Du lịch trải nghiệm và những góc khuất

Song đó đây đã xuất hiện những hành vi không hay, thậm chí là vi phạm pháp luật, khi trong các chuyến đi một số du khách (cả nam và nữ) đã bị quấy rối, bị xâm hại...

1. Sinh ra và lớn lên tại một tỉnh đồng bằng Bắc Bộ, song Hoàng Anh (cựu sinh viên khoa Du lịch, trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn) lại chết mê chết mệt phong cảnh thiên nhiên, con người cũng như các nét văn hóa thuộc các tỉnh miền núi phía Bắc. Cô có thể say sưa kể về một "cơn gió thơm" trên con đèo Mã Pì Lèng (huyện Đồng Văn, Hà Giang); hay một khoảnh khắc "thần tiên" uống cà phê trên đỉnh Pu Ta Leng (Tam Đường, Lai Châu)... Nhiều du khách cứ ngỡ cô là gái Mông "xịn", khi thấy cô bận bộ đồ người dân tộc và véo von câu hát: "Bản em lưng chừng núi, lưng chừng đèo/ Từng bậc thang lên xuống như cung đàn ngân dài"...

Không có gì lạ khi sau khi ra trường Hoàng Anh trở thành một "Tour guide" (hướng dẫn viên) có tiếng trong giới. Cô thường xuyên tham gia tổ chức những chuyến "phượt" bằng xe máy cũng có, mà xe hơi cũng nhiều lên các bản làng vùng cao. Dù có nhiều năm kinh nghiệm, song mỗi chuyến đi Hoàng Anh đều phải ứng phó với những sự cố xảy ra ngoài kịch bản. Cô nhớ lại một trong những chuyến đi nhiều "kỷ niệm" nhất.

Nhiều năm trước, việc di chuyển cũng như ăn ở tại các bản làng vùng cao khó khăn, vất vả hơn bây giờ rất nhiều. Không có các homestay đẹp đẽ, càng không có điều kiện sinh hoạt ăn ngủ như dưới "đồng bằng". Và cũng chính bởi điều kiện còn hạn chế mà đã xảy ra những tình huống éo le.

Đơn cử một lần cô dẫn đoàn khách lên một xã thuộc huyện Bát Xát (Lào Cai). Nơi đây gần như mây mù quanh năm, khí hậu tuyệt vời song đường đi thì vô cùng gập ghềnh. Lịch trình là gửi xe máy, đi tàu lên Lào Cai sau đó phải chạy xe máy theo từng cặp nam-nữ, vượt hàng chục km đường rừng để vào bản. Cả xã khi đó gần như chỉ có một "homestay" duy nhất. Và cả đoàn sau khi cơm nước thì được mời lên một mặt sàn để... ngủ chung! Dù đã được thông báo trước song mấy cô gái trong đoàn tỏ ra e ngại, khi thấy cánh nam giới lăn ra ngáy như sấm.

Nhưng trời thì rét, mà người thì mệt. Dần dà các cô gái cũng đều chui vào chăn ngủ say như chết. Sáng ra, hai cô gái mắt đỏ hoe phản ánh với Hoàng Anh rằng đêm qua họ bị quấy rối, và nằng nặc đòi hủy chuyến để bắt tàu về xuôi. Hỏi ra thì một cô kể, khi đang ngủ cô cứ thấy nhột nhột ở chân, sau thì còn thấy một đối tượng "hôn trộm" lên má. Cô gái còn lại thì tố bị "sờ mông".

Sau khi bí mật điều tra, Hoàng Anh cuối cùng cũng tìm ra được nguyên nhân. Vụ hôn trộm hóa ra thủ phạm là... con chó của chị chủ nhà. Do thường xuyên có khách đến ở, và nhiều khách thấy con chó dễ thương thì bồng bế thậm chí cho ngủ cùng nên nó rất dạn người. Vụ còn lại thì cô gái này nằm giữa hai bạn nữ nên cũng khó mà bảo bị nam giới quấy rối. Dù vậy, những chuyến sau Hoàng Anh rút kinh nghiệm thuê ít nhất hai phòng ngủ, nam riêng nữ riêng, có khóa cửa cẩn thận.

Đó là với những bạn trẻ đi theo đoàn, còn có một bộ phận nữ giới thích trải nghiệm du lịch vùng cao một mình. Hường (cựu sinh viên báo chí) là một trong số đó. Cô gái này cho biết trước khi đi đã tham khảo nhiều "phượt gia" để phòng tránh các trường hợp bị quấy rối, song nhiều lúc cũng rất khó. Đơn cử có lần Hường thuê xe ôm đi vào bản Làng Sáng (xã Háng Đồng, Bắc Yên, Sơn La). Chàng thanh niên người dân tộc không biết vô tình hay hữu ý, thấy cô gái xinh đẹp thì cố tình "phóng nhanh phanh gấp", khiến Hường phải ôm riết anh ta.

Ở tại homestay, mỗi khi đi tắm Hường cứ có cảm giác bị ai đó nhìn trộm. Cũng bởi nhà tắm có điều kiện hết sức nghèo nàn, không có trần mà chỉ quây bằng mấy tấm bạt mà hễ có gió mạnh là bung cửa ra như chơi. Mặc dù vậy, cô gái này vẫn rất mê những chuyến phượt vùng cao. Theo Hường những cô gái đi một mình luôn phải chuẩn bị trước với những tình huống bất ngờ. Luôn khóa cửa, chốt cửa cẩn thận trước khi đi ngủ, không nên trò chuyện hay tỏ ra quá cởi mở với giai lạ.

Còn theo Phong, một tour guide chuyên nghiệp thì anh cũng có những trải nghiệm bị du khách quấy rối. Đó là một lần dẫn nhóm khách nữ trung tuổi người miền Nam đi Sapa (Lào Cai). Vì công việc, cũng là để giữ uy tín cho công ty mà Phong luôn hết sức trách nhiệm, tận tụy với đoàn. Trong đoàn có một bà khách hơi tý là Phong ơi, Phong à; rồi tranh thủ ôm vai bá cổ... Lúc lội suối bẩn chân một tý thì đòi Phong rửa chân cho. Buổi tối trước hôm chia tay, khi cả đoàn đều đã ngủ say bà ta còn mò sang gõ cửa kêu... đau bụng, đòi phải xoa dầu cho chị. May khách sạn có nhân viên y tế nên Phong đã tránh được tình huống khó xử.

2.Sau cái thời kỳ ăn chung, ngủ chung, tắm thì gần như... lộ thiên thì khoảng vài năm trở đây, trên các bản vùng cao đã mọc lên khá nhiều homestay xịn sò. Từ bản Lác (Mai Châu, Hòa Bình) cho đến nhiều bản ở huyện Mộc Châu, Vân Hồ (Sơn La) hay Đồng Văn, Mèo Vạc (Hà Giang)... đều có những homestay với điều kiện cơ sở vật chất tương đối tốt, có sự riêng tư cao. Mặc dù vậy, chuyện du khách bị quấy rối đây đó vẫn xảy ra. Và thường nạn nhân là các cô gái trẻ trong đoàn. Thậm chí ngay cả hướng dẫn viên cũng đôi khi lâm vào hoàn cảnh "hang hùm miệng sói" mà phải thúc thủ.

Mới đây, tại một homestay ở xã Thông Nguyên (huyện Hoàng Su Phì, Hà Giang) đã xảy ra vụ hiếp dâm một hướng dẫn viên du lịch, gây hoang mang dư luận và gây ảnh hưởng tiêu cực đến du lịch của địa phương.

Theo thông tin ban đầu từ cơ quan Công an, rạng sáng ngày 19-9-2022, chị P.N.L. (sinh năm 1993, thường trú tại Hà Nội) đã bị đối tượng Triệu Tà Mềnh (sinh năm 1991, trú tại thôn Nậm Hồng, xã Thông Nguyên) bất ngờ lẻn vào phòng rồi giở trò đồi bại. Sau khi đã thu thập bằng chứng, lấy lời khai của bị hại và đối tượng cơ quan CSĐT Công an huyện Hoàng Su Phì đã ra lệnh bắt khẩn cấp Mềnh để điều tra về hành vi hiếp dâm.

Theo bị hại, chị vốn là một hướng dẫn viên du lịch có thâm niên dẫn khách tại nhiều tỉnh vùng cao. Trong chuyến lên Hoàng Su Phì lần này, L. cùng trưởng đoàn đưa một nhóm khách lên tham quan và chị cũng muốn sản xuất các ấn phẩm du lịch tại đây để dự thi.

Tối 18-9 sau khi ăn uống giao lưu tại homestay chị L. thấy mệt nên chủ động về phòng riêng để nghỉ. Không ngờ đối tượng Mềnh đã "bám theo". Cũng theo nạn nhân, buổi chiều chị có khóa cửa phòng và thấy bị kẹt nên tối đó trước khi đi ngủ chị sơ xuất, chỉ "khép cửa chứ không khóa". Chị lúc đó nghĩ việc không khóa cửa là bình thường bởi: "Mình làm du lịch nhiều năm, ở nhiều nơi nhưng đều an toàn, không nghĩ bị kẻ gian đột nhập".

Tuy nhiên, khi đang ngủ chị L. bất ngờ bị một người đàn ông tấn công. Kẻ gian nói "nhiều câu bậy bạ", ghì cổ chị đến mức không thở được. Dù vậy chị vẫn cố bật công tắc đèn để nhận dạng đối tượng.

Do thời điểm đó là vào ban đêm, các bungalow ở cách xa nhau còn khách du lịch đi chơi cả ngày mệt mỏi nên ngủ say. Do vậy, chị L. không dám "manh động" bởi sợ: "Nhỡ nó giết mình ở giữa rừng". Chị L. sau đó rất hoảng loạn và lo sợ. May mắn là chị được người dân địa phương động viên rất nhiều: "Họ thấy mình vật vã thì an ủi, hỏi muốn ăn uống gì để mua và còn mang hoa quả đến".

Nạn nhân cũng rất bức xúc vì sau khi xảy ra sự việc, người thân đối tượng Mềnh muốn "đưa vài chục triệu để hòa giải" và homestay cũng muốn giải quyết "êm" sự việc. Song chị L. không đồng ý, muốn xử lý theo đúng pháp luật. "Tôi thấy có nhiều trường hợp du khách nữ, kể cả người nước ngoài bị xâm hại nên cần giải quyết nghiêm. Không thể hiếp dâm người ta rồi đưa tiền là xong"- chị L. cho biết.

Nếu như vụ việc trên xảy ra tại một xã vùng cao, do một đối tượng người dân tộc có trình độ văn hóa hạn chế gây ra thì ở một số khu du lịch cao cấp vẫn xảy ra những vụ xâm hại.

Tháng 7-2020, chị H. (thường trú tại quận 8, TP. Hồ Chí Minh) là nhân viên một công ty lữ hành đã dẫn đoàn khách từ TP. Hồ Chí Minh ra phường Mũi Né (Phan Thiết, Bình Thuận) du lịch.

Chiều cùng ngày, đoàn khách này tổ chức ăn nhậu, hát karaoke tại một resort trên đường Nguyễn Đình Chiểu (phường Mũi Né, TP. Phan Thiết). Do mệt mỏi nên chị H. ở lại phòng khách sạn nghỉ. Tuy nhiên sau đó một du khách trong đoàn đã rời phòng karaoke về khách sạn và vào phòng của chị H. Đối tượng sau đó đã khống chế, hiếp dâm nạn nhân.

Có thể nói những vụ việc quấy rối, xâm hại hướng dẫn viên hay du khách trong các đoàn du lịch trải nghiệm xảy ra với tần suất không phải là nhiều, song các du khách (và cả hướng dẫn viên) cũng cần phải tự trang bị kiến thức, kỹ năng để phòng tránh.

Theo anh Nguyễn Tuấn Linh - Giám đốc công ty TNHH Du Lịch Mr Linhs Adventures - thì các hướng dẫn viên nữ phải đối mặt với nhiều nguy cơ hơn nam giới khi qua đêm trong tour đường dài, có thể bị khách gạ gẫm, tán tỉnh, lái xe cám dỗ... Do đó, các nữ hướng dẫn viên cũng nên trang bị cho mình những kỹ năng để bảo vệ bản thân khỏi các trường hợp nguy hiểm.

Ngoài ra, anh cũng chia sẻ một số cách giúp du khách tự giữ an toàn cho bản thân khi ở khách sạn, homestay một mình: "Du khách, đặc biệt là nữ nên kiểm tra kỹ vấn đề an ninh khi nhận phòng tại homestay, khách sạn, nên gọi điện với lễ tân để kiểm tra kết nối và khóa chặt phòng khi ra vào.

Một số du khách thường không để ý tới chốt cửa sổ khi nhận phòng, qua đêm. Việc mở cửa sổ rất nguy hiểm, có thể tạo điều kiện cho kẻ gian vào phòng trộm cắp, làm việc xấu".

Bên cạnh đó, anh cũng khuyên du khách không nên trò chuyện thân thiết với người lạ, không cho họ biết mình ở một mình và nơi ở qua đêm của mình. Khi trở về địa điểm nghỉ ngơi, du khách cũng nên chú ý cảnh giác để tránh bị kẻ xấu bám theo, gây phiền toái.

Nếu phát hiện kẻ khả nghi xâm nhập vào khu vực homestay, khách sạn gần phòng ở của mình, cần thông báo cho bảo vệ, nhân viên homestay, khách sạn để kiểm tra, đảm bảo an toàn cho du khách.