Vĩnh biệt Quang Lý, người hát những bản tình ca

• NSƯT Quang Lý đột ngột qua đời

Khi được hỏi về một đêm nhạc riêng mang tên Quang Lý, ông cười bảo, chưa lo được kinh phí, nhưng rồi ông sẽ tính... Ông hẹn sang tháng 3 năm sau lại tiếp tục ra Hà Nội để hát và chuyện trò nhiều thêm nữa. Thế rồi, ông lặng lẽ ra đi trong ngôi nhà thân yêu của mình ở cái tuổi 65 khi sự nghiệp và giọng hát của ông vẫn đang truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ người nghe nhạc...

NSƯT Quang Lý đột ngột qua đời là một hung tin cho người thân trong gia đình cũng như với hầu hết người yêu nhạc. Theo thông tin từ báo giới, trước lúc đó ông hoàn toàn khỏe mạnh và không có bất cứ biểu hiện nào của bệnh tật.

Bà Đào Minh Nguyệt, vợ của NSƯT Quang Lý vẫn chưa hết bàng hoàng vì sáng ngày mồng 1-12 ông vẫn dậy sớm đi tập thể dục bình thường. Tuy nhiên sau khi ông về nhà thì có biểu hiện rất mệt và nằm trên băng ghế trong nhà để nghỉ. Thấy tình trạng sức khỏe của chồng không được tốt, bà Nguyệt vội gọi bác sĩ. Khi bác sĩ đến nơi thăm khám thì tim của NSƯT Quang Lý đã ngừng đập trước đó do nhồi máu.

NSƯT Quang Lý là một trong những giọng ca được yêu thích của dòng nhạc trữ tình Việt Nam từ sau 1975. Ông sinh ra trong một gia đình gốc Việt tại Thái Lan. Năm 9 tuổi, ông theo gia đình về Việt Nam định cư ở Hải Phòng, tham gia vào Đoàn ca múa Hải Phòng. Ông từng là thành viên của nhóm nhạc Hoa Phượng Đỏ nổi tiếng ở Hải Phòng một thời. Ông lập gia đình vào năm 25 tuổi và có hai người con, một trai, một gái.

Đầu những năm 1970, ông tham gia vào Đoàn văn công Đài Phát Thanh Giải Phóng. Đến năm 1983, Quang Lý đưa gia đình vào Thành phố Hồ Chí Minh rồi làm việc tại đoàn ca múa nhạc Bông Sen cho đến bây giờ. Trong những năm qua, ông cũng làm công tác giảng dạy thanh nhạc tại Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh.

Hơn 30 năm ca hát, NSƯT Quang Lý gắn liền tên tuổi mình với những bản tình ca với giọng hát trầm ấm, trữ tình. Giọng hát ông, băng qua thời gian dường như không có tuổi, đắm say và da diết. Tiếng hát của nghệ sỹ ưu tú Quang Lý từng được nhà thơ Đỗ Trung Quân, với vai trò là một người bạn, đã viết đề tặng riêng cho ông trong album “Vọng âm sóng”năm 2006: "Sở hữu một giọng hát đẹp đến hiếm hoi, nghệ sỹ ưu tú Quang Lý vẫn là một bảo đảm thuần nhã, trữ tình cho sự thể hiện những ca khúc danh tiếng của những tiếng sóng, của những dòng sông trôi qua album này".

Với công chúng yêu nhạc, dấu ấn đặc biệt của nghệ sỹ Quang Lý gắn chặt với dòng nhạc trữ tình, nhiều phong cách tác giả. Trong đó, tiếng hát Quang Lý qua những nhạc phẩm trữ tình lãng mạn của Phú Quang là một trong những dấu ấn đậm đặc nhất. Một số ca khúc gắn với tên tuổi nghệ sỹ Quang Lý như “Tôi muốn mang hồ Gươm đi”; “Thuyền và biển”; “Điều giản dị”; “Cho em và cũng là cho anh”; “Muộn”; “Ngọn nến”…

Trong một lần trả lời phỏng vấn, về những bài hát ông yêu thích trong chặng đường mấy chục năm ca hát của mình, NSƯT Quang Lý đã chia sẻ: "Là một nghệ sĩ, thì bài hát nào tôi cũng yêu thích, trong đó có một số ca khúc mà tôi đặc biệt dành nhiều tình cảm như "Hải Phòng hoa phượng đỏ". Đó là một bài hát tôi cho là vĩ đại của Hải Phòng quê hương tôi, rồi những bài hát gắn liền với thời trai trẻ của tôi, đó là "Thơ tình cuối mùa thu", "Thuyền và biển", "Những ánh sao đêm" của Phan Huỳnh Điểu. Đặc biệt có những bài mang tính mẫu mực về nhạc thính phòng là bài "Tình ca" của Hoàng Việt, một ca khúc nhẹ nhàng, dung dị nhưng đầy sâu lắng...".

Với "Tình ca", NSƯT Quang Lý đã để lại dấu ấn đậm nét trong lòng khán thính giả với một giọng ca ấm áp lòng người, cũng kể từ ấy, ông được gọi bằng một cái tên khác "Người hát tình ca" và cùng với tháng năm, những âm vang ấy vẫn còn vang vọng trong lòng những người yêu nhạc: "Khi hát lên tiếng ca gửi về người yêu quê ta/ Ta át tiếng gió mua thét gào cuộn dâng phong ba/ Em ơi nghe chăng lời trái tim vọng ra/ Rung trong không gian mặt biển sôi ầm vang/ Qua núi biếc trập trùng xa xa/Qua bóng mây che mờ quê ta/ Tiếng ca đời đời chung thủy thiết tha"...

Ngoài giọng hát đặc biệt, nghệ sỹ Quang Lý cũng từng cho ra mắt một album ở góc độ nhạc sỹ sáng tác, được xem như một bước ngoặt mới trên con đường nghệ thuật của ông. Đó là album “Cung trầm”, gồm 8 bài do ông sáng tác phát hành những ngày đầu tháng 11-2009.

Để trở thành một người nghệ sĩ để lại những dấu ấn không thể mờ phai trong lòng công chúng, ít ai biết rằng, ông đã từng có một thời gian khó khăn, vất vả, và nghĩ đến việc phải bỏ nghề và tìm một nghề khác để kiếm sống. Rồi, như một định mệnh, trên đường trở về sau khi được nhận việc, ông đã khóc, khóc vì phải từ bỏ nghề ca hát, và chính những giọt nước mắt ấy, đã níu ông trở lại.

Ông nhận ra rằng, ông sinh ra là để đứng trên sân khấu, để hát và sống trọn một cuộc đời với giọng hát của mình và dâng tặng cuộc đời. Ông cũng may mắn vì đã tìm được một người đàn bà là hậu phương vững chắc để ông yên tâm đam mê nghề nghiệp.

Ông từng chia sẻ với báo giới rằng, ông gặp vợ mình rất tình cờ, như một chữ duyên. Trong một lần dạo phố, ông bị "ngẩn ngơ" khi bắt gặp ánh mắt của cô thiếu nữ xinh xắn, nhu mì đứng tựa của nhìn ra. Ánh mắt đầy ám ảnh thúc giục chàng trai trẻ phải tìm hiểu về người con gái ấy. Và càng biết nhiều, ông càng mê hơn bởi không chỉ xinh đẹp, cô gái có tên Đào Thị Minh Nguyệt vừa khéo thêu thùa lại nấu ăn ngon.

Quang Lý đã chinh phục người đẹp bằng những bản nhạc của Pháp, Nga, Italy do chính mình thể hiện. Mỗi lần gặp mặt, ông lại hát cho bà nghe thay cho lời tâm sự. Như là mối duyên thiên định, họ kết hôn, bà sinh cho ông hai người con, một trai, một gái.

Nhưng cuộc sống vất vả nên kết hôn rồi, hai vợ chồng ông cũng phải xa nhau tới mấy lần. Khi ở Bắc, ông làm trên Hà Nội, vợ lại sống tại Hải Phòng. Họ được đoàn tụ một thời gian ngắn ở Hải Phòng thì ông lại đi Sài Gòn. Khoảng thời gian xa cách tới 7-8 năm nhưng nhờ đó, họ càng thấm thía và hiểu cho nhau nhiều hơn. Tuy vậy, cuộc sống càng thử thách lòng người thì tình cảm giữa hai vợ chồng nghệ sĩ càng thêm gắn bó, sâu đậm.

Mỗi khi nói đến người phụ nữ của cuộc đời mình, Quang Lý đều giữ một thái độ trân quý: "Tôi may mắn có được một người vợ hết mực chăm lo cho chồng con. Ông bà ta có câu "ông như giỏ, bà như hom", trường hợp vợ chồng chúng tôi đúng là như thế. Suốt quá trình tạo dựng sự nghiệp, tôi lao động không ngơi nghỉ, còn vợ tôi thì như cái "hom", giữ lại được giá trị vật chất và cả giá trị tinh thần cho gia đình nhờ tính căn cơ, chu đáo trong mọi việc".

Được biết, NSƯT Quang Lý có hai người con nhưng không ai theo đuổi âm nhạc giống bố. Con trai lớn của ông là anh Hữu Duy theo ngành ngân hàng và hiện có nhà riêng tại quận 7. Con gái ông, chị Nguyệt Anh hiện đang làm việc tại nước ngoài. Khi nghe tin bố bị mệt, anh Duy chạy về nhà nhưng khi đến nơi thì bố đã mất. Anh Duy cho biết thời gian gần đây tình trạng sức khỏe của bố vẫn bình thường.

Ngoài thời gian ông đi dạy ở nhạc viện, nếu có những chương trình nào mời ông hát thì ông sẵn sàng tham gia. Anh Duy chia sẻ với báo giới, đam mê lớn nhất của NSƯT Quang Lý ở tuổi già là đi hát thực hiện một chiếc đĩa than ghi lại những bài hát vang bóng một thời của ông, nhưng đang thực hiện dở dang thì ông đã ra đi đột ngột.

NSƯT Quang Lý cùng các ca sĩ trẻ trong một chương trình ca nhạc.

Trước sự ra đi của NSƯT Quang Lý, bạn bè, đồng nghiệp ông đều chia sẻ những niềm tiếc thương vô hạn. NSND Quang Thọ đã chia sẻ với báo giới: "Đối với tôi, anh Quang Lý là một trong những nghệ sĩ mẫu mực. Là người nghệ sĩ bình dị, trân trọng tình cảm. Về sau này, anh Quang Lý có hát nhiều mảng nhạc trữ tình như nhạc Phú Quang, Trịnh Công Sơn… nhưng gốc rễ anh vẫn là giọng ca thời chống Mỹ. Tôi còn nhớ kỷ niệm thời anh vẫn làm công tác tại Hải Phòng, tôi và anh, các nghệ sĩ Đoàn văn công đang hát hò giờ giải lao phục vụ công nhân thì máy bay Mỹ thả bom. Tất cả đều chạy xuống hầm tránh bom, đến khi máy bay Mỹ thả bom xong, chúng tôi lại lên, lại hát".

Nhạc sĩ Trương Ngọc Ninh cũng bàng hoàng: Tôi không thể tin được người anh em đồng nghiệp lại ra đi sớm như vậy. Anh em chúng tôi vừa chấm Hội diễn với nhau cách đây không lâu, vậy mà giờ đã âm dương cách biệt. Đến tận giờ tôi vẫn không tin điều đó là sự thật".

Ca sĩ Bảo Yến thì nhớ lại: "Trong cảm nhận của tôi, anh Quang Lý là một người đàn ông rất hiền. Anh rất nhã nhặn, nhỏ nhẹ, dễ thương và đặc biệt không bao giờ cười lớn. Anh Lý đúng chất người Hà Nội. Vẫn biết sinh, lão, bệnh, tử là quy luật của đất trời nhưng anh ra đi sớm quá. Tôi cũng buồn cho người thân và vợ con anh. Tôi mong người thân của anh vượt qua được nỗi đau này”.

Nhạc sĩ Phú Quang thì thất thần và trầm ngâm không nói được nên lời trước sự ra đi của nghệ sĩ Quang Lý, bởi vì ông quá xúc động trước sự ra đi của người bạn đồng hành cùng mình trong cả một chặng đường âm nhạc. "Tôi đang sốc lắm, không thể nói được gì lúc này. Chúng tôi vẫn thường liên lạc. Hai tuần trước, Quang Lý còn ra chơi Hà Nội. Sức khỏe của anh vẫn tốt. Tôi thích Quang Lý vì một điều rất bình thường: một giọng hát đẹp và quá chân thực giữa đời sống. Chính vì thế để cho thời gian lắng lại, tôi sẽ gửi những câu chuyện gắn bó trong âm nhạc của chúng tôi, về một người nghệ sĩ chân chính như Quang Lý".

Nhạc sĩ Phú Quang, người gắn bó khá mật thiết với nghệ sĩ Quang Lý trong thời gian gần đây bởi mỗi lần tổ chức chương trình ca nhạc của riêng mình, người mà nhạc sĩ Phú Quang nhớ tới đầu tiên chính là NSƯT Quang Lý. Mỗi đêm nhạc, Quang Lý ngoài những ca khúc đơn ca, thì thường song ca cùng nhạc sỹ Phú Quang ca khúc "Ngọn nến", một ca khúc mà nhạc sĩ Phú Quang viết trong những tháng ngày tuyệt vọng nhất cuộc đời mình, khi ông bị bác sĩ chẩn đoán bị ung thư và đó là một ca khúc viết để dành cho riêng mình, cho một cuộc chia ly nhưng không đau đớn, bởi ánh sáng của ngọn nến sẽ tỏa sáng đến tận giây phút cuối cùng.

Cũng như người nghệ sĩ, họ tận hiến, họ trải lòng, họ dâng đời một tiếng ca bất tận. Nhạc sĩ Phú Quang và NSƯT Quang Lý đang chuẩn bị tiếp tục chương trình ca nhạc chào mừng ngày Quốc tế phụ nữ tháng 3 năm 2017, nhưng chắc chắn, lần tổ chức tới, nhạc sĩ Phú Quang sẽ phải tìm một người song ca khác cùng mình, trong ca khúc mà ông dành nhiều tâm huyết.