Marwan Barghouti – Người kế thừa Yasser Arafat

Marwan Barghouti sinh ngày 6/6/1959 tại làng Kobar, gần thành phố Ramallah, tham gia phong trào Fatah từ khi mới 15 tuổi, hoạt động rất tích cực và về sau đồng sáng lập Phong trào thanh niên Fatah (Shabiba) ở khu Bờ Tây sông Jordan. Năm 18 tuổi, Barghouti bắt đầu nếm trải nhà tù Israel do tham gia phong trào đấu tranh của người Palestine chống Israel. Ra tù, Barghouti đi học đại học (năm 1983), nhưng do bị Israel bắt giam liên tục nên mãi đến năm 1994 Barghouti mới lấy được bằng cử nhân chính trị học.

Việc Barghouti được nhiều người ủng hộ xuất phát từ những năm tháng đấu tranh thời trẻ và khả năng đoàn kết các phe phái chính trị khác nhau của người Palestine. Bà Fadwa, vợ ông, đã nhận xét về chồng như sau: "Ông ấy là một thủ lĩnh đường phố, là người của mọi ngõ ngách đường phố". Barghouti đã tham gia cả 2 cuộc kháng cự (intifadeh), lần thứ nhất vào năm 1987 và lần thứ 2 vào năm 2000 (sau chuyến thăm Núi Đền của ông Ariel Sharon, khi đó là Thủ tướng Israel). Qua cả 2 cuộc kháng cự, Barghouti nổi lên là một trong những thủ lĩnh can trường và quyết liệt.

Trong chủ trương đấu tranh của Barghouti, người ta thấy có chút gì đó tương đồng với lãnh tụ Nam Phi Nelson Mandela trong đường hướng “bất bạo động”, đồng thời cũng có cái khí chất mãnh liệt, sẵn sàng dùng bạo lực của cố Chủ tịch Arafat. Barghouti thành lập một lực lượng quân sự mang tên Tanzim và thực hiện một số vụ tấn công nổi tiếng trên đất Israel những năm đầu thế kỷ XXI, như vụ đánh bom khu Chợ hải sản ở thủ đô Tel Aviv gây chấn động Israel. Ông Mandela cũng thành lập lực lượng quân sự để phối hợp cùng cánh chính trị đấu tranh, nhưng rất ít khi sử dụng đến. Cố Chủ tịch Arafat thì thể hiện bản lĩnh lãnh tụ đấu tranh qua việc kiểm soát các nhóm vũ trang Palestine.

Barghouti bị tuyên 5 án tù chung thân vào ngày 6/6/2004 vì chỉ huy các chiến binh người Palestine đánh bom ở Israel làm chết nhiều người. Xuất thân từ phong trào Fatah bám trụ các vùng đất lãnh thổ Palestine bị Israel chiếm đóng để đấu tranh và bị bắt, cầm tù, Barghouti đã sớm trở thành một tên tuổi nổi bật trong số các tù nhân bị Israel bắt giam và được Hamas đặt điều kiện Israel phải thả ông ra để đổi lấy việc trao trả binh sĩ Gilad Shalit. Tuy nhiên, điều kiện trao đổi đó đã không được Israel chấp nhận, vì rõ ràng là giá trị của tù nhân Barghouti thật sự là quá lớn đối với Israel cho nên không thể sánh ngang với một binh sĩ như Shalit.

Sau những nỗ lực không thành của Hamas, một chiến dịch yêu cầu Israel trả tự do cho Barghouti đã được vợ ông, bà Fadwa cùng với những người ủng hộ ông phát động. Chiến dịch trả tự do cho Barghouti và tất cả tù nhân Palestine hiện đang được nhiều người tham gia, có văn phòng đặt tại khu cao ốc phức hợp bên cạnh ngôi mộ của ông Arafat. Ủng hộ chiến dịch trả tự do cho ông Barghouti hiện còn có cả Nghị viện châu Âu và một số tổ chức phi chính phủ ở Israel.

Cố Chủ tịch Yasser Arafat. Ảnh: Reuters.

Từ trong nhà tù Israel, Barghouti tiếp tục hoạt động chính trị. Ông tuyên bố tranh cử Tổng thống Palestine vào đầu năm 2005, nhưng sau đó vì lợi ích thống nhất Palestine, Barghouti đã rút lui, nhường chỗ cho ông Mahmoud Abbas. Ngày 14/12/2005, Barghouti tuyên bố thành lập đảng mới lấy tên gọi là al-Mustaqbal (Tương lai), quy tụ thành phần trẻ trung thành với đường lối đấu tranh của cố Chủ tịch Arafat. Ông cùng các lãnh đạo phong trào Hamas, PFLP, Phong trào Thánh chiến Hồi giáo Palestine và DFLP đưa ra một phát kiến có tên gọi là Văn bản hòa giải dân tộc của các tù nhân (còn gọi là Văn bản tù nhân), trong đó kêu gọi thành lập chính phủ liên hiệp và tiến hành đàm phán với Nhà nước Israel để xây dựng nền hòa bình vĩnh viễn, thành lập nhà nước Palestine theo đường biên giới năm 1967. Văn bản tù nhân đã nhanh chóng phổ biến và được xem là nền tảng để thành lập chính phủ liên hiệp của Palestine hiện nay.

Hiện tại, Barghouti dành thời gian hàng ngày trong tù để đọc sách, nghiên cứu và viết lách hoặc dạy học cho những tù nhân khác ở cùng khu vực nhà giam. Cách thức bị giam giữ và phong cách tự tại của Barghouti làm người ta nhớ đến ông Nelson Mandela của đất nước Nam Phi - nhà cách mạng giải phóng dân tộc Nam Phi khỏi ách áp bức của chủ nghĩa Apartheid. Quan điểm và tư tưởng của ông có sức ảnh hưởng lớn đối với giới chính trị chính thống ở Palestine.

Trong số những người Israel ngưỡng mộ Barghouti có Haim Oron (cựu Chủ tịch đảng Meretz), một nhân vật thiên tả, được xem là đại diện tiêu biểu cho trường phái tư tưởng hòa bình ở Israel. Oron đã rời khỏi chính trường vào đầu năm 2011. Đánh giá Barghouti là thủ lĩnh quan trọng nhất của Palestine, Oron tin rằng sự thay đổi quan điểm đấu tranh của Barghouti là căn nguyên của những chuyển biến hòa giải ở Palestine, là cơ hội tốt cho hòa bình với người Israel. Nhưng hòa bình có được tạo lập hay không còn tùy thuộc người Israel có đáp ứng đòi hỏi về đường biên giới của người Palestine hay không.

Trong bối cảnh hiện nay, điều này xem ra rất khó xảy ra. Hơn nữa, Barghouti là một nhân tố quyết định sự đoàn kết, thống nhất toàn thể Palestine, là tiếng nói có sức tác động mạnh đến đường lối đấu tranh của Palestine đối với Israel. Vì vậy, Israel chắc chắn cũng sẽ không đáp ứng bất kỳ yêu cầu nào của Palestine để Barghouti được trả tự do