Vụ án nô lệ gây chấn động nước Anh

Nhìn bề ngoài thì căn nhà gỗ một tầng giản dị nằm ở Harrow, vùng ngoại ô tây bắc London, không có vẻ gì là địa điểm của "nô lệ thời hiện đại". Nhưng đó là sự thật đối với Mwanamisi Mruke, 47 tuổi.

Saeeda Khan, 68 tuổi, đã thuê mướn Mruke ngay tại Tanzania vào năm 2006 sau khi người phụ nữ này bị mất việc làm ở bệnh viện do Khan và người chồng quá cố của bà ta điều hành ở thủ đô Dar es Salaam nước này. Khan sắp xếp visa giúp việc nhà và hứa hẹn sẽ trả cho Mruke 21 bảng Anh một tháng, tiền lương chuyển vào tài khoản Tazania của người này cộng thêm 10 bảng Anh tiền túi mỗi tháng ở London. Do không có tiền bạc để lo cho đứa con gái Zakia học đại học nên Mruke đồng ý ngay.

Nhưng khi đặt chân đến London, Saeeda Khan liền tịch thu passport của Mruke, buộc bà phải ngủ trong nhà bếp và mỗi ngày chỉ được ăn 2 lát bánh mì. Cả quần áo của Mruke cũng bị Khan cất giữ. Mỗi ngày từ 6h sáng đến nửa đêm, Mruke phải ngoan ngoãn làm việc nhà theo mệnh lệnh của Saeeda Khan và phục dịch cả cho hai đứa con bị tật nguyền của bà ta. Đôi khi Mruke bị lôi dậy trong đêm khuya chỉ để đưa con của bà chủ đi dạo!

Cứ thế suốt 4 năm trời, Mruke không có lấy một ngày yên thân. Saeeda Khan không dạy một chữ tiếng Anh nào cho Mruke mà chỉ nói chuyện với bà bằng tiếng Swahili của châu Phi. Sau một thời gian, số tiền thù lao rẻ mạt của Mruke cạn kiệt hoàn toàn. Trong khi đó Saeeda Khan kiên quyết không cho Mruke bay về quê hương Tanzania để chịu tang cha mẹ hay dự đám cưới của cô con gái Zakia vào năm 2009.

Nữ công tố viên Caroline Haughey nói trước Tòa án Southwark Crown: "Từ lúc đến nước Anh, Mruke buộc phải ngủ, làm việc và sống trong điều kiện của một kẻ nô lệ".

Tháng 2/2010,  khi Mruke được phép đến khám bệnh phình tĩnh mạch ở bệnh viện địa phương, bác sĩ và người thông dịch Rhoda Mwanga mới biết được tình cảnh sống như địa ngục của bà. Sau đó Rhoda Mwanga tiếp xúc với Kalayaan - tổ chức từ thiện giúp đỡ những lao động nhập cư làm việc nhà - và vụ việc được báo với cảnh sát. 10 ngày sau đó, cảnh sát đi cùng với Rhoda Mwanga và vài người của Kalayaan đến nhà của Saeeda Khan, đưa Mruke đến một nơi ở khác. Cuộc điều tra được giao cho bộ phận phụ trách về "Khai thác con người và tội phạm có tổ chức" của Sở Cảnh sát London.

Saeeda Khan bị bắt giữ ngay lập tức, và sau đó bị buộc tội buôn người để lợi dụng làm nô lệ. Trong quá trình điều tra, cảnh sát tìm thấy một bức thư do ai đó ở Tanzania viết bằng tiếng Swahili có nội dung: "Khi còn làm việc cho mẹ con người này, bà (Mruke) phải ngoan ngoãn tuân theo mọi mệnh lệnh của bà ấy, phải chăm chỉ làm việc và thể hiện tình yêu thương đối với con bà ấy". Bức thư cũng có lời lẽ cảnh báo đe dọa tính mạng Mruke nếu dám nói ra sự thật với ai khác.

Áp phích tuyên truyền chống nô lệ thời hiện đại của tổ chức Anh "38 Degreé".

Zakia Ali Hassan, con gái của nạn nhân, nói với tòa án qua đường truyền video rằng, mẹ cô rất hạnh phúc khi thoát khỏi móng vuốt của Saeeda Khan. Do bà Mruke chưa thể trở về Tanzania sau khi được giải cứu nên thẩm phán Geoffrey Rivlin cho phép hai mẹ con Mruke gặp mặt và nói chuyện qua đường truyền video trong vài phút.

Trước tòa án, Saeeda Khan, nữ bác sĩ về hưu, vẫn một mực phủ nhận mọi bằng chứng đồng thời kể lể là Mruke sống hạnh phúc với bà ta. Cuối cùng, ngày 16/3/2011, Saeeda Khan bị tuyên án 2 năm tù treo sau thời gian bị tạm giam 9 tháng, đồng thời phải bồi thường cho nạn nhân Mruke 25.000 bảng Anh cộng với 15.000 bảng Anh án phí. Theo luật, Saeeda Khan có thể lãnh án 10 năm tù nhưng xét bị cáo đã cao tuổi, sức khỏe kém và còn phải nuôi hai con tật nguyền nên được giảm án. Saeeda Khan được rời tòa án sau khi vụ xét xử kết thúc.

Thanh tra Kevin Hyland, người lãnh đạo cuộc điều tra, cho biết đây là lần đầu tiên một người bị truy tố tội buôn "nô lệ" làm việc nhà. Mruke không bị đánh đập hay xâm hại tình dục, nhưng từ khi rời quê hương Tanzania đến Anh, bà phải chịu sự tra tấn về tinh thần, bị tước đoạt tự do và làm việc dưới sự cưỡng bức.

Trường hợp của Mruke được coi là điển hình của nô lệ thời hiện đại. Trong thời gian bị bắt làm nô lệ cho Saeeda Khan, mớ tài sản nhỏ nhoi của Mruke cũng bị cất giữ trong nhà kho khóa kín trong vườn nhà của bà chủ. Mọi sự tiếp xúc giữa Mruke với gia đình ở Tanzania đều bị giám sát chặt chẽ.

Thanh tra Kevin Hyland cho biết, cảnh sát London hiện đang tiến hành điều tra 15 vụ việc khác liên quan đến buôn người để lao động cưỡng bức ở Anh, đồng thời hợp tác với đồng nghiệp ở Surrey, Sussex, Hertfordshire và West Midlands trong những vụ tương tự. Thanh tra Hyland nói: "Chúng tôi đang cố gắng cải thiện phương pháp thu thập thông tin. Chúng tôi đã áp dụng một hệ thống giao tiếp mới cho phép những tổ chức từ thiện và phi chính phủ trực tiếp báo cáo mọi vụ việc đến chúng tôi".

Hyland cũng cho biết những vụ án đang được điều tra liên quan đến những cá nhân đến Anh từ Arập Xêút, Ấn Độ, Bangladesh, Tanzania, Uganda. Ông nói bất cứ người nào đến Anh để làm người giúp việc nhà đều phải được trả mức lương tối thiểu và được cư xử tốt theo luật pháp nước Anh quy định.

Về trường hợp của nạn nhân Mruke, thanh tra nói: "Bà Mruke muốn trở về Tanzania vì gia đình bà ở đó. Nhưng nếu bà không dám quay về quê hương vì sợ bị trả thù thì vụ việc sẽ được Cơ quan phụ trách biên giới Anh giải quyết". Các tổ chức bảo vệ nhân quyền hy vọng vụ xét xử nô lệ thời hiện đại đầu tiên này sẽ khích lệ những nạn nhân khác thêm can đảm ra tòa làm chứng.

Theo số liệu đánh giá, ở Anh có hàng ngàn lao động nhập cư theo diện giúp việc nhà, làm nông theo mùa hay làm việc trong các nhà máy