Malaysia: "Vạch lá tìm sâu" trước bầu cử

Đối với nhiều người, đây giống như một hiện tượng bình thường trước mỗi cuộc bầu cử, khi mà các phe cánh tìm cách bới móc những điểm yếu của đối phương nhằm lôi kéo sự ủng hộ về phía mình. Dù vậy nhưng nếu những nghi ngờ trên được chứng minh là đúng, thì đây sẽ trở thành một mối họa, đe dọa phá tan mọi sự tin tưởng của người Malaysia vào các cam kết và hứa hẹn của Thủ tướng Najib Razak về một quốc gia minh bạch, phát triển, nhất là khi cuộc tổng tuyển cử đang ngày càng đến gần.

Lùm xùm vụ thống đốc tiếp tay phá rừng

Mặc dù sở hữu diện tích rừng và tài nguyên rộng lớn nhưng 2 bang Sabah và Sarawak, nằm trên đảo Borneo lại là 2 trong số những bang nghèo nhất Malaysia. Bù lại, hai bang này đóng vai trò chủ chốt trong việc duy trì quyền lực của Mặt trận Tổ quốc Malaysia (UMNO) năm 2008 trước làn sóng ủng hộ phe đối lập của đa số thành viên Quốc hội.

Thêm vào đó, các cáo buộc tham nhũng trong những tháng gần đây đã khiến 2 thống đốc của bang Sabah và Sarawak đang phải khốn khổ đồng thời gây không ít khó khăn cho Thủ tướng Najib và đảng cầm quyền UMNO. Cả hai đều là những nhà lãnh đạo lâu năm, nắm giữ trong tay mọi quyền hành đối với những cánh rừng nhiệt đới rộng lớn nhất thế giới.

Trong đó, tâm điểm của bê bối lần này là Thống đốc bang Sabah, Musa Aman, một trong những quan chức cao cấp hàng đầu của đảng UMNO. Trên thực tế, các cơ quan chức năng của Hồng Công và Malaysia đã bắt đầu điều tra ông Musa từ cuối năm 2008 dựa trên những nghi ngờ về tài khoản kếch xù của Musa tại Ngân hàng UBS Hồng Công và nghi ngờ rằng thống đốc này đã đồng ý cấp phép cho hàng loạt doanh nghiệp khai thác gỗ và bớt xén hoa hồng từ các thương vụ ngầm đó.

Thêm vào đó, năm 2012, một loạt các thông tin bí mật đã bị phát tán trên trang web Sarawak Report, tất cả đều là báo cáo của các cơ quan chống tham nhũng Hồng Công và Malaysia và nội dung của chúng đều không có lợi chút nào cho ông Musa.

Cơ quan chống tham nhũng của Hồng Công đã đóng băng tài khoản do luật sư được sự ủy nhiệm của Musa quản lý tại Ngân hàng UBS. Ngay lập tức phía Hồng Công đã yêu cầu hợp tác với Malaysia để điều tra vụ việc này. Tuy nhiên vì không tìm kiếm thêm được điều gì và tình tiết vụ án không đủ để khép tội Musa, các cơ quan này đã đóng hồ sơ điều tra vụ việc sau đó. Ngân hàng cũng đã kích hoạt lại tài khoản sau khi Chính phủ Malaysia cho biết số tiền đó là tài trợ cho đảng UMNO chứ không phải tiền hối lộ.

Chính phủ Malaysia lúc đó đã không giải thích vì sao các khoản tài trợ chính trị lại chạy thẳng sang Hồng Công và Singapore. Về phía Musa, khi trả lời phỏng vấn của Hãng tin Reuters ông cho biết, đã được các cơ quan chống tham nhũng trả lại sự trong sạch.

Vậy nên khi Ban điều tra tham nhũng độc lập của Malaysia yêu cầu lật lại hồ sơ vụ việc này, ông Musa cho biết "toàn bộ chuyện này đều là những câu chuyện cũ, xào xáo lại nhiều lần mà thôi. Đây chỉ là một trò mèo ngớ ngẩn trước mọi cuộc bầu cử, khi mà bên đối lập tìm mọi cách để thực hiện các quỷ kế của họ".

Không có lửa làm sao có khói

Thống đốc Musa Aman từng bị nghi ngờ tham nhũng khi mối quan hệ mật thiết của ông với Michael Chia, một thương gia buôn gỗ và là một kẻ phản động người Hồng Công bị phát hiện. Michael bị tình nghi đã giúp ông Musa chuyển 16 triệu USD vào cất giấu ở Hồng Công và chính Michael cũng là người chịu trách nhiệm về các khoản chi phí cho con trai của Musa đang du học tại Australia.

Trang web Sarawak Report cũng cho biết, cả cơ quan chống tham nhũng Hồng Công và Malaysia đều có những tài liệu chỉ ra rằng có tới 90 triệu USD tiền khai thác gỗ ở Sabah đã được đổ vào các tài khoản ở Ngân hàng UBS Hồng Công.

Cơ quan điều tra ở Hồng Công cho biết, họ đã điều tra một số quan chức của Malaysia bao gồm một quan chức trong chính phủ vì đã vi phạm sắc lệnh phòng chống tham nhũng thông qua việc theo dõi các tài khoản ở Ngân hàng UBS. Tuy nhiên họ không hề đưa ra lời khẳng định rằng ông Musa là trung tâm của cuộc điều tra này.

Phía Malaysia cho biết, họ đã hỗ trợ các đối tác Hồng Công của mình nhưng cũng từ chối đưa thêm thông tin chi tiết. Thế nhưng các quan chức chống tham nhũng ở Malaysia, khi được Reuters hứa sẽ giữ bí mật các thông tin họ nói, đã thừa nhận rằng các tài liệu bị rò rỉ trên trang Sarawak Report là đúng và ông Musa đúng là nhân vật trung tâm của cuộc điều tra.

Thống đốc Musa Aman trong một cuộc tiếp xúc cử tri ở bang Sabahng, tháng 2/2013.

Với tư cách là một thống đốc, Musa hiện đang nắm quyền quản lý Tổ chức Sabah Foundation, chuyên về quản lý tài nguyên rừng với tổng diện tích lên tới 3.861 dặm vuông, gần bằng nửa bang New Jersey. Tổ chức này đã cho phép các công ty khai thác gỗ hàng năm được khai thác một phần nhỏ trong diện tích rừng này. Lợi nhuận từ việc khai thác gỗ sẽ được bổ sung vào quỹ giáo dục và các dự án phúc lợi xã hội của bang.

MACC đã đưa ra một danh sách các công ty có được giấy phép khai thác gỗ. Tài liệu cho thấy ông Musa đã cấp phép khai thác khoảng 2.000 hécta rừng nguyên sinh cho người em trai của ông, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Anifah Aman trong một cuộc họp đặc biệt của ban giám đốc tổ chức năm 2004.

Tiếp đó, ông Musa đã liên tục ký các thỏa thuận nhượng quyền khai thác và đã vượt quá, thậm chí là gấp đôi lượng gỗ được phép khai thác. Mặc dù chưa có dấu hiệu phạm tội rõ ràng nhưng nó chỉ ra một nghịch lý khi chính ông đã đi ngược lại những chỉ đạo của bang về công tác khai thác và quản lý tài nguyên rừng.

Các cuộc điều tra bản kê khai ngân hàng cho thấy một số công ty khai thác đã thực hiện nhiều khoản chi trả đối với các tài khoản ở Ngân hàng UBS và những  người chủ tài khoản này đều là những người có liên quan đến ông Musa.

Trong đó có hai hãng khai thác gỗ ở Sabah đã chuyển khoản 2 lần với tổng số tiền là 4,04 triệu USD vào tháng 8/2006 vào một tài khoản doanh nghiệp thuộc sở hữu của một người quen của Musa ở Ngân hàng UBS. Sáu ngày sau đó, một số tiền tương tự cũng được chuyển vào tài khoản cho luật sư của Musa. Các nhà chức trách Hồng Công đã gọi tài khoản này là "giữ trọn niềm tin" đối với Musa. Cùng ngày hôm đó, hai doanh nghiệp đã nhận được giấy phép khai thác 32 nghìn hécta và một hợp đồng sửa chữa con đường vận chuyển gỗ từ khu vực khai thác.

Lãnh đạo hai doanh nghiệp này (xin được giấu tên)  đã khẳng định với Reuters rằng số tiền 4,04 triệu USD đó là tiền tài trợ cho ông Musa và đảng UMNO để đảm bảo các hợp đồng. Chính phủ Malaysia cho biết, tất cả số tiền trong tài khoản tại Ngân hàng UBS cuối cùng đều được chuyển về đảng UMNO với danh nghĩa những khoản tiền tài trợ.

Trong khi không có số liệu cụ thể về việc bao nhiêu gỗ đã bị khai thác trong diện tích rừng ở Sabah, số liệu chính thức chỉ cho biết rằng nạn phá rừng đã và đang ở mức báo động trên toàn bang. Năm 1992, diện tích che phủ của rừng là 17 nghìn dặm vuông, bằng một nửa đất nước Ireland. Nhưng đến năm 2011, con số này tụt xuống chỉ còn 13,9 nghìn dặm vuông mà thôi. Diện tích rừng nguyên sinh đặc biệt bị tàn phá nghiêm trọng, giảm từ 1.595 dặm vuông vào năm 1992 xuống chỉ còn 348 dặm vuông vào năm 2011. Với diện tích rừng còn lại cho khai thác, doanh thu từ việc bán gỗ đã giảm xuống một nửa trong vòng 50 năm trở lại đây, khoảng 80,6 triệu USD.

Nhận thấy tình hình đó, ông Musa đã thúc đẩy đa dạng hóa trong các lĩnh vực nông nghiệp, dầu mỏ và khí đốt nhằm tăng doanh thu cho bang và đã đạt được mức 4,1 tỉ ringgit năm ngoái. Tuy nhiên tỉ lệ thất nghiệp vẫn giữ ở mức khá cao với 5,4%, cao nhất trong số tất cả các bang ở Malaysia, khi mà trung bình cả nước chỉ là 3%. Uy tín của Musa cũng đã giảm đi phần nào, từ 60% ủng hộ hồi năm 2009 xuống chỉ còn 45% năm 2012.

Bộ trưởng Pháp luật Mohamad Nazri phát biểu trước Quốc hội hồi tháng 10 năm ngoái đã khẳng định rằng, số tiền trong tài khoản tại Ngân hàng UBS dưới tư cách ông Musa đều là các khoản tài trợ chính trị thế nhưng ông này lại không giải thích chi tiết về nguồn tiền hay tại sao tiền quỹ lại phải chạy thẳng ra ngân hàng nước ngoài để gửi.

Là một nhà lãnh đạo của đảng UMNO ở Sabah, ông Musa được trông đợi phải tìm các nguồn tài trợ cho đảng và làm sao nhận được càng nhiều phiếu bầu càng tốt. Oh Ei Sun, cựu trợ lý của Thủ tướng Najib cho biết: "Đối với đảng UMNO, Musa là thành phần không thể thiếu được ở Sabah. Nếu bạn mất ông ấy, bạn sẽ để mất cả một đế chế".

Không thua gì Sabah, bang Sarawak cũng là điểm nóng trong các cáo buộc tham nhũng khai thác rừng. MACC cho biết họ cũng đang điều tra Thống đốc Abdul Taib Mahmud của bang này từ năm 2011 khi nhận được các đơn tố cáo liên quan đến việc ông tiếp tay phá rừng và tham nhũng trong ngành lâm nghiệp. Tuy nhiên, vẫn chưa có bằng chứng rõ ràng để buộc tội ông và cuộc điều tra vẫn đang tiếp tục, thông tin vẫn liên tục được các nhà chức trách Malaysia cập nhật.

Có thể nói, nhắc đến ông Abdul là người ta liên tưởng đến nhóm hoạt động vì môi trường Global Witness, tổ chức này đã đăng tải một video hồi tháng 3 vừa qua và như một con virus, nó đã nhanh chóng lan rộng khắp hệ thống máy tính. Trong đoạn video, người thân và một số người quen của ông Abdul đã đồng ý đem hàng nghìn hécta đất rừng cho một tổ chức khai thác gỗ mà không hề hay biết đó là tổ chức của các nhà điều tra trá hình.

Trước công chúng, Abdul một mực từ chối cáo buộc và các chất vấn sau khi đoạn video được phát tán. Ông nói: "Tôi đã thấy cái gọi là bằng chứng đó rồi, nhưng nó chẳng có nghĩa lý gì cả. Tất cả đều phải tiến hành dưới một quy trình của pháp luật".

Cái khó trong cuộc điều tra này là mặc dù có rất nhiều điểm nghi vấn nhưng giới chức Malaysia vẫn chưa thể thu thập được đầy đủ chứng cứ để luận tội hai vị lãnh đạo trên trong khi họ vẫn thể hiện là những nhà lãnh đạo tốt và đang cống hiến sức mình phục vụ cho lợi ích của bang. Vì vậy, những người quan tâm cũng chỉ có thể chép miệng nhủ rằng "không có lửa làm sao có khói".

Vị trí thủ tướng có bị lung lay?

Trong một cuộc phỏng vấn với Reuters thứ 3 tuần trước, Thủ tướng Najib cũng đã từ chối bàn đến chi tiết thông tin về các cuộc điều tra đối với 2 thống đốc bang Sabah và Sarawak đồng thời tuyên bố ông sẽ kiên quyết chống lại tham nhũng bằng bất kỳ hình thức nào.

Trong khi đó, phía đối lập đang ngày càng trở nên mạnh mẽ và gay gắt trong việc phải thắt chặt các chiến lược chống tham nhũng. Hiện tại, lực lượng đối lập của UMNO đang giữ 20 ghế tại Sabah và Sarawak, nhưng chỉ riêng 2 bang này đã có thể hứa hẹn tới 112 ghế cho bất kỳ đảng nào muốn chiếm đa số trong Quốc hội. Nhiều ý kiến từ phía đảng đối lập cho rằng thành quả của nền kinh tế Malaysia có được đến ngày hôm nay đang tập trung quá nhiều vào tầng lớp thượng lưu trong xã hội và cam kết sẽ làm cho ra lẽ vụ việc lần này.

Nhiều nguồn tin cho biết, Mặt trận Tổ quốc của Malaysia có vẻ được ưu ái hơn trong cuộc tranh cử lần này vì đây sẽ là cuộc bỏ phiếu giúp đảng của Thủ tướng Najib tiếp tục lãnh đạo đất nước trong nhiệm kỳ tới. Nhưng cũng có thể đây sẽ là cuộc bầu cử được tổ chức vội vã nhất (dự kiến diễn ra vào cuối tháng 6 tới) và các bê bối tham nhũng vẫn còn đang đe dọa sẽ phá hoại mọi nỗ lực và hứa hẹn của Thủ tướng Najib về một đất nước có nền kinh tế lớn thứ 3 Đông Nam Á, minh bạch hơn và cạnh tranh hơn