Bầu cử Pakistan: Bình minh mới và thách thức cũ
Nhưng, quân đội Pakistan vẫn luôn là thách thức cho bất cứ chính khách nào lên nắm quyền ở đất nước Nam Á này.
Với trên 50% kết quả kiểm phiếu ban đầu, báo chí đã có thể dự đoán một chiến thắng dành cho cựu vận động viên bóng gậy Imran Khan, với khoảng 120 trên 272 ghế trong quốc hội. Với số ghế này, đảng Phong trào công lý (Tehreek-e-Insaf - PTI) của ông Khan chưa đủ đa số để tự đứng ra thành lập chính phủ đa số mà buộc phải liên minh với một số đảng nhỏ khác. Xếp thứ nhì là đảng Liên đoàn Hồi giáo Nawaz (PML-N) của gia đình cựu Thủ tướng Nawaz Sharif.
Việc kiểm phiếu vẫn tiếp tục. Mặc dù vậy, ông Khan vẫn tuyên bố giành chiến thắng trong một phát biểu từ nhà riêng ở khu ngoại ô giàu có Bani Gala của Islamabad, được truyền trực tiếp trên truyền hình quốc gia.
Cuộc bầu cử Quốc hội Pakistan ngày 25-7-2018 được giới phân tích đánh giá là cuộc đua song mã giữa Imran Khan và gia đình cựu Thủ tướng Sharif. Ông Khan dẫn đầu danh sách ứng cử của đảng PTI, còn Shahbaz Sharif, em trai cựu Thủ tướng Nawaz Sharif, dẫn đầu đảng PML-N. Đảng Nhân dân Pakistan (PPP) từng một thời vang bóng hiện do con trai bà cựu Thủ tướng Benazir Bhutto (đã bị ám sát năm 2007) là Bilawal Bhutto Zardari lãnh đạo được đánh giá yếu hơn nhiều so với 2 đảng trên.
Cuộc song đấu giữa 2 đảng và 2 ngôi sao đang lên diễn ra sôi nổi suốt nhiều tháng qua, mỗi bên đều tìm đủ cách để giành điểm trước đối thủ. Đến trước ngày bầu cử, khả năng chiến thắng vẫn chia đều cho 2 đảng, mặc dù giới phân tích đánh giá ông Khan và đảng PTI của ông có ưu thế hơn. Các thăm dò ý kiến cử tri trước bầu cử đều cho thấy PTI của ông Khan dẫn trước PML-N với tỉ lệ sít sao trên phạm vi toàn quốc, nhưng ở các thành phố lớn như Punjab thì đảng PML-N của gia đình Sharif lại chiếm ưu thế.
 |
| Ông Imran Khan phát biểu tại nhà riêng sau bầu cử. |
Cuộc bầu cử diễn ra trong không khí bạo lực đe dọa. Ngay sau khai mạc bầu cử, một vụ đánh bom đã xảy ra tại thành phố Quetta, thủ phủ tỉnh Balochistan, làm chết 31 người. Trước đó cũng xảy ra một vụ đấu súng giữa những người ủng hộ 2 đảng đối lập nhau PTI và PML-N tại thành phố Sawabi, tây bắc Pakistan, làm một người chết.
Bạo lực cũng là đặc điểm chung của kỳ bầu cử này, xảy ra suốt thời gian vận động tranh cử giữa các đảng phái. Quân đội Pakistan đã phải huy động lực lượng 371.000 người triển khai đến tất cả các khu vực bầu cử để đảm bảo an ninh, gấp 5 lần quân số triển khai trong cuộc bầu cử năm 2013. Người dân Pakistan nhiều năm qua sống trong bạo lực của bọn khủng bố, với những vụ đánh bom liều chết khiến hàng trăm người chết, giờ đây họ tiếp tục sống trong sợ hãi với màn bạo lực chính trị giữa các đảng phái kình chống nhau.
Cũng tại tỉnh Balochistan, trong thời gian tranh cử, đã xảy ra một vụ đánh bom liều chết tại một cuộc tập hợp vận động cử tri làm chết 149 người.
Năm nay 65 tuổi, ông Imran Khan sinh ra tại Lahore, xuất thân trong gia đình giàu có thuộc tầng lớp trên của xã hội Pakistan. Do vậy, ông được học hành tử tế tại trường cao đẳng nổi tiến Aitchison, được xem là “phiên bản Pakistan” của trường Eton ở Anh trước khi được gửi sang Anh để học ở trường Trung học Hoàng gia Wycombe, rồi học Đại học Oxford các chuyên ngành triết học, chính trị và kinh tế học.
Nhờ sự giàu có, sung túc của gia đình, thời trẻ Khan nổi tiếng ăn chơi, được người đời đặt cho biệt danh “Hoàng tử ăn chơi”, thường lái xe thể thao chạy khắp nơi, thay xe “như thay áo”, cặp kè những cô người mẫu nổi tiếng ở London. Thế rồi vào năm 1995, Khan bỗng dưng thay đổi 180 độ sau khi cưới vợ là cô Jemima Goldsmith, một nữ thừa kế gia sản giàu có ở London.
Quan điểm, lối sống của ông Khan thay đổi nhanh chóng, chấm dứt hoàn toàn lối sống hưởng thụ. Năm 1996, ông thành lập đảng PTI với tôn chỉ đấu tranh bài trừ nạn tham nhũng và lề lối chính trị cũ kỹ ở Pakistan.
Sự vươn lên mạnh mẽ của ông Khan và đảng PTI của ông trong kỳ bầu cử 2018 này đã khiến nhiều chính đảng lớn khác, trong đó có đảng PML-N, đảng Dân tộc,... cảm thấy bị “sốc”, vì thế họ đã lên tiếng phản đối, cáo buộc gian lận phiếu bầu, cáo buộc quân đội can thiệp tạo thuận lợi cho đảng của ông Khan. Các đảng phái thua cuộc đã hẹn sẽ cùng nhau tổ chức một cuộc họp báo để thảo luận phương án phản ứng trước kết quả bầu cử đầy bất ngờ này.
Thực ra, theo giới quan sát, từ khi thành lập đảng PTI vào năm 1996, ông Khan và đảng của ông chưa bao giờ được đánh giá cao bởi phong cách chính trị “mộc mạc” của ông Khan không quy tụ được nhiều chính khách dễ “ăn phiếu”. Cho đến trước kỳ bầu cử 2018, ông Khan chủ yếu gây tiếng vang bởi những hoạt động xã hội và những phát biểu mạnh mẽ chống lại đường lối chính trị “gò bó” và đầy tham nhũng của giới lãnh đạo hiện tại.
Người ta cho rằng, sở dĩ đảng PTI giành kết quả tốt nhất kỳ bầu cử này, ngoài sức hút của bản thân ông Khan còn nhờ vào việc ông đả quy tụ được nhiều chính khách “ăn phiếu”, tức là những người có uy tín, thu hút cử tri, được cử tri tín nhiệm.
Đứng trước vận mệnh lên lãnh đạo đất nước, ông Khan tiếp tục đường lối, tôn chỉ đã đặt ra từ hơn 20 năm trước. Trong bài phát biểu mừng chiến thắng hôm 26-7, ông bình tĩnh kêu gọi sự đoàn kết, thống nhất trong cả nước. Ông đưa ra những lời hứa về sự thay đổi trong phong cách lãnh đạo, điều hành đất nước so với các lãnh đạo trước đây. Ông tuyên bố sẽ vượt lên trên những ích kỷ cá nhân để có thể nhìn thấu thực tế cuộc sống của người dân và hành động để nâng cao đời sống của họ.
Ông cũng tuyên bố sẽ mở rộng cơ sở thu thuế và dẹp bỏ lối sống xa hoa, phong cách thượng lưu của giới chức lãnh đạo cũ. Ông cho rằng ông sẽ lấy làm xấu hổ khi sống trong dinh thủ tướng sang trọng trong khi hàng triệu người dân Pakistan còn nghéo khó, đói khổ.
Tuy nhiên, một thách thức lớn tồn tại suốt nhiều năm qua cho đến nay, đó là sức mạnh và sự can thiệp của quân đội vào chính trị. Đây sẽ là vấn đề khó mà ông Khan phải xử lý sao cho tốt nhất nếu muốn trụ lại lâu trên ghế Thủ tướng Pakistan.
