Cố Tổng thống Brazil Joao Goulart chết vì đau tim hay bị ám sát?

Sự nghiệp nhiều chông gai

Cố Tổng thống Joao Goulart (1919-1976), biệt danh Jango, là vị tổng thống thứ 24 của Brazil, lên nắm quyền từ năm 1961 đến năm 1964. Joao Goulart được xem là một nhà lãnh đạo cấp tiến với việc đầu tư lớn trong giáo dục và một loạt những cải cách mang lại hiệu quả trong các lĩnh vực ruộng đất, ngân hàng, đô thị và thuế. Chính phủ của ông đã giữ mối quan hệ hữu hảo với các nước xã hội chủ nghĩa trong bối cảnh Chiến tranh lạnh leo thang.

Ông Joao Goulart đã luôn giữ vững lập trường trong chính sách đối ngoại nhằm nối lại quan hệ với các nước xã hội chủ nghĩa và chống lại lệnh trừng phạt đối với Cuba.

Đêm 31/3 rạng sáng ngày 1/4/1964, xảy ra một cuộc đảo chính quân sự do Mỹ dẫn đầu lật đổ Tổng thống Goulart. Ông Joao Goulart đã phải chạy trốn sang Uruguay và sống cuộc sống của một nông dân trong trang trại với công việc chăn nuôi gia súc.

Đến năm 1973, Tổng thống Argentina lúc đó là ông Juan Domingo Peron mời Goulart sang sống ở nước mình vì muốn ông hợp tác trong việc mở rộng thị trường xuất khẩu thịt gia súc Argentina sang châu Âu và tìm kiếm thị trường mới.

Ngày 6/12/1976, Joao Goulart đã chết tại trang trại ở thành phố Mercedes của Argentina. Các quan chức vào thời điểm đó cho biết ông đã qua đời vì một cơn đau tim, nhưng đã không có bất cứ một cuộc khám nghiệm tử thi nào được thực hiện ở cả Argentina hay Brazil. Thi hài ông được đưa về quê hương Sao Borja chôn cất trong khu mộ gia đình.

Các chuyên gia pháp y trước giờ phút khai quật hài cốt cố Tổng thống Joao Goulart .

Cái chết bí ẩn

Sự việc tưởng chừng đã rơi vào quên lãng bất ngờ được lật lại. Ngày 27/1/2008, tờ báo Folha de S. Paulo đăng tải thông tin của một cựu sĩ quan tình báo Uruguay có tên là Mario Neira Barreiro tiết lộ ông Goulart đã bị ám sát theo "kế hoạch Condor" của chế độ độc tài quân sự Mỹ Latinh với mục đích trấn áp phe đối lập trong những năm 70-80 của thế kỷ trước.

Theo thông tin của cựu sĩ quan tình báo này thì thuốc trợ tim dành cho ông Goulart đã bị hoán đổi với thuốc độc gây ra một cơn đau tim dẫn đến cái chết bất ngờ cho ông. Tháng 3/2013, Ủy ban Sự thật Brazil tuyên bố sẽ điều tra cái chết của Goulart để đáp ứng yêu cầu chính thức của gia đình cố Tổng thống.

Ủy ban này tuyên bố: "Chúng tôi sẽ mở ra một chương mới trong câu chuyện bí ẩn bao quanh cái chết 37 năm trước đây của cố Tổng thống. Cuộc khai quật sẽ chấm dứt sự đau khổ của gia đình và hàng ngàn người Brazil của ông luôn nghi ngờ rằng, cái chết của ông đã không xảy ra một cách tự nhiên, như đã nêu trong Giấy chứng tử".

Cháu trai của cố Tổng thống, Joao Marcelo Goulart, nói rằng sự kiện khai quật mộ để phục vụ điều tra là "một thời khắc lịch sử không chỉ của gia đình mà còn của đất nước và tất cả các thân nhân của những người thiệt mạng, mất tích, bị tra tấn và bị lưu đày dưới chế độ độc tài quân sự".

Sự kiện này cũng lật lại giai đoạn lịch sử nhiều biến động của đất nước Brazil:  Chế độ độc tài quân sự được thiết lập từ sau đảo chính 1964 đến tận 1985 với việc quân đội kiểm soát toàn bộ nền chính trị của đất nước. Hàng loạt các chính trị gia, sinh viên đại học, nhà văn, ca sĩ, họa sĩ, nhà làm phim, và các nghệ sĩ bị chính phủ quân sự bắt giữ, tra tấn, thậm chí thủ tiêu.

Buổi khai quật được tiến hành dưới sự bảo vệ của cảnh sát tại một nghĩa trang ở Sao Borja, cách biên giới Argentina khoảng 600km. Trong không khí nóng bức oi ả, các bước khai quật tử thi được tiến hành có sự tham dự của Tổng thống Brazil Dilma Rousseff và hai chuyên gia Argentina và Uruguay. Một chuyên gia Hội Chữ thập đỏ cũng có mặt với tư cách là quan sát viên.

Ngay hôm sau, ngày 14/11, thi hài cố Tổng thống Goulart được đưa đến thủ đô Brasilia để các chuyên gia pháp y Brazil, Argentina và Uruguay tiến hành kiểm tra giám định. Sau đó đã diễn ra lễ tang dành cho ông Joao Goulart với nghi thức nhà nước mà sau 37 năm mất đi, giờ đây ông mới được hưởng chế độ tang lễ dành cho các cựu lãnh đạo nhà nước. Thi hài của cố Tổng thống Goulart sẽ được đưa về lại quê hương Sao Borja vào đầu tháng 12 tới.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Jose Eduardo Cardozo, người đang chịu trách nhiệm đối với toàn bộ các tài liệu về cái chết của ông Goulart đã nói: "Mỗi quốc gia dân chủ phải giữ gìn sự thật. Các gia đình có quyền biết  những người thân yêu của họ qua đời như thế nào và công dân của một quốc gia có quyền được biết các nhà lãnh đạo của họ đã chết ra sao".

Hiện tại, các bước điều tra đi theo hướng lật lại quy trình điều trị bệnh tim cho ông Goulart thời gian ông sống tại trang trại, nhằm phát hiện ra sự thay đổi bất thường trong quy trình đó. Việc xét nghiệm độc chất để xác định xem ông Goulart có bị đầu độc hay không sẽ được thực hiện bên ngoài đất nước Brazil