoản áp dụng. Quan điểm của tôi là không đủ cơ sở để áp dụng khoản 3 điều 275 để áp dụng đối với tất cả các bị cáo. Tôi cho rằng  hành vi của Dương Tự Trọng và các bị cáo chỉ cấu thành đặc trưng ở khoản 1.

Vì thế chỉ nên xem xét khung hình phạt ở trong khoản 1 thôi, vì: Thứ nhất, vào thời điểm  phạm tội, không phải Dương Tự Trọng và các bị cáo đề xuất việc Dương Chí Dũng ra nước ngoài, mà việc này do chính Dương Chí Dũng yêu cầu. Các bị cáo này chỉ thực hiện theo quyết định của Dũng là lánh một thời gian ra nước ngoài. Sợ Dương Chí Dũng đi một mình không an toàn nên Trọng đã ra tay để hỗ trợ anh trai trong thực hiện quyết định của mình.

Thứ hai, khi Dương Tự Trọng thực hiện việc giúp anh trốn ra nước ngoài, lúc đó mới chỉ có quyết định khởi tố vụ án "Cố ý làm trái các quy định quản lý Nhà nước về kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Vinalines. Đây không phải là tội tham nhũng và lúc đó bản thân Trọng cũng không biết mức độ phạm tội nghiêm trọng của anh trai, mà chỉ biết rằng Dương Chí Dũng có quyết định khởi tố, lệnh bắt giam nhưng không biết là tội gì. Vậy thì làm sao có thể kết luận rằng hành vi của Trọng là gây khó khăn cho Cơ quan điều tra trong việc điều tra một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng?

Mặt khác tội "Cố ý làm trái…." có mức án cao nhất chỉ 20 năm, đâu phải là tội đặc biệt nghiêm trọng? Vậy việc bắt Trọng chịu trách nhiệm về hậu quả đặc biệt nghiêm trọng là không đủ căn cứ.

Thứ ba, tội "Tổ chức người khác trốn đi nước ngoài" là tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính, khách thể của tội này là trật tự quản lý xuất nhập cảnh. Hậu quả ảnh hưởng đến trật tự xuất nhập cảnh chính là  hậu quả của tội phạm. Vậy thì phải xem xét xem các bị cáo tổ chức cho bao nhiêu người trốn đi nước ngoài và việc đó có ảnh hưởng đến mối quan hệ ngoại giao giữa hai nước hay không? Đó mới là hậu quả của tội phạm để qua đó xác định mức độ nghiêm trọng hay không nghiêm trọng. Việc  lấy hậu quả của nhóm tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế để đưa  sang làm hậu quả của nhóm tội xâm phạm trật tự quản lý hành chính là không phù hợp.

Trong vụ án này, tất cả bị cáo đều có cái tình đồng đội như anh em ruột thịt. Vì cái tình đó dẫn đến sai, dẫn đến phạm tội là phải xử lý. Nhưng trong xử lý  phải xem xét đến cái tình. Trong xã hội hiện nay, tình trạng vô cảm đang đến mức báo động đỏ. Nếu không xem xét cái tình này của các bị cáo thì vô hình chỉ tạo cho mọi người cách sống chỉ biết mình, không đau nỗi đau người khác, không thông cảm với khó khăn của người khác. Tuy nhiên cũng phải chỉ ra rằng việc nhiệt tình, lo lắng, giúp đỡ nhưng phải có giới hạn, phải biết được đến điểm nào phải dừng; nếu vượt quá giới hạn thì đương nhiên anh phải chịu trách nhiệm. Nhưng cũng đừng vì thế mà không xem xét đến cái tình, đừng vì thế mà bỏ qua tất cả như án sơ thẩm thì tác dụng giáo dục không đạt được.

Luật sư Nguyễn Thị Hằng Nga, Trưởng VP luật Hằng Nga: Việc giảm án cho các bị cáo là hợp lý, hợp tình

Tòa sơ thẩm xử bị cáo Dương Tự Trọng theo khoản 3 điều 275 với mức án 18 năm tù là gần kịch khung (cao nhất là 20 năm). Tôi cho rằng mức án đó là hơi nặng, vì các lý do sau: Thứ nhất ở phiên tòa sơ thẩm, bị cáo Dương Tự Trọng không nhận tội trong khi đánh giá đúng tính chất, hành vi của bị cáo thì đó là nghiêm trọng vì không những thực hiện hành vi phạm tội một mình mà còn lôi kéo nhiều người tham gia. Nhưng nói đi cũng phải nói lại, sở dĩ Dương Tự Trọng phạm tội vì đó là tình cảm máu mủ ruột thịt, ai chẳng xót xa. Trọng phạm tội không vì động cơ nào khác ngoài tình anh em ruột thịt. Do đó khi xét xử cần phải xem xét cho bị cáo, nên giảm một phần hình phạt cho bị cáo. Tuy nhiên, án sơ thẩm xử chưa xem xét đến góc độ đó mà chỉ xem xét ở góc độ "gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng".

Ở phiên phúc thẩm, nên xem xét cho bị cáo Dương Tự Trọng ở góc độ bị cáo đã thành khẩn nhận tội, hai là ở góc độ quan hệ gia đình, động cơ muốn giúp anh chứ không vì động cơ nào khác. Thấy anh mình trong tình cảnh như thế, vì tình máu mủ, Dương Tự Trọng đã suy nghĩ không chín chắn dẫn đến việc thực hiện giúp anh trốn đi nước ngoài. Đương nhiên, bị cáo phạm tội thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hành vi của mình, nhưng khi xem xét phải xem xét tổng thể, toàn diện, thấu đáo, thấu tình đạt lý xuyên suốt ở các góc độ chứ không chỉ xét ở góc độ "gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng" như phiên sơ thẩm.

Mặc dù không tham gia bào chữa cho các bị cáo trong vụ án nhưng qua theo dõi diễn biến phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm, tôi thấy việc giảm án cho các bị cáo là hợp lý, hợp tình.

Luật sư Nguyễn Đình Hưng: Phải xem xét đến cái tình của các bị cáo

Pháp  luật cũng giống như lương tâm con người, tính nhân đạo của pháp luật Việt Nam và con người Việt Nam là thật sự cảm thông với những hoàn cảnh của người thân, thể hiện ở 2 điều luật "không tố giác tội phạm" và "bao che cho tội phạm". Trong đó quy định hành vi phạm tội đó đối với người nhà, ruột thịt thì người phạm tội được miễn, không truy cứu trách nhiệm hình sự. Ở trong vụ án này, hầu hết các bị cáo, đặc biệt là bị cáo Trọng có quan hệ ruột thịt, còn lại cũng xuất phát từ mối quan hệ thân tình. Cho nên pháp luật phải đánh giá và có sự châm chước, có như thế mới khơi dậy cái tình người và đạo lý của người Việt Nam đã được thể chế hóa thành luật.

Còn về lý, việc giảm án  cho các bị cáo chứng tỏ tòa đã đánh giá đúng các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ; đánh giá mức độ, hậu quả không như án sơ thẩm đánh giá. Thứ hai cũng đã có thay đổi, tình tiết mới. Ở phiên tòa phúc thẩm, bị cáo Trọng và các bị cáo khác đã rất thành khẩn khai báo, không chối tội. Đó là những căn cứ của pháp lý để giảm án. Hợp lý là tương xứng với hậu quả thật sự xảy ra, hợp tình là phù hợp với lòng người, với đạo lý của dân tộc Việt Nam "đánh kẻ chạy đi chứ không đánh người chạy lại".

Luật sư Hoàng Nguyên Bình: Mục tiêu là đảm bảo tính giáo dục

Nếu chúng ta là Dương Tự Trọng tại thời điểm đó liệu có dũng cảm quyết định ngược lại được không? Rất khó dù biết hành động của mình là sai trái. Truyền thống của dân tộc ta là “một vạn cái Lý không bằng một tí cái Tình” và trong trường hợp này tại phiên tòa phúc thẩm, bị cáo Dương Tự Trọng đã thành khẩn khai báo và nhận rõ hành vi của mình là sai trái;  vì vậy kiến nghị giảm án cho bị cáo Dương Tự Trọng là điều hợp tình và hợp lý.

Bản án này sẽ khiến cho bị cáo Trọng và đồng phạm tâm phục, khẩu phục và như vậy mục tiêu của pháp luật là giáo dục được thực hiện một cách hiệu quả.