Xung quanh hai vụ án ngân hàng được xét xử

Thứ Năm, 05/07/2018, 13:27

Ngay sau khi kết thúc phiên tòa xét xử vụ án “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Ngân hàng Xây dựng Việt Nam (VNCB), ngày 3-7, TAND TP Hồ Chí Minh đã mở phiên xét xử sơ thẩm vụ án gây thất thoát 457 tỷ đồng xảy ra tại Ngân hàng TMCP Phát triển nhà Đồng bằng sông Cửu Long (gọi tắt là MHB, hiện đã sáp nhập vào BIDV).

Có 17 bị cáo bị đưa ra xét xử về các tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng”, trong đó có Huỳnh Nam Dũng (nguyên Chủ tịch HĐQT MHB, Công ty Cổ phần chứng khoán MHB, gọi tắt Công ty MHBS), Nguyễn Phước Hòa (nguyên TGĐ MHB), Lữ Thị Thanh Bình (nguyên TGĐ MHBS)...

HĐXX đã triệu tập Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) với tư cách nguyên đơn dân sự cùng 17 cá nhân, đơn vị có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án, trong đó có Công ty MHBS.

Đại án thất thoát hàng trăm tỷ đồng

Theo cáo trạng, Ngân hàng MHB có 91,26% vốn điều lệ của nhà nước. Ngày 11-8-2006, Ngân hàng có quyết định thành lập Công ty MHBS, trong đó MHB là cổ đông sáng lập góp 102 tỷ đồng, chiếm 60% vốn điều lệ. Với chức danh Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) MHB, ông Huỳnh Nam Dũng đại diện phần vốn góp của MHB tại MHBS và kiêm chức vụ Chủ tịch HĐQT, Lữ Thị Thanh Bình được giao chức vụ Tổng giám đốc (TGĐ).

Từ năm 2008 đến năm 2010, giữa Công ty MHBS và MHB ký và thực hiện nhiều hợp đồng ký quỹ, mua bán trái phiếu chính phủ. Từ năm 2011-2014, cả hai chuyển sang hình thức ký các thỏa thuận hợp tác đầu tư với nội dung: Công ty MHBS môi giới cho Sở giao dịch MHB đầu tư các loại trái phiếu chính phủ, Công ty MHBS được hưởng tiền môi giới là 0,1%.

Kết quả điều tra xác định, cá nhân Huỳnh Nam Dũng có số vốn góp tại Công ty MHSB là 13,8 tỷ đồng đứng tên Huỳnh Thị Minh Trí (chị gái Dũng), Nguyễn Phước Hòa (TGĐ MHB) góp 2,7 tỷ đồng đứng tên Nguyễn Thành Tín (con trai Hòa).

Để thực hiện, Huỳnh Nam Dũng và Nguyễn Phước Hòa thông qua hội đồng quản lý tài sản nợ - tài sản có (gọi tắt là hội đồng Alco) thống nhất chủ trương cho phép Sở giao dịch MHB chuyển vốn vào tài khoản của sở giao dịch mở tại công ty MHB để chờ đầu tư trái phiếu chính phủ nhưng thực chất là MHB chuyển vốn cho công ty MHBS để gửi có kỳ hạn tại các chi nhánh Ngân hàng MHB hưởng chênh lệch lãi suất và mua bán trái phiếu chính phủ cũng do MHB quản lý.

Bị cáo Huỳnh Nam Dũng.

Trong các năm 2011, 2012, 2014, Sở giao dịch MHB đã chuyển 4.975 tỷ đồng cho Công ty MHBS. Trong đó, sử dụng 3.357 tỷ đồng đem gửi có kỳ hạn tại các chi nhánh MHB để hưởng lãi suất chênh lệch trên 45 tỷ đồng. Sử dụng 1.588 tỷ đồng để đầu tư trái phiếu, trong đó sử dụng 966 tỷ đồng để ký các thỏa thuận hợp tác đầu tư mua bán trái phiếu chính phủ thông qua các công ty trung gian gồm: Công ty Huy Khánh, Công ty Đại Phong Nguyên, Công ty Econ Plus để thực hiện giao dịch.

Thực chất MHB tạm ứng tiền cho các công ty này để thực hiện việc mua bán trái phiếu chính phủ của MBH, sau đó bán lại cho Công ty MHBS, MHB để cho các công ty trung gian này và Công ty MHBS được hưởng lợi, gây thiệt hại cho MHB 349 tỷ đồng.

Thông qua hành vi này, Huỳnh Nam Dũng hưởng lợi 460 triệu đồng, Lê Nguyên Ngọc (TGĐ Công ty Huy Khánh) hưởng lợi 568 triệu đồng, Phan Ngọc Nhân (Phó TGĐ Công ty Huy Khánh) hưởng lợi 930 triệu đồng, Đoàn Hồng Ngọc (TGĐ Công ty Econ Plus) hưởng lợi 131 triệu đồng...

Hành vi nêu trên của Huỳnh Nam Dũng và đồng phạm là làm trái khoản 1, Điều 3, Quy chế cho vay của tổ chức tín dụng đối với khách hàng ban hành kèm theo Quyết định 1627 ngày 31-12-2001 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam.

Về việc làm trái công vụ, thiệt hại 108 tỷ đồng, có thể tóm tắt như sau:

Năm 2007, Công ty MHBS đăng ký tài khoản tự doanh với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để thực hiện giao dịch chứng khoán trên sàn chứng khoán. Từ ngày 18-8-2008, TGĐ - Chủ tịch Hội đồng đầu tư Lữ Thị Thanh Bình, Đoàn Việt Thắng (Phó TGĐ, Phó chủ tịch Hội đồng đầu tư), Đặng Văn Hòa (Phó TGĐ) cùng các thành viên khác đã họp và thống nhất mở 3 tài khoản cá nhân đứng tên Phạm Đăng Khoa, Nguyễn Quang Huy, Hoàng Xuân Tiến làm tài khoản tự doanh của Công ty MHBS để mua bán chứng khoán.

Trong thời gian từ ngày 20-8-2008 đến ngày 24-12-2012, MHBS đã sử dụng nguồn vốn của công ty để giao dịch tự doanh trên 3 tài khoản trên. Thông qua hoạt động này, Lữ Thị Thanh Bình cùng các đồng phạm rút ra 1,2 tỷ đồng từ tài khoản đứng tên Nguyễn Quang Huy để hưởng lợi cá nhân.

Từ ngày 20-10-2009 đến ngày 27-5-2011, Nguyễn Phương Duy (nguyên Trưởng Phòng đầu tư Công ty MHBS) trực tiếp cùng 2 nhân viên Phạm Tâm Anh, Nguyễn Tấn Duy thực hiện mua 5.938.030 cổ phiếu, tổng trị giá gần 270 tỷ đồng từ nguồn tiền của MHBS. Cũng trong khoảng thời gian trên, Nguyễn Phương Duy cùng các nhân viên đã thực hiện lệnh bán 4.291.470 cổ phiếu, thu được hơn 193 tỷ đồng và còn lại 1.927.864 cổ phiếu. Số tiền thu được, Công ty MHBS đã hạch toán thu nợ như: trả tiền ứng mua cổ phiếu, phí giao dịch, thuế thu nhập cá nhân, lãi chậm trả tiền ứng mua cổ phiếu.

Trong các ngày 14-1, 29-1 và 23-2-2010, Lữ Thị Thanh Bình đã chỉ đạo Trương Thanh Liêm rút hơn 1,2 tỷ đồng từ tài khoản này để sử dụng ăn chia hưởng lợi cá nhân tại MHBS. Tài liệu điều tra xác định, dư nợ trên tài khoản đứng tên Nguyễn Quang Huy hơn 76 tỷ đồng.

Từ tháng 5-2007 đến tháng 6-2010, Công ty MHBS đã chi một khoản lương cho chức danh Chủ tịch HĐQT Huỳnh Nam Dũng 460 triệu đồng. Để có nguồn tiền quyết toán đối với khoản chi trên, TGĐ Công ty MHBS Lữ Thị Thanh Bình đã thống nhất với Đoàn Việt Thắng (Phó TGĐ) rút hơn 1,2 tỷ đồng từ tài khoản Nguyễn Quang Huy để sử dụng một phần hoàn trả quỹ tiền mặt của MHBS. Nội dung là chi lương cho ông Dũng, còn lại tạo quỹ chi thưởng cho toàn thể cán bộ, công nhân viên công ty.

Tính đến ngày 22-10-2016, tổng dư nợ tại 3 tài khoản trên là hơn 175 tỷ đồng, giá trị chứng khoán trên 3 tài khoản tại ngày 12-1-2016 là trên 67 tỷ đồng. Tính chênh lệch giữa tổng dư nợ và giá trị chứng khoán còn lại trên 3 tài khoản, thiệt hại được xác định là 108 tỷ đồng. Hành vi nêu trên của bà Bình và các đồng phạm được xác định là làm trái quy định Luật Chứng khoán, Quy chế giao dịch chứng khoán... phạm vào tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.

Thông qua đó, bà Bình được xác định hưởng lợi 158 triệu đồng, Đặng Văn Hòa hưởng lợi 47 triệu đồng, Đoàn Việt Thắng hưởng lợi 48 triệu đồng... Quá trình điều tra, Bình và các đồng phạm đã tự nguyện nộp lại toàn bộ số tiền đã hưởng lợi cá nhân để khắc phục hậu quả.

Nguyên Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước bị tuyên án 3 năm tù giam

Chiều ngày 2-7, sau 1 tuần xét xử và nghị án vụ án “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Ngân hàng Xây dựng Việt Nam (VNCB), HĐXX đã tuyên án.

Theo nhận định của HĐXX, kết quả thẩm vấn công khai tại tòa cho thấy toàn bộ chứng cứ thu thập trong vụ án được thực hiện đúng trình tự của Bộ luật Tố tụng hình sự quy định, đủ cơ sở để xác định các bị cáo có hành vi thiếu trách nhiệm gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng như cáo trạng đã quy kết.

Ông Đặng Thanh Bình với nhiệm vụ được phân công phụ trách Cơ quan Thanh tra giám sát NHNN, Vụ Pháp chế, giúp Thống đốc chỉ đạo việc tái cơ cấu 6 ngân hàng yếu kém theo Đề án 254 của Chính phủ, chỉ đạo công tác thanh tra giám sát, trong đó có hoạt động tái cơ cấu, tham gia Ban Chỉ đạo tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín. Ngày 15-8-2012, ông Bình đã ký Tờ trình số 597 trình Thủ tướng Chính phủ về phương án tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín.

Nội dung tờ trình nêu rõ: cần tiếp tục xác minh năng lực tài chính của nhóm nhà đầu tư mới để đảm bảo nguồn tiền đầu tư vào Ngân hàng Đại Tín. NHNN trình Thủ tướng Chính phủ chấp nhận chủ trương Ngân hàng Đại Tín tái cơ cấu theo phương án nêu trên trên cơ sở nhóm cổ đông mới có đủ năng lực tài chính để thực hiện phương án này.

Trên cơ sở đề nghị của NHNN, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo tại Thông báo số 1350, trong đó có nêu: “...NHNN chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ về tính đúng đắn, chính xác đối với thực trạng và năng lực tài chính của nhóm nhà đầu tư mới đầu tư vào Ngân hàng Đại Tín...”.

Các bị cáo trong phiên xét xử sơ thẩm vụ án gây thất thoát 457 tỷ đồng xảy ra tại Ngân hàng thương mại cổ phần MHB.

Thực hiện chủ trương trên của Thủ tướng Chính phủ, ngày 4-9-2012, Cơ quan Thanh tra giám sát NHNN có tờ trình về việc tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín gửi Phó Thống đốc Đặng Thanh Bình, kiến nghị Thống đốc cho phép áp dụng điều kiện tài chính đối với nhà đầu tư tham gia tái cơ cấu ngân hàng như điều kiện đối với cổ đông sáng lập là cá nhân, tổ chức khi thành lập mới ngân hàng.

Cụ thể, có khả năng về tài chính để góp vốn để thành lập ngân hàng TMCP và cam kết không được dùng vốn ủy thác, vốn vay của các tổ chức khác, cá nhân khác để góp vốn. Như vậy, yêu cầu trong phương án của NHNN, chỉ đạo của Thủ tướng và kiến nghị của Cơ quan Thanh tra giám sát là để bảo đảm được năng lực tài chính thực sự của nhóm cổ đông tham gia tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín nhưng ông Bình đã không thực hiện đúng yêu cầu trên. Ông Bình có bút phê vào tờ trình ”việc kiểm tra vốn sẽ được thực hiện sau này...”.

Đến ngày 6-9-2012, ông Bình ký Công văn 652, chấp thuận chủ trương phương án tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín. Sau một thời gian cho nhà đầu tư mới tham gia tái cấu trúc Ngân hàng Đại Tín, đến ngày 14-6-2013, chính ông Bình lại ký thông báo ý kiến kết luận cuộc họp Ban Chỉ đạo tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín đã phải thừa nhận: “lộ trình triển khai phương án còn chậm chủ yếu do năng lực tài chính của nhà đầu tư mới tham gia tái cơ cấu hạn chế”.

Mặc dù vậy, sau đó ông Bình vẫn ký Công văn số 440 chấp thuận chính thức phương án tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín.

Theo đánh giá của HĐXX, thực tế, ông Bình đã không thực hiện đúng phương án do chính NHNN trình Thủ tướng Chính phủ cũng như ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng và kiến nghị của Cơ quan Thanh tra giám sát NHNN, không chỉ đạo thực hiện việc kiểm tra năng lực tài chính của nhóm cổ đông Phạm Công Danh.

Ngoài ra, với tư cách là Phó Thống đốc NHNN, khi nhận được các báo cáo trực tiếp về tình hình sai phạm tại Ngân hàng Đại Tín nhưng ông Bình không có biện pháp quyết liệt nào để hạn chế, ngăn chặn sai phạm của nhóm bị án Phạm Công Danh để Danh tham gia tái cơ cấu Ngân hàng Đại Tín và gây thiệt hại cho VNCB.

Đối với các bị cáo Hà Tấn Phước, Lê Văn Thanh, Ngô Văn Thanh, Phạm Thế Tuân, HĐXX nhận định: quá trình giám sát, cả 4 thành viên tổ giám sát khi phát hiện sai phạm của Phạm Công Danh và đồng phạm, đã không quyết liệt dùng biện pháp phù hợp, kiên quyết thu hồi tiền cho VNCB. Đồng thời, với hậu quả vụ án đặc biệt nghiêm trọng nên với đề nghị của một số luật sư bào chữa cho một số bị cáo hưởng án treo không được HĐXX chấp nhận.

Tuy nhiên, HĐXX cũng xét các bị cáo này thực hiện hành vi phạm tội trong điều kiện cơ chế giám sát chưa hoàn thiện, kiêm nhiệm nhiều công việc, có thời gian cống hiến cho Nhà nước, nhân thân tốt nên giảm nhẹ một phần hình phạt.

HĐXX cũng bác lời bào chữa các luật sư bảo vệ cho bị án Phạm Công Danh (được triệu tập đến tòa với tư cách người có quyền và nghĩa vụ liên quan) khi cho rằng ông Danh là nạn nhân trong việc thực hiện tái cơ cấu ngân hàng.

Đối với yêu cầu của các luật sư yêu cầu xem xét tính hợp pháp của Quyết định số 12, HĐXX xét thấy theo quy định của Luật liên ngành liên ngân hàng như Luật Các tổ chức tín dụng quy định rất rõ chức năng, nhiệm vụ của lãnh đạo của NHNN trong công tác điều hành, quản lý các ngân hàng trong hệ thống.

Về kiến nghị làm rõ trách nhiệm lãnh đạo NHNN và Cơ quan Thanh tra giám sát NHNN liên quan đến công tác tái cơ cấu mà VKS đề nghị, theo HĐXX, những kiến nghị này đã được kiến nghị trong bản án sơ thẩm và phúc thẩm vụ án Phạm Công Danh giai đoạn 1. Hiện các bản án đã có hiệu lực pháp luật và cơ quan điều tra đang làm rõ nên không tiếp tục kiến nghị trong bản án này.

HĐXX đã tuyên phạt ông Đặng Thanh Bình (64 tuổi, nguyên Phó Thống đốc NHNN Việt Nam) mức án 3 năm tù. Bị cáo Lê Văn Thanh (54 tuổi, nguyên Chánh Thanh tra NHNN tỉnh Long An; tổ trưởng giám sát VNCB) bị tuyên phạt 2 năm 6 tháng tù; Hà Tấn Phước (55 tuổi, nguyên Phó Giám đốc NHNN chi nhánh tỉnh Long An; nguyên tổ trưởng tổ giám sát Ngân hàng Đại Tín/ VNCB) 2 năm tù; Ngô Văn Thanh (41 tuổi, nguyên tổ viên tổ giám sát Ngân hàng Đại Tín/ VNCB) lãnh 1 năm 6 tháng tù; Phạm Thế Tuân (62 tuổi, nguyên tổ phó tổ giám sát VNCB) lãnh 1 năm tù.

A.Huy