Mỹ: Loretta Lynch, nữ Bộ trưởng Tư pháp gốc Phi đầu tiên

Người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest tuyên bố: "Loretta Lynch là công tố viên độc lập, mạnh mẽ từng 2 lần lãnh đạo một trong những văn phòng công tố quan trọng nhất nước Mỹ. Năm nay 55 tuổi, bà Lynch sẽ kế nhiệm Eric Holder, cũng là người da màu đầu tiên lãnh đạo bộ này cùng những thành tựu rõ nét trong lĩnh vực cải cách luật hình sự và việc thực thi quyền công dân".

Loretta Lynch sinh tại thành phố Greensboro, bang Bắc Carolina ngày 21/5/1959. Cha của Lynch mở nhà thờ dành riêng cho sinh viên chống phân biệt chủng tộc và ông thường mang theo con gái nhỏ đến mỗi cuộc họp trong nhà thờ. Sau khi tốt nghiệp Trường Luật Đại học Havard năm 1984, Loretta Lynch làm trợ lý cho Công ty luật Cahill Gordon & Reindel ở Manhattan suốt 6 năm.

Tiếp đến, Lynch lãnh đạo văn phòng công tố ở một quận phía đông New York. Trong vai trò công tố viên, Lynch xử lý mọi vấn đề từ tội phạm mạng cho đến tội phạm có tổ chức, tham nhũng, gian lận tài chính và khủng bố. Bà nhanh chóng nổi tiếng là nhà điều tra và là công tố viên độc lập hàng đầu phụ trách các vấn đề hình sự và dân sự.

Zachary W. Carte, cựu luật sư phụ trách quận phía đông New York và hiện là cố vấn Tòa thị chính thành phố này, nhận xét: "Lynch là người hết sức điềm tĩnh. Tôi chưa bao giờ nhìn thấy bà tỏ ra giận dữ hay thất vọng thái quá. Bà cũng là người giúp những người khác trở nên bình tĩnh hơn". Bà được ca ngợi là người cư xử đúng mực khi đưa ra truy tố những vụ án quan trọng nhất mà không cố gắng làm nổi bật cá nhân mình như những quan chức tư pháp khác.

Thành tích nổi bật đầu tiên của Công tố viên Liên bang Lynch là vụ buộc tội tên cướp khét tiếng Vincent Asaro 36 tuổi, cùng các tòng phạm trong băng đảng Bonanno đã tổ chức cướp số đồ trang sức trị giá 6 triệu USD, đang lưu giữ tại nhà kho của Hãng Hàng không Đức Lufthansa Airlines trong sân bay quốc tế J.F.Kennedy ở New York vào năm 1988. Chính kịch bản bộ phim dạng hốt bạc "Goodfellas", được phát hành năm 1990 của kinh đô điện ảnh Hollywood là dựa theo cốt truyện này.

Bà Loretta Lynch và ông Eric Holder.

Một trong những thành công đáng khâm phục nhất của Lynch là vụ truy tố nhóm sĩ quan cảnh sát New York vào năm 1999 với tội danh dùng cán chổi đánh đập dã man đồng thời xâm hại tình dục tàn bạo đối với Abner Louima - người nhập cư da đen Haiti. Hậu quả trong vụ này là Abner phải chịu đựng 3 cuộc phẫu thuật và nằm viện suốt 2 tháng vì bị rách bàng quang và trực tràng.

Vụ án Abner dẫn đến mối quan hệ cực kỳ căng thẳng chưa từng có giữa cộng đồng người da đen và Sở Cảnh sát New York. Ken Thompson, đồng nghiệp với Loretta Lynch nói rằng: "Căng thẳng bùng phát xung quanh vụ án bởi vì đây là một trong những hành động tàn bạo kinh khủng nhất của cảnh sát New York. Cộng đồng người da đen giận dữ đến mức hàng ngàn người tuần hành trên cầu Brooklyn đòi công lý. Không chỉ có người dân New York theo dõi diễn tiến vụ án, mà cả nước cũng hết sức quan tâm đến nó”. Trong phiên tòa xét xử, sĩ quan cảnh sát Justin Volpe thừa nhận đã có hành vi xâm hại tình dục thô bạo đối với Louima Abner.

Năm 1999, Tổng thống Bill Clinton chỉ định Loretta Lynch lãnh đạo Văn phòng Công tố quận phía đông New York suốt 2 năm nhiệm kỳ của ông, và đến năm 2010 Tổng thống Barack Obama tiếp tục chọn bà vào vị trí này một lần nữa. Văn phòng công tố của Loretta Lynch từng truy tố thành công các thành viên mafia và những vụ án khủng bố lớn như âm mưu đánh bom Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ và đường xe điện ngầm thành phố New York.

Năm 2011, Loretta Lynch truy tố hơn 120 thành viên mafia - vụ án lớn nhất thuộc loại này trong lịch sử Mỹ - và Ngân hàng HSBC, tổ chức tài chính bị buộc tội giúp tội phạm ma túy rửa hàng trăm triệu USD thông qua các chi nhánh của mình.

Một lĩnh vực tiêu biểu khác của Văn phòng Công tố do bà  Lynch đảm trách là phanh phui tệ nhũng lạm, nhận hối lộ và gian lận tài chính trong hàng ngũ công chức và chính khách cao cấp. Ngay cả các nhân vật cùng đảng Dân chủ của mình bà Lynch cũng không tha. Điển hình là vụ nhũng lạm của một loạt dân biểu đồng đảng như các Thượng nghị sĩ John L. Sampson, Pedro Espada và William F. Boyland.

Đặc biệt là trường hợp của Thượng nghị sĩ Michael Grimm thuộc đảng Cộng hòa của tiểu bang New York, từng bị Công tố viên Liên bang  Lynch ký lệnh truy tố về tội gian lận tài chính, do đã cố tình che giấu hơn 1 triệu USD thuế doanh thu và thu nhập từ một nhà hàng ở New York thuộc sở hữu của ông này. Thượng nghị sĩ M. Grimm tuy đã tái đắc cử lần thứ 3 vào đầu tháng 11 vừa qua, cho dù không nhận tội nhưng vẫn sẽ bị đưa ra xét xử vào tháng 2/2015. Nếu bị kết tội, ngoài nguy cơ đối mặt với án tù kèm số tiền phạt không nhỏ, ông này sẽ mất chiếc ghế thượng nghị sĩ đầy quyền lực của mình.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết, chính quyền Tổng thống Barack Obama mong muốn quyết định bổ nhiệm Loretta Lynch vào vị trí Bộ trưởng Tư pháp thay thế cho Eric Holder được phê chuẩn "càng nhanh càng tốt".

Phát biểu với báo giới, bà Loretta Lynch cho biết: "Nếu được Thượng viện phê chuẩn, tôi sẽ bảo vệ người dân Mỹ vào mỗi buổi sáng thức đậy. Tôi sẽ làm việc mỗi ngày để mang đến sự an toàn cho mọi người, quyền lợi của chúng ta, sự tự do của chúng ta"