Cuộc đời vị vua cuối cùng ở Afghanistan
Mohammad Zahir Shah, vị vua cuối cùng của Afgahnistan (trở về nước sau 3 thập niên sống lưu vong, đã qua đời hôm 23/7/2007, thọ 93 tuổi. Trong suốt 40 năm trị vì đất nước, Zahir Shah là biểu tượng của lòng khát khao hòa bình và thống nhất trong một quốc gia diễn ra xung đột quân sự triền miên.
Từ năm 1973 khi nhà vua bị lật đổ và trục xuất ra nước ngoài. Cuối năm 2001, chế độ Taliban sụp đổ ông Zahir Shah từ Italia trở về Afghanistan đã tích cực ủng hộ một thành viên bộ lạc trẻ tuổi chống Taliban, nay là Tổng thống Karzai.
Kể từ khi trở về nước, Zahir Shah cũng đã nhiều lần bay ra nước ngoài để trị bệnh. Karzai gọi vị vua cuối cùng là “biểu tượng của sự thống nhất quốc gia”, một người đã đem lại sự phát triển cho
Karzai nói: “Ông là đầy tớ của nhân dân. Một người bạn của dân tộc. Ông tin tưởng vào vai trò của người dân và quyền con người”. Tổng thống Karzai cho biết,
Chào đời ngày 15/10/1914 ở Kabul, Zahir Shah học tập ở Pháp và lên ngôi năm 1933 lúc 19 tuổi vài giờ sau khi cha ông - Vua Muhammad Nadir Shah - bị ám sát chết. Trong thời gian này,
Trước đây, tuy nghèo đói, song Afghanistan là quốc gia ổn định và tiến dần đến nền dân chủ sau khi Zahir Shah kết thúc chế độ quân chủ chuyên chế và chuyển sang nền quân chủ lập hiến vào năm 1964.
Hiến pháp mới tạo quyền được giáo dục đối với trẻ em
Tuy nhiên, những cải cách của Vua Zahir Shah đã bị cản trở. Các đảng phái chính trị chưa bao giờ được hợp pháp hóa và thủ tướng vẫn không có thực quyền. Vào tháng 7/1973, ngai vàng của Zahir Shah bắt đầu rơi vào tay Mihammad Daoud Khan, một người cháu và người cách tân độc tài, từng giữ chức vụ thủ tướng trong một thập niên.
Khi ông đang trị bệnh và tắm nước nóng trên một hòn đảo ở tận đất nước Italia xa xăm, Daoud Khan đã tiếm ngôi vua và tuyên bố thành lập nước cộng hòa mà ông ta là tổng thống. Zahir Shah buộc lòng phải thoái vị để tránh đổ máu, chấm dứt triều đại 300 năm.
Trong 28 năm lưu vong tại Italia, Zahir Shah lặng lẽ sống với các thú vui chơi cờ, chụp ảnh và vẽ tranh theo phong cách Ba Tư. Ông rất ít tiếp xúc với báo giới, nhất là sau vụ ám sát hụt năm 1991 của một người Bồ Đào Nha gốc Angola giả làm phóng viên nhằm vào nhà vua lưu vong. Hung thủ, theo đạo Hồi, đã đâm Zahir Shah - lúc đó 77 tuổi - nhiều nhát dao, nhưng nhà vua đã may mắn thoát chết.
Từ Rome, Zahir Shah luôn theo dõi mọi biến động của đất nước
Sau sự kiện 11/9/2001, nước Mỹ quyết định tấn công Afghanistan, nhà vua lưu vong Zahir Shah đã xuất hiện trong một cuộc phỏng vấn để bảo vệ quan điểm của mình. Ông tuyên bố chính quyền Afghanistan trong tương lai sẽ được quyết định bởi một “loya jirga”, tức là Đại hội đồng truyền thống của Afghanistan - cuộc họp cấp quốc gia quy tụ những nhân vật có thế lực, giới trí thức và người cao tuổi.
Ngày 17/4/2002, Zahir Shah trở về
Trong tình thế rối ren của Afghanistan sau khi Hamid Karzai lên làm Tổng thống, dinh thự xây dựng trong thập niên 70 thế kỷ trước và cũng là nơi cư ngụ của Zahir Shah khi về nước thường xuyên được canh gác cẩn mật. Nhà vua từng được phong tặng danh hiệu “baba-i-millat-afghan” - “Người cha của đất nước