Israel mùa bầu cử: Cơ hội dành cho ai?

Sự sa sút của cánh hữu xuất phát từ những mâu thuẫn trong nội bộ đảng Chính thống giáo cực hữu Shas. Cựu chủ tịch đảng Shas là Eli Yishai vừa tách khỏi đảng Shas để thành lập một đảng phái mới, lấy tên là Quốc gia về với Chúng ta. Ông Yishai tuyên bố, nguyên nhân của việc ông thành lập đảng mới là do "nhân dân yêu cầu sự đoàn kết", và điều này được hiểu là đảng mới của ông Yishai còn hữu khuynh hơn đảng Shas nữa.

Nhưng một đoạn video được công bố hôm 28/12/2014 lại hé lộ một nguyên nhân khác: Trong video, cố Chủ tịch đảng Rabbi Yosef, nhà sáng lập đảng Shas, đã nói ra những điều không hay ho về Aryeh Deri, Chủ tịch hiện tại của Shas. Đoạn video đã gây bàng hoàng trong dư luận cũng như trong nội bộ đảng Shas. Ông Deri đã phải từ chức chủ tịch đảng Shas. Chưa biết ông Yishai và những người theo phe cánh mình thu được lợi gì, nhưng vụ ly khai ồn ào đã có tác động tiêu cực đến uy tín của đảng Shas, và đã khiến cho cả đảng này lẫn đảng mới Quốc gia về với Chúng ta đều đánh mất sự ủng hộ của cử tri, chỉ còn được ủng hộ ở mức tối thiểu để có ghế trong Quốc hội. Rõ ràng đây là một cú "tự sát chính trị" của cánh hữu Israel.

Nghiêm trọng hơn, cuộc điều tra tham nhũng đối với các chính khách đảng Yisrael Beiteinu đang tạo ra cơn địa chấn chính trị ở Israel. Theo báo chí Israel, cuộc điều tra toàn diện đảng Yisrael Beiteinu không chỉ gói gọn trong đảng này mà còn bung ra những mối liên hệ ngoài đảng. Cho đến nay, đã có 30 người bị bắt giam để điều tra, trong đó phần lớn là người của đảng Yisrael Beiteinu, kể cả Moshe Lion, một thân tín của Ngoại trưởng Israel Avigdor Liberman, và nghị sĩ Faina Kirschenbaum.

Ngoại trưởng Avigdor Lieberman.

Ngoại trưởng Lieberman, Chủ tịch đảng Yisrael Beiteinu, giận dữ tuyên bố: Cuộc điều tra tham nhũng nhắm vào đảng Yisrael Beiteinu là "có động cơ chính trị". Ông Lieberman cho rằng, việc mở cuộc điều tra và bắt giữ người trong giai đoạn vận động tranh cử là một việc không bình thường. Bản thân ông Lieberman cũng từng bị điều tra (nhưng sau đó được miễn truy cứu) và các thành viên đảng Yisrael Beiteinu của ông cũng đã nhiều lần bị điều tra. Đặc biệt đáng chú ý, đây là cuộc điều tra thứ 6 nhắm vào các chính khách đảng Yisrael Beiteinu và tất cả đều rơi vào thời gian bầu cử.

Dù cho động cơ điều tra là gì thì những bê bối liên quan đến đảng Yisrael Beiteinu đang làm cho uy tín của đảng này sụt giảm mạnh, hậu quả là đánh mất sự ủng hộ của nhiều nhóm cử tri quan trọng, kể cả cộng đồng nói tiếng Nga hơn 1 triệu người vốn ủng hộ ông Lieberman (gốc Nga) trong những kỳ bầu cử trước. Giới phân tích đánh giá, đảng Yisrael Beiteinu của ông Lieberman sẽ mất khá nhiều ghế, may lắm thì cũng chỉ được khoảng trên dưới 10 ghế đại biểu sau cuộc bầu cử. Quan trọng hơn, tác động của cuộc điều tra nhắm vào đảng Yisrael Beiteinu chính là nó đã đẩy một bộ phận cử tri quay sang ủng hộ các đảng khác, và giới quan sát Israel đánh giá đảng Likud của ông Netanyahu có cơ hội hưởng lợi nhiều nhất.

Ngay sau khi có kết quả bầu cử, đảng nào có tỉ lệ phiếu bầu cao nhất sẽ được Tổng thống Israel mời đứng ra thành lập chính phủ. Chắc chắn sẽ không có đảng nào, kể cả đảng Likud của ông Netanyahu, đủ mạnh để giành được số ghế đa số tuyệt đối sau bầu cử. Vì vậy, như đã thành thông lệ, các đảng phái giành được số ghế cao hơn sẽ phải liên minh với các đảng nhỏ nhưng đóng vai trò cực kỳ quan trọng, như đảng Ngôi nhà Do Thái (Jewish Homse), Yisrael Beiteinu, Yesh Atid, Kadima,… để tạo thế đa số cầm quyền. Từ năm 2013, giữa ông Lieberman và Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã xảy ra mâu thuẫn.

Liên minh Livni - Herzog cùng các đảng "dựng vua" đang tạo ra thế đua tranh mới.

Chính Lieberman đã tuyên bố ly khai khỏi liên minh cầm quyền của ông Netanyahu, và mới đây còn tuyên bố, cho dù hoàn cảnh thế nào cũng không trở lại liên minh với đảng Likud của ông Netanyahu. Vì vậy, giới quan sát dự đoán ông Netanyahu sẽ chọn phương án liên kết với các đảng nhỏ khác, như đảng mới thành lập Kulanu của cựu Bộ trưởng Truyền thông Moshe Kachlon, người đang dẫn đầu danh sách chính khách được ủng hộ nhất. Hay như đảng Yesh Atid của cựu Bộ trưởng Tài chính Yair Lapid.

Trong khi đó, các thăm dò cử tri gần đây đã cho kết quả tổng hợp khoảng 66% người Israel mong muốn tìm một người khác thay thế ông Netanyahu làm Thủ tướng Israel. Đây là một cơ hội cho những người nuôi tham vọng như nghị sĩ Danny Danon, người cùng đảng Likud với ông Netanyahu, nhưng sẽ là bất lợi cho đảng Likud khi những đối thủ như bà cựu Bộ trưởng Tư pháp Tzipi Livni, người vừa sáng lập đảng mới Hatnua, và ông Yitzhak "Buji" Herzog, Chủ tịch Công đảng liên thủ chống Likud.

Trung tuần tháng 12/2014, bà Livni và ông Herzog đã chính thức bắt tay thành lập liên minh trong cuộc bầu cử ngày 17/3/2015. Vấn đề quan trọng là ai sẽ giành được cái bắt tay của các đảng "dựng vua", cho nên cuộc đua tranh sẽ rất gay cấn.